Θεσσαλία: «Ποτέ δεν θα επιστρέψει η κανονικότητα…»! – Ο δρ. Εδαφολογίας Χρ. Τσαντήλας εξηγεί την καταστροφή

Χρήστος Βεργανελάκης

Αναζητούσα έναν εξειδικευμένο και παράλληλα έμπειρο επιστήμονα για να τον ρωτήσω συγκεκριμένα πράγματα για το «σοκ και δέος» της Θεσσαλίας και της Μαγνησίας. Ενα πρόσωπο που θα είχε γνώσεις, πείρα, αλλά κυρίως τη διάθεση να μιλήσει ευθέως και ωμά για την επόμενη μέρα στα χωριά του Θεσσαλικού κάμπου.

Ρωτώντας ανθρώπους που εμπιστεύομαι, πέτυχα διάνα. Το επιβεβαίωσα μετά την πολύωρη συζήτηση μαζί του.

Χρίστος Τσαντήλας. Γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, τακτικός ερευνητής, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Χαρτογράφησης Εδαφών, το οποίο μετονομάσθηκε σε Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών μετά τη συγχώνευση του ΕΘΙΑΓΕ στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό ΔΗΜΗΤΡΑ και πρώην διευθυντής Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Πάτρας.

Θεωρείται στους 4-5 κορυφαίους στην Ελλάδα και ανάμεσα στους κορυφαίους στην Ευρώπη στο πεδίο Γεωπονία-Γεωργία.
Μόνιμος κάτοικος Λάρισας, έζησε και ζει από κοντά όλη την τραγωδία.

-Μπορείτε κύριε Τσαντίλα να εκτιμήσετε πόσο χρόνο θα πάρει για να επανέλθει η κανονικότητα στα κατεστραμμένα χωριά της Καρδίτσας και της Θεσσαλίας γενικότερα;

Εξαρτάται από τη σημασία που δίνουμε στον όρο «κανονικότητα». Εάν εννοούμε επαναφορά στις ίδιες ακριβώς συνθήκες με πριν τις πλημμύρες, αυτό μάλλον δεν θα γίνει ποτέ. Ομως σε μια κατάσταση που να μπορεί να συνεχισθεί η ζωή σε ένα έστω ελάχιστα αποδεκτό επίπεδο, θα χρειασθούν αρκετά χρόνια. Η αποκατάσταση των ζημιών σε όλους τους συντελεστές παραγωγής, δηλαδή έδαφος, νερό, φυτικό και ζωϊκό, εργασία και κεφάλαιο απαιτεί σημαντικό χρόνο και σημαντικά χρηματικά ποσά, τα οποία δεν φαίνεται ότι θα τους παρασχεθούν. Επομένως, για αρκετά χρόνια η κατάσταση στη Θεσσαλία θα είναι πολύ δύσκολη.
-Υιοθετείτε απόψεις κάποιων ότι αυτοί οι άνθρωποι, αγρότες, κτηνοτρόφοι καταστράφηκαν επαγγελματικα για πολλά χρόνια;

Απόλυτα. Και αυτό γιατί μια γεωργική «επιχείρηση» για να αρχίσει να αποδίδει χρειάζεται πολύ χρόνο, όπως πολύ χρόνο χρειάζεται και η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, το έδαφος, στο οποίο θα λειτουργήσει. Επίσης χρειάζονται σημαντικά ποσά, που για την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι παραγωγοί, αλλά και η μεταχείριση που έχουν από το τραπεζικό σύστημα, θυμηθείτε ότι δεν υπάρχει Αγροτική Τράπεζα, δεν δημιουργούνται προϋποθέσεις γρήγορης επανεκκίνησης.

– Ακόμα και σενάριο για υποχρεωτική μετοίκηση-μετεγκατάσταση των κατοίκων αυτών των χωριών σε άλλες εκτάσεις ακούστηκε. Τι λέτε;

Δεν γνωρίζω ποια ακριβώς μέτρα θα εφαρμοσθούν από την Πολιτεία για την αντιμετώπιση της ολοκληρωτικής καταστροφής που υπέστησαν οι άνθρωποι στις πληγείσες περιοχές. Οπως όμως και εάν ωραιοποιήσουμε τα γεγονότα με τις λέξεις, η αλήθεια είναι τρομακτική. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και δυστυχώς με ελάχιστη ή μηδενική βοήθεια, πολλοί άνθρωποι θα ξεριζωθούν από τον τόπο τους, μετατρεπόμενοι σε οικονομικούς μετανάστες εσωτερικούς ή και εξωτερικούς. Ετσι, οι πομφόλυγες περί της ανάγκης να κρατηθεί ο πληθυσμός στην ύπαιθρο, άλλη μια φορά θα σκάσουν με πάταγο.

-Ευθύνεται η μανία της φύσης ή μήπως η βίαιη παρέμβαση γι’ αυτές τις καταστροφές;
Η επιστημονική Κοινότητα δέχεται ότι από το 1950 περίπου μπήκαμε στο «Ανθρωπόκαινο», περίοδο όπου η εξέλιξη της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβάνεται και ο άνθρωπος, δεν καθορίζεται από τη φύση μόνο μέσω των αλλαγών στο κλίμα, αλλά και από την παρέμβαση του ανθρώπου. Επομένως, τώρα εισπράττουμε τα αποτελέσματα των «παρεμβάσεών» μας που γίνονται με κυρίαρχο κριτήριο τη λεγόμενη «οικονομική ανάπτυξη», που όμως δεν είναι παρά μόνο «οικονομική μεγέθυνση» που υποεκτιμά τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, οδηγώντας έτσι τη σύγκρουση με τη φύση στα άκρα. Δυστυχώς για τον άνθρωπο η φύση είναι πολύ πιο ισχυρή.
Τώρα για τις όποιες συγκεκριμένες ευθύνες των αρμοδίων σχετικά με τη διαχείριση των ζητημάτων στη Θεσσαλία έχει ήδη διαταχθεί από τον Αρειο Πάγο δικαστική διερεύνηση.

-«Δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι πρόκειται για πρωτόγνωρα φαινόμενα ούτε ότι δεν γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε για να τα αντιμετωπίσουμε» είπατε πρόσφατα σε τοποθέτησή σας. Αρα, λέτε εμμέσως πλην σαφώς ότι πιαστήκαμε στον ύπνο;

Θα έλεγα ότι είναι χειρότερα, δηλαδή ότι «πιασθήκαμε στον ξύπνιο». Με δεδομένο ότι κανένας λογικός άνθρωπος πλέον στον κόσμο δεν αμφισβητεί την κλιματική αλλαγή ούτε πλέον και την κλιματική κρίση, την έκφραση της οποίας γνωρίσαμε κατ’ επανάληψη πολύ πρόσφατα (Μάνδρα 2017, «Ιανός» 2020), ασφαλώς δεν μπορούμε να μιλάμε για «πρωτόγνωρα φαινόμενα», αλλά για πρωτόγνωρη επιφανειακή δικαιολόγηση όλων των αδυναμιών της χώρας, επικαλούμενοι την κλιματική αλλαγή. Για τον λόγο αυτό η ΕΕ μας προειδοποιεί και μας απειλεί να μας παραπέμψει στο Δικαστήριό της γιατί δεν ακολουθούμε τις οδηγίες της.

-Μήπως είναι τόσο πολύ κοστοβόρα τα προγράμματα αντιπλημμυρικών και άλλων πολύ δραστικών παρεμβάσεων, ώστε καθίστανται τελείως απαγορευτικά, ειδικά από τη στιγμή που ένα σωρό υποδομές πρέπει να φτιαχτούν απ’ την αρχή ; Μήπως είναι ανέφικτο πρακτικά;

Προφανώς τα έργα αυτά είναι «πολύ κοστοβόρα» και δεν μπορεί να τα «σηκώσουν» οι προϋπολογισμοί οικονομικά αδύνατων χωρών, όπως η Ελλάδα. Υπάρχουν όμως δυνατότητες σοβαρής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε μεγάλο βαθμό είναι θέμα προτεραιοτήτων που θέτει μια χώρα. Σε κάθε περίπτωση η απάντηση δεν είναι ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Διαθέτοντας στο μέτρο του δυνατού όσο γίνεται μεγαλύτερα ποσά για τέτοια έργα, που πρέπει να γίνουν με αξιοποίηση της τεράστιας τεχνολογικής εξέλιξης, η μείωση των συνεπειών θα είναι σημαντική σε ό,τι αφορά στις απώλειες ανθρώπινων ζωών και στην οικονομία.

– Υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα «σημεία» και περιοχές που μπορούν σε αντίστοιχο φαινόμενο να μετατραπούν σε Καρδίτσα, Βόλο, Λάρισα;

Η Θεσσαλία έχει τις γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητές της που ακριβώς ίδιες δεν υπάρχουν σε άλλες περιοχές της χώρας. Ομως παρόμοιοι κίνδυνοι σε ανάλογης έντασης πλημμυρικό φαινόμενο υπάρχουν για πολλές περιοχές της χώρας και έχουμε ήδη την εμπειρία παρόμοιων καταστροφών σε άλλες περιοχές, π.χ. Μάνδρα Αττικής το 2017.

-Ξέρετε να υπάρχει στην Αχαΐα ή στη Δυτική Ελλάδα τέτοιο «επικίνδυνο» μέρος; 
Περιοχές με δυνητικά υψηλό κίνδυνο πλημμυρών υπάρχουν πάρα πολλές σε ολόκληρη την Πελοπόννησο και περιγράφονται με λεπτομέρεια στα Σχέδια Κινδύνου Πλημμυρών των Υδατικών Διαμερισμάτων Δυτικής Πελοποννήσου (EL01) (περιοχές π. Πάμισου, χαμηλές περιοχές Μεγαλόπολης, π. Αλφειού), Βορείου Πελοποννήσου (EL02) (πεδινή περιοχή Λουτρών Ωραίας Ελένης, υψηλή ζώνη π. Ασωπού, Χαμηλά Ζακύνθου, Χαμηλές ζώνες π. Σελινούντα και λοιπών ρεμάτων Αχαΐας, και λεκανών απορροής Ανατολικής Αχαΐας από Σκαφίδια έως Ψαθόπυργο) και Ανατολικής Πελοποννήσου (EL03) (Χαμηλή ζώνη π. Ευρώτα, Κοιλάδα π. Ευρώτα στο ύψος της Σπάρτης, πεδινή περιοχή Αστρους, χαμηλές ζώνες π. Ράδου, οροπέδιο Τρίπολης).

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News