Γαλλία μέσω Βελγίου: Το αποτυχημένο γερμανικό σχέδιο που τελείωσε με έναν Παγκόσμιο πόλεμο
Μπορεί μια χώρα που θέλει να εισβάλει σε μια άλλη χώρα, να το κάνει με ελιγμό από το έδαφος μιας τρίτης ουδέτερης χώρας;
Μπορεί μια χώρα που θέλει να εισβάλει σε μια άλλη χώρα, να το κάνει με ελιγμό από το έδαφος μιας τρίτης ουδέτερης χώρας; Στην περίπτωση της Γερμανίας που σαν σήμερα, το 1914, επιτέθηκε στη Γαλλία μέσω Βελγίου, ισχύει και παρά ισχύει.
Και μπορεί το λεγόμενο σχέδιο Σλίφεν να απέτυχε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά πέτυχε και παραπέτυχε το 1940 και – ποιος ξέρει; – μπορεί κάτι αντίστοιχο να επιχειρηθεί στο μέλλον με άλλους θύτες και θύματα.
Ο αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Κούσαντας μας ταξιδεύει σήμερα πίσω στον χρόνο για να θυμηθούμε πώς ένας πόλεμος, που θα τελείωνε υποτίθεται σε λίγες εβδομάδες, οδήγησε σε εκατόμβες νεκρών. Ιδού τι αναφέρει το πρώην στέλεχος στο ΝΑΤΟ:
Κωνσταντίνος Κουσάντας
«Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε στις 28 Ιουλίου 1914, όταν η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία, έπειτα από τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στις 28 Ιουνίου 1914, στο Σαράγεβο. Ο πόλεμος επεκτάθηκε γρήγορα, καθώς πολλά κράτη είχαν συνάψει συμμαχίες με δύο αντίπαλα στρατόπεδα (Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Σερβία, Μαυροβούνιο – Αντάντ και Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Βουλγαρία – Κεντρικές Δυνάμεις). Η είσοδος της Γερμανίας στη Γαλλία, μέσω Βελγίου, άρχισε τον Αύγουστο του 1914 και είχε τεράστια στρατηγική και πολιτική σημασία, τόσο για την έκβαση του πολέμου, όσο και για τη διεθνή σκηνή.
Παραβίαση της ουδετερότητας του Βελγίου: Το Βέλγιο, ενώ ήταν ουδέτερο κράτος με διεθνώς κατοχυρωμένη ουδετερότητα από το 1839, η γερμανική εισβολή παραβίασε αυτή την ουδετερότητα, κάτι που θεωρήθηκε διεθνές έγκλημα και προκάλεσε την είσοδο της Βρετανίας στον πόλεμο, η οποία είχε εγγυηθεί την ανεξαρτησία και την ουδετερότητα του Βελγίου.
Το Σχέδιο Σλίφεν (Schlieffen Plan): Η Γερμανία σχεδίαζε να νικήσει τη Γαλλία γρήγορα με επίθεση από το Βέλγιο, παρακάμπτοντας τη βαριά οχυρωμένη γαλλογερμανική μεθόριο μέσω της βελγικής πεδιάδας, που ήταν πιο εύκολη για στρατιωτικές κινήσεις. Ο Αλφρεντ φον Σλίφεν, επικεφαλής του Γερμανικού Στρατιωτικού Επιτελείου, θεωρούσε ότι η γερμανική Αυτοκρατορία θα μπορούσε να βγει νικήτρια από μία τέτοια τεράστια στρατιωτική σύγκρουση, εάν τα γερμανικά στρατεύματα μπορούσαν να επικεντρωθούν αρχικά σε μια ταχεία και επιτυχή προέλαση με τη Γαλλία, ενώ την ίδια στιγμή θα διατηρούσαν αμυντικές επιχειρήσεις έναντι του ρωσικού στρατού. Στη συνέχεια, μετά την ήττα των δυτικών γειτόνων τους, οι Γερμανοί θα έστρεφαν την προσοχή τους στα ανατολικά και τη Ρωσία και ανάληψη επιθετικών επιχειρήσεων.
Το αποτέλεσμα: Το Σχέδιο Σλίφεν τελικά απέτυχε τον Σεπτέμβριο του 1914 με τη μάχη του Μάρνη ποταμού, παραπόταμου του Σηκουάνα, όταν οι γαλλο-βρετανικές δυνάμεις, υπό τον Γάλλο στρατηγό Ζοζέφ Ζοφρ, κατάφεραν να αναχαιτίσουν την προέλαση των Γερμανών, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να αναγκαστούν να υποχωρήσουν βόρεια στον ποταμό Αιν, βάζοντας τέλος στην ταχεία επίθεση. Αυτό οδήγησε σε στασιμότητα του μετώπου του πολέμου και την αρχή του πολέμου χαρακωμάτων, που κράτησε σχεδόν τέσσερα χρόνια, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 17 εκατομμύρια άνθρωποι.
Δαβέττας: Προηγείται πάντα η τέχνη
Η επίθεση της Γερμανίας έγινε με βάση το περίφημο σχέδιο Σλίφεν. Σκοπός ήταν μια γρήγορη νίκη επί της Γαλλίας για να μπορέσει στη συνέχεια να μεταφέρει στρατεύματα στη Ρωσία. Οι Βέλγοι αντιστάθηκαν, όμως, στη Λιέγη, καθυστερώντας την προέλαση των Γερμανών, ενώ ακολούθησε και η αντεπίθεση του γαλλοβρετανικού άξονα στον Μάρνη, με αποτέλεσμα η εισβολή των Γερμανών να τελματώσει και εξελιχθεί σε χρόνιο πόλεμο χαρακωμάτων. Η συγκεκριμένη επίθεση «γέννησε» παγκόσμια εχθρότητα έναντι των Γερμανών, καθώς έγιναν πολλά εγκλήματα κατά αμάχων, ενώ έδειξε και τη δύναμη των ουδέτερων κρατών. Αυτό που πέτυχε το Βέλγιο, θα το πετύχαινε το 1940-1941 και η Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που συνέβη με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το περιγράφει ιδανικά ο Οσκαρ Ουάιλντ: «Δεν είναι η τέχνη που μιμείται τη ζωή, αλλά η ζωή που μιμείται την τέχνη». Εκείνα τα χρόνια είχε απογειωθεί η αστική ευτυχία, η Ευρώπη ζούσε τη «μπελ επόκ», με ανάπτυξη των τεχνών. Σε αυτό το πλαίσιο, «γεννήθηκαν», όμως, και ανταγωνισμοί. Οι Γερμανοί ζήλεψαν τον πολιτισμό των Γάλλων, ξέφυγαν από τα όρια της αστικής ειρήνης και μετέτρεψαν το αστικό κράτος σε επιθετική ταυτότητα. Τι έλεγε η τέχνη τότε; Να σπάσουμε το παλιό και να προχωρήσουμε σε νέες αντιλήψεις. Και οι Γερμανοί βροντοφώναζαν ότι εκείνοι ήταν η «αβάντ γκαρντ» στον πλανήτη και πολιτιστικά και γεωπολιτικά. Αργότερα είδαμε και τα κινήματα Μπάουχαους και Κόμπρα. Η τέχνη προηγείται πάντα των γεγονότων…
* Ο Δημοσθένης Δαββέτας είναι εικαστικός και διδάκτωρ Αισθητικής στο Πανεπιστήμιο Paris VIII.
Λυκοκάπης: Πόλεμος σε δύο μέτωπα
Ιστορικά έχει καταγραφεί πως ο Αδόλφος Χίτλερ είχε επιδιώξει να αποφύγει τον «πόλεμο σε δύο μέτωπα», ένας εκ των λόγων που υπέγραψε το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ με την ΕΣΣΔ, όπου διαμέλισαν από κοινού την Πολωνία. Ο ίδιος ο Χίτλερ παραβίασε το Σύμφωνο, εισβάλοντας στη Σοβιετική Ενωση–και η ναζιστική Γερμανία βρέθηκε τελικώς να πολεμά σε δύο μέτωπα, με συνέπεια την ήττα της.
Το δόγμα του «πολέμου σε δύο μέτωπα» είναι γερμανικό και «πατέρας» του ήταν ο κόμης-στρατηγός Αλφρεντ φον Σλίφεν, που το κατάρτισε για τον γερμανικό στρατό, το 1905. Αυτό σχεδιάστηκε για έναν πόλεμο ταυτόχρονα μεταξύ, από την μία πλευρά, της Γαλλίας και της Ρωσίας-και της γερμανικής Αυτοκρατορίας και της Αυστροουγγαρίας από την άλλη. Το «σχέδιο Σλίφεν», όπως έμεινε στην ιστορία, προέβλεπε ότι η Γερμανία και οι σύμμαχοί της θα εισέβαλαν στη Γαλλία μέσω του Βελγίου. Ο Σλίφεν αποσύρθηκε από τον στρατό εννέα χρόνια πριν το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1915, όπου το σχέδιο του ήρθε και πάλι στο πολεμικό προσκήνιο, αν και δεν είχαν λείψει οι διαφωνίες στη Γερμανία επί αυτού. Επιπλέον το σχέδιο έπρεπε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, αυτά του 1915. Αυτό αποπειράθηκε να κάνει ο αρχηγός του γερμανικού Επιτελείου Χέλμουτ φον Μόλτκε, προχωρώντας στην ενίσχυση του στρατού στα γαλλογερμανικά σύνορα και στην αποστολή στρατευμάτων στην Ανατολική Πρωσία, έναντι της Ρωσίας. Συνέπεια αυτών, ήταν η αποδυνάμωση της βόρειας πλευράς στο δυτικό μέτωπο που υπήρξε κομβική για την τροπή του. Επιπλέον, η εισβολή της Γερμανίας στο ουδέτερο Βέλγιο αποτέλεσε την αφορμή για την είσοδο στον Πόλεμο, της Μεγάλης Βρετανίας, την εμπλοκή της οποίας δεν προέβλεπε το σχέδιο Σλίφεν. Για την ιστορία, έχει επίσης καταγραφεί, πως ο Χίτλερ επιλέγοντας να επιτεθεί στην ΕΣΣΔ, προσδοκούσε ότι θα μεταβάλλονταν η αντιγερμανική-αντιναζιστική στάση της Βρετανίας, κάτι που τελικώς δεν συνέβη…
* Ο Γιώργος Λυκοκάπης είναι γεωπολιτικός αναλυτής.
Νικολοβγένης: Θα μπορούσε η Τουρκία
Τον Αύγουστο του 1914, η Γερμανία εισέρχεται στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως μέλος των Κεντρικών Δυνάμεων, μαζί με την Αυστροουγγαρία. Απέναντί της βρίσκονται η Γαλλία, η Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που συγκροτούν την Αντάντ. Η γερμανική στρατιωτική ηγεσία, είχε ήδη από το 1905 διαγνώσει ότι ίσως απαιτηθεί να πολεμήσει ταυτόχρονα σε δύο μέτωπα -δυτικά με τη Γαλλία και ανατολικά με τη Ρωσία- και για τον λόγο αυτό εκπόνησε το σχέδιο Σλίφεν που έλαβε το όνομά του από τον επικεφαλής του Γερμανικού Στρατιωτικού Επιτελείου. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, ο κύριος όγκος του γερμανικού στρατού θα περνούσε από το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία, παρακάμπτοντας τις γαλλικές οχυρώσεις στα σύνορα, και θα κατευθυνόταν ταχύτατα προς το Παρίσι. Αφού εξουδετερωνόταν η Γαλλία, η Γερμανία θα μπορούσε να στραφεί απερίσπαστη προς την Ανατολή, αντιμετωπίζοντας τη Ρωσία.
Η επιτυχία του σχεδίου βασιζόταν στην κινητοποίηση και την ταχύτητα: το δυτικό μέτωπο έπρεπε να κλείσει μέσα σε λίγες εβδομάδες, πριν η Ρωσία προλάβει να οργανώσει αποτελεσματική επίθεση στην Ανατολή. Ωστόσο, η βελγική αντίσταση, η βρετανική επέμβαση και η γαλλική αντεπίθεση στη Μάχη του Μαρν (Σεπτέμβριος 1914) ανέτρεψαν τα σχέδια. Το Δυτικό Μέτωπο «πάγωσε» σε έναν μακρόχρονο, φονικό πόλεμο χαρακωμάτων με τεράστιες ανθρώπινες απώλειες και χωρίς αποφασιστική έκβαση για πολύ μεγάλο διάστημα. Ως υστερόγραφο, θα μπορούσε η Τουρκία να κάνει κάτι αντίστοιχο σήμερα στην Ελλάδα, δηλαδή επίθεση μέσω τρίτης χώρας; Η απάντηση είναι καταφατική.
* Ο Θεόδωρος Νικολοβγένης είναι απόφοιτος ΣΣΕ και υποψήφιος διδάκτωρ Γεωπολιτικής ΕΚΠΑ.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
