Βασίλης Λαδάς: «Πρόθεσή μου ήταν να γράψω μια ιστορία ψυχαγωγική»

Κρίστυ Κουνινιώτη

Οι ολόφρεσκοι «Ποδηλάτες» του (εκδ. ΚΨΜ) είναι ένα ακόμα δείγμα του γοητευτικού συνδυασμού δεξιοτεχνίας και αμεσότητας που χαρακτηρίζει τη γραφή του. «Προϊόν» αυτού, μια ιστορία κοινωνικού ενδιαφέροντος, που προβληματίζει αλλά και συγκινεί με την αλήθεια της, φωτίζει τα δαιδαλώδη λαγούμια της ψυχής των ηρώων της και μας χαρίζει αναγνωστική πληρότητα. Ο Βασίλης Λαδάς μιλάει για το νέο του μυθιστόρημα.

Μια νεαρή ποδηλάτισσα, φοιτήτρια με όνειρα και όρεξη για ζωή, πέφτει νεκρή στην άσφαλτο όταν λαμπερός γόνος επιφανούς οικογένειας την παρασύρει με το τζιπ του, παραβαίνοντας κόκκινο φανάρι. Και αθωώνεται… Πότε και πώς έγινε η «σύλληψη» των «Ποδηλατών»;
Να υπενθυμίσω ότι η ποδηλάτισσα, η Δανάη, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια πορείας ποδηλατικού ομίλου νέων. Η ιδέα ήρθε γράφοντας το βιβλίο. Ξεκίνησα το 2015 να γράψω μια ιστορία οικογένειας βιομηχάνων, σε τρεις γενιές, όπως είναι ο κανόνας στη λογοτεχνία, όπως στη Θεογονία του Ησίοδου -ως μότο του βιβλίου είναι δύο στίχοι του. Ο γενάρχης που ήρθε ξυπόλητος στην πόλη, έμαθε τέχνη και την αξιοποίησε πλουτίζοντας, οι γιοι που συνέχισαν το έργο του, η τρίτη γενιά με τον λαμπερό νέο. Εχει παρατηρηθεί εν Ελλάδι -μιας αδύνατης εμπορευματικής οικονομίας- ότι σε εξήντα, εβδομήντα χρόνια από την ίδρυσή τους οι βιομηχανίες καταρρέουν. Η τρίτη γενιά συντελεί στην πτώση τους ή στρέφεται στις τέχνες και στην τρυφηλότητα. Η Ελλάδα εξαρτάται από τις θελήσεις των ισχυρών οικονομιών. Ο,τι παραγόταν εδώ μετακόμισε σε χώρες της Ανατολής ή της Αφρικής. Περνούσε από το μυαλό μου να συμβεί εργατικό θανατηφόρο ατύχημα εξαιτίας αμέλειας του νέου και η οικογένεια να έβρισκε απέναντί της την εργατική τάξη. Εγκατέλειψα αυτή την κοινοτοπία μαθαίνοντας για ένα θανατηφόρο ατύχημα που συνέβη στη βόρεια Ελλάδα, όταν αυτοκίνητο έπεσε πάνω σε πορεία ποδηλατών. Επέλεξα λοιπόν την ιδέα η ισχυρή οικογένεια να βρει μπροστά της κινήματα νεολαίας. Οι ποδηλάτες είναι ένα εναλλακτικό αντισυστημικό κίνημα.

Το βιβλίο σας θίγει ζητήματα κοινωνικά, πολιτικά, οικογενειακά, ενώ διαβάζουμε, επίσης, λεπτομέρειες περί την υποδηματοποιία. Τι σας δυσκόλεψε, τι σας ιντρίγκαρε, τι απολαύσατε ενόσω το γράφατε;
Η πρόθεσή μου ήταν να γράψω μια ιστορία ψυχαγωγική. Να συμφιλιωθεί ο αναγνώστης με τη γλώσσα μας και την πραγματικότητά μας. Οι ποδηλάτες ποδηλατούν στις σελίδες του βιβλίου αλλά την ιστορία την κινούν οι οικογένειες θύτη και θύματος. Οι ίντριγκες των μεν, η καρτερία των δε. Στα θανατηφόρα ατυχήματα πολλές φορές ανοίγονται χάσματα μεταξύ των μελών των εμπλεκομένων οικογενειών. Σωρεύονται ενοχές που τους βασανίζουν. Είναι και οι χρηματικές αποζημιώσεις που μεγαλώνουν τα χάσματα. Οι οικογένειες με ενδιαφέρουν περισσότερο και πώς αντιμετώπισε η κοινωνία το συμβάν. Τα πολιτικά λιγότερο. Είναι γνωστές οι πεποιθήσεις μου, αλλά δεν θέλω να γράφω εν ονόματι αυτών. Η υποδηματοποιία προέκυψε γιατί ο γενάρχης της ισχυρής οικογένειας, δωδεκαετής, εργάσθηκε ως κάλφας μιας τέχνης ταπεινής. Αυτό με ώθησε να ερευνήσω τα περί υποδηματοποιίας. Με δασκάλεψε φίλος μου που επιδιορθώνει παπούτσια κι έχει πολλή δουλειά. Κάποτε η Ελλάδα ήταν εξαγωγέας υποδημάτων.

Οι χαρακτήρες ποικίλοι: Αδίστακτοι, συμφεροντολόγοι, απατεωνίσκοι, άπιστοι, επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί, αλλά και καλοπροαίρετοι, καθαροί, δίκαιοι… Ποιος «κέρδιζε πόντους» όσο τον πλάθατε;
Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν απόλυτα κακοί και απόλυτα καλοί. Κάθε άνθρωπος είναι ένας κόσμος αντιφάσεων και συνεχώς μεταβαλλόμενων επιθυμιών. Ο χαρακτήρας που με κέρδισε περισσότερο είναι ο πατέρας της Δανάης, ένας άγιος. Ηρθε κι αυτός στην πόλη χωριατόπαιδο κι έμαθε κι αυτός μια τέχνη ταπεινή: φούρναρης σε ξυλόφουρνο. Είναι πιστός χριστιανός. Ζυμώνει και ψήνει ψωμιά που ευλόγησε ο Χριστός. Η σκληρή ιστορία εξευμενίζεται από την καλοσύνη αυτού του ανθρώπου. Αλλά κι αυτός μπορεί ν’ αλλάξει στο μέλλον.

Ρόλο στην υπόθεση της ιστορίας σας παίζει το διαδίκτυο και η δύναμή του -η καλή. Τι βαθμό επικινδυνότητας θα του βάζατε στις περιπτώσεις που λειτουργεί προς την αντίθετη κατεύθυνση;
Το διαδίκτυο βοήθησε τους ποδηλάτες και τα αντισυστημικά κινήματα της νεολαίας να ανατρέψουν δικαστική απόφαση για τον θάνατο της Δανάης. Σε πολλές περιπτώσεις στο διαδίκτυο σηκώνονται κύματα λάσπης. Πιστεύω πως οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται το ψέμα κι είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε ό,τι ακούν και διαβάζουν. Αντιλαμβάνονται ακόμα τη γελοιότητα ορισμένων εγωπαθών, οποιασδήποτε ιδιότητας, που αυτοδιαφημίζονται συνεχώς κι ακαταπαύστως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ισως το διαδίκτυο να είναι μεγεθυντικός φακός μιας γειτονιάς ή μιας παρέας. Μπορεί να αποδειχθεί όμως χρήσιμο σε χώρες που τα ΜΜΕ υμνούν κατά πλειοψηφία ένα κόμμα, μια κυβέρνηση.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου δεν είχαν ευτυχισμένα παιδικά χρόνια -κάποιων δε, όπως του τραγικού πατέρα, είναι σημαδεμένα με αίμα. Θέλατε να επισημάνετε κάτι επιλέγοντας γι’ αυτούς το συγκεκριμένο μπακγκράουντ;
Ο πατέρας του θύτη είχε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια που δεν τον έκαναν καλύτερο από τον πατέρα της Δανάης. Τα παιδικά χρόνια δεν είναι απαραιτήτως καθοριστικά. Ο άνθρωπος πλάθεται συνεχώς από τις συνθήκες, την προσπάθεια επιβίωσης, το συμφέρον. Μπορεί να υποταχθεί, μπορεί και να εξεγερθεί. Οφείλεται σε αυτό που αποκαλούν οι βιονευρολόγοι «νευρωνική πλαστικότητα». Ο τραγικός πατέρας της Δανάης βρήκε τον δρόμο της λύτρωσης από τα σκληρά παιδικά του χρόνια. Είδε σε αυτά και ψήγματα ευτυχίας κι αναζητώντας τα στη μνήμη του ισορροπούσε τη ζωή του. Αλλά για κάποιον που πράττει το κακό, τα άσχημα παιδικά του χρόνια του δίνουν ένα ελαφρυντικό. Μπερδεμένη η ζωή κι η λογοτεχνία καλείται να τη φωτίσει.

Δεν μπορώ να μη σας ρωτήσω την άποψή σας -και ως νομικού- για την αδιανόητη υπόθεση των τριών νεκρών παιδιών που απασχολεί το πανελλήνιο.
Δεν ξέρω τι να πρωτοπώ. Ως πολίτης και νομικός επιθυμώ, αν έγιναν εγκλήματα, να τιμωρηθούν αυστηρά οι υπαίτιοι. Ως συγγραφέας όμως είμαι υποχρεωμένος να δω την ιστορία βαθύτερα. Πού κρύβεται το κουβάρι που πρέπει να ξετυλιχθεί για να βγούμε από τον λαβύρινθο των παθών και του πένθους; Οι άνθρωποι πρέπει να είναι προσεκτικοί, να μην οργίζονται εύκολα, να μη μισούν επειδή τα μεσημεριανάδικα βρήκαν πιασάρικο θέμα να το εμπορευθούν και τους ανάβουν. Υπάρχει πόνος ακόμα και σ’ ένα δολοφόνο. Σκέπτομαι πως αν σκότωσε η μάνα τα κοριτσάκια της θα ‘ναι ταυτοχρόνως μάνα-φόνισσα των παιδιών της και μάνα χαροκαμένη που έχασε τα παιδιά της. Ωστόσο, απ’ ό,τι βλέπω στην τηλεόραση, ήταν και μια μάνα αφημένη στις χαρές του lifestyle· ένας χαρακτήρας πλασμένος από τα μεσημεριανάδικα τα οποία την εξόντωσαν σαν τον Κρόνο που τρώει τα παιδιά του, όταν είδαν πως η τραγωδία πρέπει να γίνει φτηνιάρικο θρίλερ για να πουλήσει. Εχω την υποψία πως πολλοί από αυτούς που κάνουν ντόρο γύρω από την υπόθεση θα ‘ναι υποψήφιοι στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές.

Να κλείσουμε με το ποδήλατο. Μια εικόνα που έρχεται αυθόρμητα από το παρελθόν σας;
Πέντε χρονών με πήγε η μητέρα μου σ’ ένα φωτογραφείο επί της οδού Κορίνθου να φωτογραφηθώ. Ο φωτογράφος με οδήγησε στον σκοτεινό θάλαμο όπου σε ένα ανάβαθρο ήταν ακουμπισμένο ένα μεγάλο ποδήλατο. Εκεί ανέβαζε τα παιδάκια και τα φωτογράφιζε με την παλαιική φωτογραφική μηχανή πάνω σε τρίποδο. Η φωτογραφία διατηρείται ακόμη. Κοιτάζω τον φακό περήφανος που είμαι πάνω σε ποδήλατο κι ας μην έφταναν τα πόδια μου στο πετάλι. Ισως αυτή η φωτογραφία με οδήγησε να γράψω τους «Ποδηλάτες».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News