Στη σκιά του φόβου

Ο Ελισσαίος Βγενόπουλος είναι σκηνοθέτης.

Στις 17 Μαΐου θα ακουστεί, για τελευταία φορά, το κουδούνι στα λύκεια, ως η τελευταία ημέρα μαθημάτων.

Με αυτή την αφορμή και οδηγό τη βαθιά ανησυχία μας για τα πυκνά, άγρια και βάναυσα περιστατικά, που αναπτύχθηκαν μέσα στη χρονιά, πρέπει να εστιάσουμε στο θέμα του Σχολικού Εκφοβισμού και να προσεγγίσουμε το θέμα με διαύγεια, λεπτότητα και θάρρος.

Η αξιοπρέπεια κάποιου μπορεί να προσβληθεί, να βανδαλιστεί και να χλευαστεί, σκληρά, αλλά δεν μπορεί ποτέ να αφαιρεθεί, αν δεν παραδοθεί. Και δεν θα παραδοθεί κάποιος αν αισθανθεί ότι κάποιοι τον νιώθουν, τον καταλαβαίνουν, είναι δίπλα του και τον στηρίζουν.

Ο Εκφοβισμός είναι θρασύδειλη, ψευτομάγκικη, τιποτένια πράξη, αρρώστια, που πρέπει να σταματήσει. Γιατί όπως έλεγε ο Πωλ Βαλερύ «Η βία είναι μια μορφή βαριάς βλακείας»!

Ο Εκφοβισμός στο σχολικό περιβάλλον είναι ζήτημα, που διαπερνά τον ιστό της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, αφήνοντας ανεξίτηλο σημάδι. Εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, που κυμαίνονται από την απροκάλυπτη σωματική επιθετικότητα έως τη λεπτή εξίσου επιζήμια ψυχολογική χειραγώγηση. Η κατανόηση της πολυπλοκότητας του φαινομένου απαιτεί την εμβάθυνση στην πολύπλευρη φύση του, την ανάλυση των συστατικών του και την προσφορά αποχρωστικών λύσεων για αντιμετώπιση των ριζών του.

Στον πυρήνα του, ο Εκφοβισμός περιλαμβάνει κάθε συμπεριφορά, που επιδιώκει να ασκήσει εξουσία και έλεγχο σε άλλο άτομο μέσω εκφοβισμού, εξαναγκασμού ή παρενόχλησης. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με φυσικές μορφές, όπως χτύπημα, σπρώξιμο ή κλοπή, αφήνοντας σημάδια στο σώμα και τον ψυχισμό του θύματος.

Ωστόσο, ευδοκιμεί -σε πιο ύπουλες μορφές- όπως λεκτική κακοποίηση, διάδοση φημών, αποκλεισμός, που προκαλούν πληγές μη είναι ορατές, αλλά δεν είναι λιγότερο βαθιές ως προς τον αντίκτυπό τους.

Η επικράτηση των Ψηφιακών Πλατφορμών έχει ενισχύσει την εμβέλεια και το εύρος του Εκφοβισμού, δίνοντας αφορμή για τον Κυβερνοεκφοβισμό, όπου οι δράστες αξιοποιούν την τεχνολογία για να παρενοχλούν, να εξευτελίζουν ή να ταπεινώνουν, ανώνυμα ή από απόσταση. Το εικονικό πεδίο προσφέρει μανδύα ανωνυμίας, που ενθαρρύνει τους επιτιθέμενους και μεγεθύνει την ψυχολογική επιβάρυνση των θυμάτων.

Για την αποτελεσματική καταπολέμηση του Εκφοβισμού, είναι επιτακτική ανάγκη να υιοθετηθεί μια πολύπλευρη προσέγγιση, που θα αντιμετωπίζει τα βαθύτερα αίτια και θα καλλιεργεί κουλτούρα ενσυναίσθησης, σεβασμού και συμμετοχικότητας στα σχολεία. Οι στρατηγικές Πρόληψης θα πρέπει να επικεντρώνονται, όχι μόνο σε τιμωρητικά μέτρα αλλά και στην καλλιέργεια θετικών σχέσεων, κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων και στην παρέμβαση του Κοινωνικού περίγυρου.

Οι εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες, μπορούν να λειτουργήσουν ως ισχυρά αποτρεπτικά μέσα. Με την εμπέδωση της συλλογικής ευθύνης και την ενδυνάμωση των μαθητών να γίνουν σύμμαχοι κι όχι παρατηρητές, τα σχολεία μπορούν να δημιουργήσουν υποστηρικτικό περιβάλλον. Επιπλέον, η καλλιέργεια κουλτούρας ανοιχτής επικοινωνίας και εμπιστοσύνης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων είναι απαραίτητη για τον άμεσο εντοπισμό και την αντιμετώπιση. Η καθιέρωση μηχανισμών αναφοράς και συστημάτων υποστήριξης διασφαλίζει ότι τα θύματα λαμβάνουν βοήθεια, ενώ οι δράστες λογοδοτούν για τις πράξεις τους και τους παρέχονται ευκαιρίες επανένταξης. Τα σχολεία πρέπει να εφαρμόζουν ολοκληρωμένες πολιτικές κατά του Εκφοβισμού, που περιγράφουν σαφή πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση των περιστατικών, την παροχή υποστήριξης στα θύματα και την επιβολή συνεπειών στους δράστες. Οι πολιτικές πρέπει να επανεξετάζονται και να επικαιροποιούνται ως απάντηση στην εξελισσόμενη δυναμική και τις αναδυόμενες προκλήσεις, διασφαλίζοντας ότι παραμένουν αποτελεσματικές.

Η εξάλειψη του Εκφοβισμού απαιτεί συντονισμένη προσπάθεια από τους εμπλεκόμενους φορείς της Εκπαιδευτικής κοινότητας.

«Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί ως αδέλφια ή να χαθούμε μαζί ως ανόητοι» όπως προειδοποιούσε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε ασφαλέστερα, υγιέστερα σχολικά περιβάλλοντα όπου κάθε παιδί μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του.

Ο Εκφοβισμός είναι μια δειλή πράξη, μια επιδημία που πρέπει να σταματήσει, μια αρρώστια που πρέπει να θεραπευτεί.