Απόπειρα κατά Ελευθερίου Βενιζέλου: Ελληνας εναντίον Ελληνα

Τέτοιες μέρες το 1920 σημειώθηκε η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου και ο Κώστας Λαμπρόπουλος προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους που υπήρξε τόσο μίσος μεταξύ των Ελλήνων εκείνης της περιόδου.

Απόπειρα κατά Ελευθερίου Βενιζέλου: Ελληνας εναντίον Ελληνα Ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Πελοπόννησος» Κώστας Λαμπρόπουλος γράφει για τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου

Δεν ήταν η πρώτη φορά που χέρι Ελληνα, σήκωσε όπλο εναντίον Ελληνα. Και το τραγικό είναι ότι δεν ήταν ούτε η τελευταία. Τόσο μεγάλα ήταν, βλέπετε, τα πάθη στα χρόνια του εθνικού διχασμού που «οι Ελληνες γεννιόνταν και πέθαιναν Βενιζελικοί και Αντιβενιζελικοί».
Το ομολόγησε, άλλωστε, και ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος πολλά χρόνια αργότερα, όταν σε αγόρευσή του στη Βουλή στις 17 Δεκεμβρίου 1929, παραδεχόταν, με γενναία δόση αυτοκριτικής, τις ευθύνες του στο να χωριστεί η Ελλάδα στα δύο: «Εγώ υπήρξα ο αίτιος διότι εδιχάσθη ο Ελληνικός λαός κατά τον μέγαν πόλεμον. Εγώ, καλώς ή κακώς, είμαι εκείνος που επροκάλεσε τον διχασμόν αυτόν».

Απόπειρα κατά Ελευθερίου Βενιζέλου: Ελληνας εναντίον Ελληνα

Λίγα χρόνια μετά, βέβαια, και με τα σύννεφα ενός νέου Παγκοσμίου Πολέμου να πυκνώνουν στην Ευρώπη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος θα άναβε το «πράσινο φως» στην παλινόρθωση του Γεωργίου Β΄ και θα άφηνε πολιτική παρακαταθήκη στον γιό του, Σοφοκλή να διατηρεί αγαστή συνεργασία με τους άλλοτε αντιπάλους του. Αυτά τα γνωρίζουν οι παλιοί Βενιζελικοί, τα ξέρουν κι εκείνοι που τα κράτησαν επιμελώς μακριά από τα φώτα της Ιστορίας για τους δικούς τους μικροκομματικούς λόγους, οι οποίοι αποδείχθηκαν καταστροφικοί για τη χώρα.

Για να φτάσουμε, όμως, στην αποτρόπαια δολοφονική απόπειρα εναντίον του Πρωθυπουργού «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» στις 30 Ιουλίου (12 Αυγούστου με το νέο ημερολόγιο) του 1920, θα πρέπει να πάμε λίγο πίσω στον χρόνο. Γιατί δυστυχώς το 1916 και το 1917 προηγούνται χρονικά. Κι εκεί γεννιούνται οι αιτίες του διχασμού. Σε μια περίοδο στην οποία, κατά τον Γάλλο στρατηγό Μορίς Σαραϊγ, «η βενιζελική Ελλάδα κατάντησε μια απλή Βρετανική αποικία» κι όταν οι Γαλλικές λόγχες επέβαλαν μια στυγνή δικτατορία, καθώς, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Αμερικανού ανταποκριτή της εποχής Πάξτον Χίμπεν: «Μια μόλις βδομάδα μετά τις εξαγγελίες και εγγυήσεις των Γάλλων για μη εφαρμογή αντιποίνων (σ. στους Αντιβενιζελούς), ακολούθησαν πολυάριθμες συλλήψεις, «δίκες» από παρωπιδάτα στρατοδικεία, εκτελέσεις, εξορίες και φυλακίσεις…».

Κάποιοι λοιπόν – πολλοί περισσότεροι από όσους νομίζουν οι μεταπολιτευτικές γενιές – δεν μπορούσαν να ξεχάσουν τον αποκλεισμό και τον βομβαρδισμό του Πειραιά, την πείνα, τους εκτοπισμούς και τις εξορίες της περιόδου 1917-1920, όταν ο δαιμόνιος Κάρολος Ζοννάρ βροντοφώναζε ότι «θα μετατρέψω την Αθήνα σε σωρό ερειπίων, όπως οι βάρβαροι Γερμανοί μετέβαλαν σε ερείπια την γενέτειρά μου, πόλη του Αρράς».

Κι επειδή η Ιστορία είναι πηγές κι όχι «θέλω», «προτιμώ» ή «μου αρέσει», θα κλείσουμε με δυο δημοσιεύματα της εποχής, προερχόμενα, μάλιστα, από την Ανταντική Ιταλία…

Πρώτον, το δημοσίευμα της εφημερίδας «La Tribuna»: «Το χωριστικό κίνημα της Θεσσαλονίκης δεν έλυσε κανένα πρόβλημα, αντίθετα αφήνει άλυτα όλα τα προβλήματα, όταν δεν τα περιπλέκει περισσότερο. Δεν εμπνέει τους Ελληνες, ούτε το ακολουθούν, ούτε επιθυμούν να το δουν να πετυχαίνει».
Και δεύτερον, το δημοσίευμα της εφημερίδας «Corriere della Sera»: «Ας τολμήσουμε μια φορά να πούμε την αλήθεια. Ο ελληνικός λαός δεν ήθελε – και εξακολουθεί μα μη θέλει – πόλεμο χωρίς αντίκρισμα και με οποιοδήποτε τίμημα».
Μπορεί κανείς να βρει περισσότερες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες και στα χρονικά του Γάλλου ακαδημαϊκού κι «εραστή της ιστορικής αλήθειας», Εντουάρ Ντριό…
Σε κάθε περίπτωση, οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 που ακολούθησαν – για τις οποίες μέχρι και ο Νίκος Καζαντζάκης έψεξε τον συντοπίτη του Ελευθέριο Βενιζέλο – έκλεισαν έναν τραγικό κύκλο, γεμάτο Κόδρους και Ηρόστρατους κι άνοιξαν έναν άλλον. Ο οποίος έκλεισε με τη σειρά του με τη Μικρασιατική καταστροφή…

Αν υπάρχει, πάντως, ένα μήνυμα προς όλους εμάς τους σύγχρονους Ελληνες από όλα τα παραπάνω, αυτό βρίσκεται στα λόγια του Αγέλαου: «Το καλύτερο που θα μπορούσαν να κάνουν οι Ελληνες θα ήταν να μην πολεμούν μεταξύ τους, αλλά να χρωστούν μεγάλη χάρη στους θεούς. Κι αν έδιναν τα χέρια – όπως γίνεται συνήθως όταν πολλοί μαζί θέλουν να περάσουν το ίδιο ποτάμι – κι ενώνονταν μεταξύ τους, θα έσωζαν από τις επιθέσεις των βαρβάρων τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τις πόλεις τους».

* Ο Κώστας Λαμπρόπουλος είναι αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Πελοπόννησος» και συντονιστής στον Peloponnisos FM 103,9.

Απόπειρα κατά Ελευθερίου Βενιζέλου: Ελληνας εναντίον Ελληνα
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟΠΕΙΡΑΣ

Στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920 υπογράφτηκε στη μεγάλη αίθουσα του Εθνικού Μουσείου Κεραμικής των Σεβρών η ομώνυμη Συνθήκη Ειρήνης, η οποία ρύθμιζε τις εκκρεμείς υποθέσεις ανάμεσα στους νικητές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Παρά το γεγονός ότι η Συνθήκη αυτή εκπλήρωνε σε μεγάλο βαθμό το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, με το οποίο αναθρέφονταν γενιές Ελλήνων από την ίδρυση σχεδόν του ελληνικού κράτους, εντούτοις ήταν επί της ουσίας συνθήκη πολέμου, η οποία θα έπρεπε δηλαδή να επιβληθεί στους Κεμαλιστές με τη δύναμη των όπλων. Οπως είχε δηλώσει και ο Γάλλος πρωθυπουργός Ρεϊμόν Πουανκαρέ: «Η Συνθήκη αυτή ήταν από την αρχή σαν ραγισμένο βάζο της ομώνυμης πόλης των Σεβρών».

Ισως γι΄ αυτόν το λόγο οι επιτυχίες της Ελλάδας στον τομέα της διπλωματίας, δεν αντικατοπτρίζονταν στο εσωτερικό. Ο Εθνικός Διχασμός, ο οποίος ξέσπασε το 1915 με αφορμή την πρόταση εισόδου της χώρας στον Μεγάλο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, εξακολουθούσε να συγκλονίζει την κοινωνία και να ενδυναμώνει τα εμφύλια πάθη. Δύο ημέρες έπειτα από την υπογραφή της συνθήκης, στις 30 Ιουλίου (π.η.), ο επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στο Παρίσι και πρωθυπουργός της χώρας, Ελευθέριος Βενιζέλος, δέχθηκε δολοφονική επίθεση από δύο απότακτους αντιβενιζελικούς αξιωματικούς, τον υποπλοίαρχο Απόστολο Τσερέπη και τον λοχαγό Γεώργιο Κυριάκη. Η απόπειρα κατά της ζωής του Βενιζέλου έλαβε χώρα στον σιδηροδρομικό σταθμό «Λυών» των Παρισίων, απ΄ όπου ο Ελληνας πολιτικός επρόκειτο να αναχωρήσει για τη Μασσαλία και εκεί να επιβιβαστεί σε πλοίο με προορισμό τον Πειραιά.

Τα μέτρα για την ασφάλεια του Βενιζέλου ήταν ελλιπή, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός αποτελούσε στόχο όχι μόνο ακραίων αντιβενιζελικών αλλά και διάφορων φιλογερμανικών κι άλλων τρομοκρατικών ευρωπαϊκών τρομοκρατικών οργανώσεων. Τελικά, ο Βενιζέλος κατάφερε να γλιτώσει με επιπόλαια τραύματα στο αριστερό χέρι και τον ώμο χάρη στην παρέμβαση του μοίραρχου Τσάκωνα κι ενός Γάλλου αστυνομικού.

Η είδηση της απόπειρας κατά της ζωής του ηγέτη των Φιλελευθέρων συντάραξε την ελληνική κοινή γνώμη. Η κατάσταση στο εσωτερικό ξέφυγε από κάθε έλεγχο και οι δυνάμεις ασφαλείας αποδείχθηκαν ανίκανες να επιβάλουν την τάξη. Ακραίοι βενιζελικοί ξεχύθηκαν στους δρόμους με στόχο την ανταπόδοση του χτυπήματος στον Βενιζέλο. Θύμα των δραματικών σκηνών που εκτυλίχθηκαν στην ελληνική πρωτεύουσα εκείνες τις ημέρες ήταν ο πολιτικός και διπλωμάτης Ιων Δραγούμης, ο οποίος δολοφονήθηκε στις 31 Ιουλίου. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Βενιζέλος ζήτησε τη σύλληψη, τη δίκη και την εκτέλεση των ενόχων για τη δολοφονία του Δραγούμη, ακόμη και αν επρόκειτο για κοντινά του πρόσωπα, οι έρευνες δεν κατέληξαν κάπου. Οι ένοχοι δεν βρέθηκαν ούτε μετά την έρευνα των αντιβενιζελικών, οι οποίοι ανήλθαν στην εξουσία έπειτα από τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920…