Η τελευταία ραδιοφωνική συνέντευξη του Μανώλη Αναγνωστάκη στον Κώστα Λογαρά, στο «Εντευκτήριο»

Μια εκ βαθέων συνομιλία του μεγάλου ποιητή με τον πατρινό συγγραφέα, στην Πάτρα, τον Απρίλιο του 1989.

Με ένα σημαντικό ντοκουμέντο -έντυπο και ηχητικό (σε σιντί)- που συνδέεται με την Πάτρα κυκλοφορεί το τεύχος 125 του περιοδικού «Εντευκτήριο» της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για την τελευταία ραδιοφωνική συνέντευξη που έδωσε ο μεγάλος ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης στον πατρινό συγγραφέα Κώστα Λογαρά, Απρίλιο 1989, όταν είχε έρθει στην Πάτρα για να παρουσιάσει τη σειρά «Η πεζογραφική μας παράδοση», σε επιμέλεια του ίδιου (εκδ. Νεφέλη). Ηταν λίγες ημέρες προτού αλλοιωθεί η φωνή του εξαιτίας του εγκεφαλικού που υπέστη. «Εκ βαθέων» ο τίτλος της εκπομπής του Κ. Λογαρά στον Φάρο 9,85, όπου, μέσα από την de profundis συνομιλία τους, για την ποίηση, τη ζωή, την τέχνη, κατάφερε να «ξεκλειδώσει» τον Αναγνωστάκη, ο οποίος, σημειωτέον, ήταν συνήθως απρόθυμος να δίνει συνεντεύξεις.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης ανάμεσα στον Κώστα Λογαρά
και την κοινή πατρινή τους φίλη Παυλίνα Βοσινάκη και τον
Κ. Λογαρά μετά τη συνέντευξη

«Εγώ δεν δέχομαι τη λυρική πεζογραφία. Μου φαίνεται πολύ γλυκερή […] είχε πει για τη σχέση πεζογραφίας-ποίησης. «Μπορεί κάποιος στα 17, 18 του χρόνια να βγάλει μια ποίηση θαυμάσια, ενώ πεζό λόγο σ’ αυτήν τη μικρή ηλικία είναι δύσκολο να γράψει» είχε σημειώσει για την τότε λογοτεχνική παραγωγή.

«Εχω φτάσει σε ένα σημείο, έγραψα ορισμένα πράγματα. Ο,τι γράφω θα είναι επαναλήψεις αυτών των πραγμάτων […]. Οταν περνάν τα χρόνια, αρχίζει ο άνθρωπος μέσα του και ρυτιδώνει […] Θέλει να εκφραστεί με άλλον τρόπο, πιο συγκεκριμένο, πιο προσγειωμένο. Και τότε ή θα σιωπήσει ή θα στραφεί σε άλλες μορφές τέχνης» η εξήγησή του για την επιλογή του να σιωπήσει ποιητικά. Είχε εξαιρέσει τον Τάσο Λειβαδίτη ο οποίος «με τις ποιητικές του συλλογές στα τελευταία του χρόνια, κάνοντας μια στροφή εσωτερική σε άλλους χώρους, εκτινάχτηκε στο επίπεδο του μείζονα ποιητή» είχε διευκρινίσει.

«Αρνούμαι τον όρο ‘’στρατευμένη τέχνη’’» είχε δηλώσει, όπως και ότι «κάθε άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος να  μιλάει και να πράττει διαφορετικά, χωρίς όμως να προσβάλλει την ελευθερία του άλλου […] για μένα, φασιστικό είναι ένα πράγμα μονάχα: το να ταπεινώνεις τον άλλον».

Δεν πίστευε, δε, «ότι ένας καλλιεργημένος άνθρωπος είναι οπωσδήποτε ανώτερος από έναν λαϊκό άνθρωπο, ο οποίος έχει μια φυσική έμφυτη καλλιέργεια». Σαφής ήταν και για την υπερβολική σεμνότητα, την οποία δεν θεωρούσε προσόν «γιατί εμποδίζει τον άνθρωπο να εκδηλώσει τις αρετές που έχει. […] Μετριοπάθεια μπορεί να σημαίνει και μετριότητα πολλές φορές» είχε πει.

Ο ι παραπάνω είναι κάποιες μόνο φράσεις του Μανόλη Αναγνωστάκη από εκείνη την εξόχως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, την εμπειρία της οποίας μας περιέγραψε ο Κώστας Λογαράς: «Είναι ‘’δωρεά’’ να συνομιλεί κανείς με τον Μανόλη Αναγνωστάκη, έναν ποιητή τέτοιου μεγέθους. Η βαθιά, ουσιαστική κουβέντα μαζί του σε οδηγεί πιο κοντά στον πυρήνα του ποιητικού του σύμπαντος».