Ο Φρίντριχ Μερτς στην Καγκελαρία: Η ώρα της μεγάλης επιστροφής για έναν «ξεχασμένο υποψήφιο»

Στα 69 του χρόνια, ο αρχηγός των Χριστιανοδημοκρατών ετοιμάζεται να καθίσει στην καγκελαρική καρέκλα, ολοκληρώνοντας μια πορεία γεμάτη ανατροπές, αποτυχίες και επιμονή. Τα δύσκολα, όμως, μόλις αρχίζουν.

Φρίντριχ Μερτς

Άργησε, αλλά τελικά τα κατάφερε. Ο Φρίντριχ Μερτς, επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), αναμένεται να εκλεγεί καγκελάριος της Γερμανίας στις 6 Μαΐου 2025, εκπληρώνοντας έναν στόχο ζωής και επισφραγίζοντας μια από τις πιο πολυτάραχες πολιτικές διαδρομές στη σύγχρονη Γερμανία.

Στα 69 του χρόνια γίνεται ο δεύτερος γηραιότερος πολιτικός που αναλαμβάνει την καγκελαρία –μετά τον Κόνραντ Αντενάουερ– και ο πρώτος με τόσο χαμηλό εκλογικό ποσοστό (25,5%). Η επιστροφή του είναι αναμφισβήτητη, αλλά και η πρόκληση που έχει μπροστά του τεράστια.

Ο «ξεχασμένος» υποψήφιος που δεν τα παράτησε ποτέ
Για χρόνια, ο Μερτς έμοιαζε με ξεχασμένο κεφάλαιο στη γερμανική πολιτική σκηνή. Από τη δεκαετία του 2000, όταν η Άνγκελα Μέρκελ τον παραμέρισε, μέχρι το 2018, η παρουσία του ήταν διακριτική, κυρίως μέσω της εμπλοκής του σε οικονομικούς κολοσσούς ως νομικός και λομπίστας. Παράλληλα, έχτιζε μια προσωπική περιουσία που εκτιμάται στα 12 εκατ. ευρώ – αν και ο ίδιος επιμένει πως ανήκει στη «μεσαία τάξη».

Το 2018 επεχείρησε για πρώτη φορά να επιστρέψει, αλλά η τότε «εκλεκτή» της Μέρκελ, Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ, τον απέκλεισε από την ηγεσία του κόμματος. Το 2021 ξαναδοκίμασε, για να ηττηθεί από τον Άρμιν Λάσετ. Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2021, έγινε αρχηγός του CDU, αμέσως μετά τη βαριά εκλογική ήττα του κόμματος. Έκτοτε ξεκίνησε τη δύσκολη πορεία προς την κορυφή, επιμένοντας στο συντηρητικό του όραμα και επιχειρώντας να απομακρύνει το CDU από τη μερκελική μετριοπάθεια.

Η συντηρητική στροφή και οι επικριτές του
Ο Μερτς εκφράζει με σαφήνεια ένα παραδοσιακό, συντηρητικό προφίλ: οικογενειάρχης, καθολικός, νομικός, φιλελεύθερος στην οικονομία, αυστηρός στις αξίες. Οι επικριτές του τον χαρακτηρίζουν ψυχρό, μη δημοφιλή, «παλιομοδίτη». Στο προχθεσινό Πολιτικό Βαρόμετρο του ZDF, κατατάσσεται μόλις έκτος σε δημοτικότητα, με περισσότερες αρνητικές γνώμες απ’ ό,τι θετικές.

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της πορείας του κινδύνευσε να αυτοϋπονομευθεί με αμφιλεγόμενες δηλώσεις – όπως όταν μίλησε για «μικρούς πασάδες» που κλέβουν ραντεβού στα νοσοκομεία ή για «προνοιακό τουρισμό» από πρόσφυγες. Υποχρεώθηκε να ανακαλέσει, όχι όμως και να απαρνηθεί τις αυστηρές του θέσεις για το μεταναστευτικό.

Η AfD και το φάντασμα της ακροδεξιάς
Η πιο άμεση πρόκληση για τον νέο καγκελάριο δεν είναι άλλη από την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), η οποία πλέον αποτελεί αξιωματική αντιπολίτευση και καταγράφει σταθερά ανοδική πορεία. Ο Μερτς θα πρέπει να επιδιώξει τη συρρίκνωσή της – είτε μέσω πολιτικής αποδόμησης, είτε μέσω νομικών μέτρων, αφού η AfD έχει επισήμως χαρακτηριστεί «εξακριβωμένα ακροδεξιά οργάνωση».

Το στοίχημα της οικονομίας
«Είναι η οικονομία, Φριτς», όπως θα έλεγε και το παραφρασμένο αμερικανικό ρητό. Η γερμανική οικονομία βρίσκεται στο τρίτο έτος ύφεσης και ο Μερτς καλείται να αποδείξει ότι η εμπειρία του στον ιδιωτικό τομέα μπορεί να μεταφραστεί σε θετικά αποτελέσματα για τους πολίτες.

Ωστόσο, πριν καν αναλάβει, υπαναχώρησε από την προεκλογική του δέσμευση για διατήρηση του «φρένου χρέους», αποδεχόμενος δανεισμό ύψους σχεδόν 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ. Μια κίνηση που εκνεύρισε πολλούς από τους ψηφοφόρους του.

Απρόθυμος συμβιβαστής ή ρεαλιστής ηγέτης;
Ο Μερτς καλείται να ηγηθεί μιας κυβέρνησης συνεργασίας με τους Σοσιαλδημοκράτες, γεγονός που προμηνύει εντάσεις, κυρίως σε θέματα κοινωνικής πολιτικής. Πιστός στην αντίληψη ότι «η εργασία πρέπει να ανταμείβεται», έχει ήδη δηλώσει την πρόθεσή του να σκληρύνει τους όρους για τα κοινωνικά επιδόματα και να επεκτείνει τον εργάσιμο βίο των Γερμανών.

Στη διεθνή σκακιέρα, παρουσιάζεται ως θερμός ατλαντιστής, αν και μέχρι στιγμής αποφεύγει να συγκρουστεί ανοιχτά με τις ΗΠΑ, ακόμα κι όταν αυτές προκαλούν τη Γερμανία – όπως με την επιβολή τελωνειακών δασμών ή τις απαξιωτικές δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών τους.

Η Γερμανία στο σταυροδρόμι
Ο νέος καγκελάριος δεν τρέφει αυταπάτες: αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της μεταπολεμικής ιστορίας της. Ο στόχος του είναι φιλόδοξος: να αποκαταστήσει τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη και τον κόσμο, να ενισχύσει τη γαλλογερμανική συμμαχία και να επαναφέρει την πολιτική και οικονομική σταθερότητα.

Η Άνγκελα Μέρκελ δήλωνε πρόσφατα πως για τη θέση αυτή απαιτείται «μεγάλη ζέση για εξουσία». Ο Φρίντριχ Μερτς, αν μη τι άλλο, δείχνει να διαθέτει άφθονη από αυτήν. Το αν θα αποδειχθεί και ηγέτης με αντοχές, όραμα και ευελιξία, μένει να φανεί.