Ο Αρχιμανδρίτης Ν. Καβαρνός στην «Π»: Η φάτνη είναι σημείο ταπείνωσης, όχι διακόσμησης
Το δίλημμα «κοσμικά Χριστούγεννα ή όχι» δεν είναι ηθικό ή εξωτερικό. Δεν αφορά μόνο το πώς στολίζουμε ή πώς διασκεδάζουμε, αλλά το πού στρέφεται η καρδιά μας
Κάθε χρόνο, καθώς πλησιάζει η εορτή των Χριστουγέννων, ο κόσμος ντύνεται με φώτα, ήχους και εικόνες χαράς. Οι δρόμοι γεμίζουν κίνηση, τα σπίτια στολίζονται, οι άνθρωποι εύχονται ο ένας στον άλλον. Κι όμως, μέσα σε αυτή τη φαινομενική λαμπρότητα, «γεννάται» ένα σιωπηλό ερώτημα: ζούμε άραγε το μυστήριο των Χριστουγέννων ή απλώς συμμετέχουμε σε μία κοσμική συνήθεια; Είναι τα Χριστούγεννα για εμάς γεγονός σωτηρίας ή μια ακόμη εορτή του ημερολογίου;
Η Εκκλησία, με τη σοφία των Πατέρων της, δεν απορρίπτει τη χαρά ούτε καταδικάζει την ανθρώπινη ανάγκη για εορτασμό. Εκείνο που επισημαίνει είναι ο κίνδυνος της αλλοιώσεως: όταν το κέντρο της εορτής μετατοπίζεται από το Πρόσωπο του Χριστού προς την κατανάλωση, την επίδειξη και τον θόρυβο, τότε η γιορτή χάνει τη σωτηριολογική της δύναμη. Τα Χριστούγεννα παύουν να είναι αποκάλυψη του Θεού και γίνονται απλώς κοινωνικό γεγονός.
Το δίλημμα «κοσμικά Χριστούγεννα ή όχι» δεν είναι ηθικό ή εξωτερικό. Δεν αφορά μόνο το πώς στολίζουμε ή πώς διασκεδάζουμε, αλλά το πού στρέφεται η καρδιά μας. Αν ο Χριστός γεννιέται μόνο στη φάτνη των εθίμων και όχι στη φάτνη της ψυχής, τότε η εορτή παραμένει κενή. Αν όμως μέσα στη σιωπή, την ταπείνωση και τη μετάνοια Τον δεχθούμε ως Ζωή και Φως, τότε ακόμη και τα απλά γίνονται ιερά. Ο Αρχιμανδρίτης π. Νικόδημος Καβαρνός σε αυτή τη συνέντευξη μας θυμίζει ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι απλώς ανάμνηση ενός γεγονότος του παρελθόντος, αλλά πρόσκληση μεταμορφώσεως στο παρόν. Πρόσκληση να εξέλθουμε από την κοσμικότητα και να πορευθούμε, όπως χαρακτηριστικά λέει, προς το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως, όπου ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να ανακαινίσει τον άνθρωπο.
-Πώς θα περιγράφατε τον χαρακτήρα των Χριστουγέννων στη σύγχρονη κοινωνία;
Η Εκκλησία δεν πολεμά τη χαρά, γιατί ο ίδιος ο Θεός είναι πηγή χαράς. Πολεμά όμως τη λήθη του Θεού, διότι εκεί αρχίζει η αλλοίωση της ψυχής. Ο άνθρωπος πλάστηκε για να ζει σε σχέση με τον Δημιουργό του· όταν αυτή η σχέση χάνεται, τότε ακόμη και οι πιο λαμπρές γιορτές γίνονται βαριές. Η χαρά των Χριστουγέννων δεν είναι ψυχολογική διέγερση, αλλά καρπός παρουσίας Θεού. Οταν τα Χριστούγεννα περιορίζονται σε εξωτερικές εκδηλώσεις, χωρίς προσευχή και εσωτερική στροφή, τότε μετατρέπονται σε κοσμικό γεγονός, φτωχό σε νόημα. Δεν είναι τα φώτα που σβήνουν το Φως του Χριστού, αλλά η καρδιά που δεν Τον αναζητεί.
-Δηλαδή τα έθιμα και οι κοινωνικές εκδηλώσεις είναι αντίθετα προς το πνεύμα των Χριστουγέννων;
Οχι, διότι ο Θεός δεν καταργεί την ανθρώπινη φύση, αλλά την αγιάζει. Η Εκκλησία ποτέ δεν απέρριψε τον κόσμο ως δημιούργημα του Θεού, αλλά την κοσμικότητα ως νοοτροπία αυτάρκειας. Οι Πατέρες δέχονται την παράδοση, όταν αυτή οδηγεί στη μνήμη του Θεού. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει ότι η Ενανθρώπηση αφορά όλη την ανθρώπινη ζωή. Οταν όμως τα έθιμα αποσπώνται από το πνευματικό τους περιεχόμενο, τότε αδειάζουν. Η φάτνη γίνεται διακόσμηση και όχι σημείο ταπεινώσεως. Τότε ο άνθρωπος γιορτάζει πολύ, αλλά αναπαύεται λίγο.
-Πώς μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να ξεχωρίσει τη γνήσια γιορτή από την κοσμική εκτροπή;
Το κριτήριο είναι η καρδιά μετά την εορτή. Αν ο άνθρωπος βγαίνει από τα Χριστούγεννα πιο ειρηνικός, πιο συγχωρητικός και πιο ευγνώμων, τότε έζησε την αλήθεια τους. Αν όμως μένει ανικανοποίητος, νευρικός και άδειος, τότε κάτι χάθηκε. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής μάς διδάσκει ότι κάθε αληθινή εορτή οδηγεί σε ένωση με τον Θεό και τον πλησίον. Οπου δεν υπάρχει αυτή η κίνηση, η γιορτή παραμένει εξωτερική. Τα κοσμικά Χριστούγεννα φαίνονται λαμπρά, αλλά δεν μεταμορφώνουν τον άνθρωπο.
-Τι σημαίνει πρακτικά να ζούμε τα Χριστούγεννα «εκκλησιαστικά»;
Σημαίνει να ετοιμάζουμε χώρο μέσα μας. Η νηστεία μαλακώνει την καρδιά και την ελευθερώνει από την προσκόλληση. Η εξομολόγηση καθαρίζει τον εσωτερικό τόπο, ώστε να γεννηθεί ο Χριστός χωρίς εμπόδια. Η Θεία Κοινωνία δεν είναι απλή συμμετοχή σε μία εορτή, αλλά είσοδος στη ζωή του Θεού. Οταν ο άνθρωπος κοινωνεί συνειδητά, τότε αλλάζει ο τρόπος που βλέπει τον κόσμο. Η οικογένεια, το τραπέζι, ακόμη και οι δυσκολίες, φωτίζονται διαφορετικά. Ετσι τα Χριστούγεννα γίνονται εμπειρία και όχι απλώς ημερολόγιο.
-Κάποιοι λένε ότι αυτή η στάση στερεί τη χαρά των παιδιών.
Η αληθινή χαρά των παιδιών δεν βρίσκεται στην υπερβολή, αλλά στη σχέση. Τα παιδιά χαίρονται όταν νιώθουν αγάπη, ασφάλεια και αλήθεια. Αν τους παρουσιάσουμε τα Χριστούγεννα μόνο ως υλικά δώρα, θα χαρούν πρόσκαιρα. Αν όμως τους δείξουμε τον Χριστό ως δώρο αγάπης, τότε η χαρά τους θα έχει βάθος. Οι Πατέρες μιλούν για καθαρότητα καρδιάς, που μοιάζει με την παιδική απλότητα. Εκεί γεννιέται η αληθινή εορτή.
-Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος των κοσμικών Χριστουγέννων;
Ο κίνδυνος είναι να συνηθίσουμε τον Χριστό χωρίς να Τον γνωρίζουμε. Να Τον αναφέρουμε, αλλά να μη Τον συναντούμε. Ο Αγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μάς καλεί: «Χριστός γεννάται, δοξάσατε». Οχι απλώς να θυμηθούμε, αλλά να δοξάσουμε. Οταν λείπει η δοξολογία, τότε η εορτή γίνεται κενή. Ο άνθρωπος έχει τα πάντα, αλλά δεν έχει χαρά.
-Υπάρχει ελπίδα επαναφοράς στο αυθεντικό νόημα των Χριστουγέννων;
Πάντοτε υπάρχει ελπίδα, γιατί ο Χριστός γεννάται συνεχώς σε καρδιές ταπεινές. Δεν ζητά τέλειες συνθήκες, αλλά πρόθυμη καρδιά. Οι Πατέρες μάς διδάσκουν ότι μικρές πράξεις πίστεως έχουν μεγάλη δύναμη. Μια προσευχή στη σιωπή, μια πράξη ελεημοσύνης, μια συγχώρηση αληθινή μπορούν να μεταμορφώσουν τα πάντα. Ετσι η κοσμικότητα υποχωρεί και ο Χριστός βρίσκει τόπο να αναπαυθεί.
Ενας τελευταίος πατερικός λόγος για τα Χριστούγεννα του σήμερα;
Να μη φοβηθούμε την απλότητα και τη σιωπή. Εκεί γεννάται ο Θεός. Αν αφήσουμε χώρο μέσα μας, ο Χριστός θα έρθει χωρίς θόρυβο και θα φέρει ειρήνη. Τότε τα Χριστούγεννα δεν θα είναι ούτε κοσμικά ούτε τυπικά, αλλά σωτήρια. Διότι ο σκοπός δεν είναι να αλλάξει η γιορτή, αλλά να ανακαινιστεί ο άνθρωπος. «Ο Θεός έγινε άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος κατά χάριν θεός» – η πατερική εμπειρία που παραμένει το κέντρο κάθε αληθινών Χριστουγέννων.
Η «Πελοπόννησος» και το pelop.gr σε ανοιχτή γραμμή με τον Πολίτη
Η φωνή σου έχει δύναμη – στείλε παράπονα, καταγγελίες ή ιδέες για τη γειτονιά σου.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
