Ράνια Σχίζα: «Το κύτταρο όλων των ανθρώπων είναι κοινό» – Βλέποντας τον Ταχτσή μέσα από τα μάτια της μητέρας του

Αλεξάνδρα Παναγοπούλου

Η Ράνια Σχίζα στο ρόλο της μητέρας του Κώστα Ταχτσή «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή», έργο της Κικής Μαυρίδου σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη έρχεται στην Πάτρα και συγκεκριμένα στο Επίκεντρο+ αύριο Παρασκευή 28 και το Σάββατο 29 Απριλίου.

Λίγο πριν ανέβει στην σκηνή του Επίκεντρο+, μιλήσαμε με την Ράνια Σχίζα ια την Έλλη Ζάχου Ταχτσή, μία γυναίκα ανεξάρτητη όπως την χαρακτηρίζει, με έντονη ανάγκη για αγάπη. Για το πώς η ίδια νιώθει την συνύπαρξη αυτή, τι μαθαίνουμε για τον Κώστα Ταχτσή μέσα από την μητέρα του, το πόσο έχουν αλλάξει οι εποχές και πολλά άλλα.

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο της παράστασης «Η μάνα αυτουνού». Ακούγοντας την λέξη «αυτουνού» τι μπορεί να καταλάβει ο θεατής;

Απαξίωση. Ένα δάχτυλο που δείχνει. Μία εικόνα ατόμων που γυρνάνε το πρόσωπο από την άλλη, βάζουν το χέρι στο στόμα και ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλο, κοιτώντας λοξά κάποια πλάτη. Ηαπαξίωση, η ντροπή. Κάτι μιασματικό, κάτι το οποίο χαλάει και αντιπαλεύει την ηθική αυτής της κοινωνίας, της ελληνικής οικογένειας, της αγίας ελληνικής οικογένειας που ήταν και το θέμα του Κώστα Ταχτσή στο «Τρίτο στεφάνι». Μια κατακραυγή. Αυτό που ήταν ο Ταχτσής για την εποχή του, για ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι ανθρώπων της εποχής του θα έλεγα, το οποίο βέβαια συνεχίζεται και σήμερα  για όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι έχουνε μία διαφορετική προσέγγιση ερωτική. Δεν θα μιλήσω για διαφορετικούς ανθρώπους ότι διαφορετικοί είμαστε όλοι. Η διαφορετικότητα είναι ο κανόνας.

Έχουν αλλάξει τα πράγματα από την εποχή του Ταχτσή μέχρι τώρα;

Φοβάμαι πως δεν έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Σίγουρα έχουμε κάνει βήματα. Τότε η ομοφυλοφιλία θεωρείτο αρρώστια από ένα τεράστιο ποσοστό. Το ποσοστό αυτό σαφώς και έχει ελαττωθεί, αλλά το ότι εξακολουθεί να υπάρχει όλη αυτή η ομοφοβία, όλα αυτά τα εγκλήματα που συμβαίνουνε τη στιγμή που η πληροφόρηση είναι μεγάλη, αυτό λέει πολλά. Μάλλον κάνουμε βήματα προς τα πίσω. Για την παρενδυσία τι να πω; Ακόμα και σήμερα δεν την ξέρουνε σαν όρο πάρα πολύς κόσμος. Τότε ήταν κάτι παντελώς άγνωστο. Αλλά γενικά τα πράγματα δεν έχουν προχωρήσει πολύ και όχι μόνο στο κομμάτι αυτό,  γιατί το έργο δεν πραγματεύεται μόνο τον προσανατολισμό του Ταχτσή, αλλά πραγματεύεται μια ολόκληρη εποχή. Έχουμε και το γυναικείο θέμα.

Αυτή, η  Έλλη Ζάχου – Ταχτσή  ήταν μία γυναίκα πολύ ασυμβίβαστη για την εποχή της, ένα αγκάθι στο μάτι των άλλων γυναικών. Ήταν μία γυναίκα η οποία διεκδικούσε το δικαίωμα της να είναι ελεύθερη και το δικαίωμα της στον έρωτα επίσης, τότε που ο ρόλος της γυναίκας η υποταγή.  Υπάρχει ένα κομμάτι στο έργο που κάθε φορά που το λέω, σκέφτομαι αυτό.  Όχι, δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε προχωρήσει. Άλλο να πληροφορείσαι και να ξέρεις και άλλο να έχεις εκπαιδευτεί, καλλιεργηθεί, να έχεις μπει σε μία διαδικασία από την πληροφορία, από την κοινωνία από το θεσμικό πλαίσιο όλο να αναλογιστείς, να να μπεις στη θέση, να μάθεις, να ερευνήσεις και να  έχεις προσωπική στάση και άποψη απέναντι στα πράγματα.  Κανονικά θα έπρεπε όχι απλά να έχουμε προχωρήσει γιατί τώρα έχω και το χρόνο να σκεφτούμε. Τότε υπήρχε πόλεμος, ανέχεια, δεν μας δικαιολογεί τίποτα.

Εσείς πώς δικαιολογείτε αυτό το δίπολο που βλέπουμε: από τη μια, μία γυναίκα που αναγνωρίζει τη δική της ανάγκη και κυνηγάει την ανεξαρτησία της αλλά από την άλλη δεν αναγνωρίζει την ίδια ανάγκη του γιου της;

Αυτή η γυναίκα γεννήθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Είναι η εποχή και αυτό είναι πολύ σημαντικό.  Άρα έχει πολύ μεγάλη σημασία ο χρόνος, η εποχή όπου όλα αυτά τα πράγματα ήταν άγνωστα. Η ομοφυλοφιλία ήταν αρρώστια. Το άλλο το πολύ σημαντικό είναι το πώς μεγαλώνει ένας άνθρωπος. Αυτή ήταν ένα κορίτσι, ένα αγρίμι από μικρή, με έντονη προσωπικότητα και πολύ εκρηκτική. Και αυτά τα λέω γιατί έχω μιλήσει πολύ και με την εγγονή της. Αυτό το κορίτσι μεγάλωσε σε μία οικογένεια με τέσσερα αδέρφια, δύο κορίτσια και δύο αγόρια. Η μάνα ήταν από μια πολύ αριστοκρατική οικογένεια, ήταν πέμπτη γενιά Αθηναίοι. Ο δε πατέρας, που ήταν Βορειοελλαδίτης ήταν ένας άνθρωπος πάρα πολύ έξυπνος, ικανός, που κατάφερε να κάνει χρήμα. Οπότε ήταν μέσα στα πούπουλα κυριολεκτικά. Η Έλλη ήταν ερωτευμένη με τον πατέρα της, ήταν το πρότυπο του άνδρα για αυτήν. Και η μάνα έδειχνε τρομερή αγάπη στα αγόρια και τρομερή απαξίωση στις κόρες, κάτι που η Έλλη δεν μπορούσε να το ανεχθεί.

Όταν λοιπόν ο πατέρας αφήνει την μητέρα της για μια πρώτη ξαδέλφη της, η Έλλη ενοχλείται και ακόμα περισσότερο και από τη μάνα της. Χωρίζουν οι γονείς της και δεν μπορεί να το αντέξει αυτό το πράγμα. Κάνει τη ζωή δύσκολη στον πατέρα και στην καινούργια σύντροφο. Αποτέλεσμα να την παντρέψουν σε ηλικία 16 χρονών έναν άντρα μορφωμένο μεν, αλλά 20 χρόνια μεγαλύτερό της αλκοολικό ο οποίος όταν έπινε και κάπνιζε χασίσι την πλάκωνε στο ξύλο. Έγινε μάνα πολύ μικρή και όπως λέει κάποια στιγμή και μέσα στο έργο «εγώ δεν ήθελα να κάνω παιδιά ήθελα να ζήσω τη ζωή μου» αλλά όπως λέει και προς το τέλος του έργου «Αφού σας έκανα σας λάτρεψα». Λοιπόν και αυτό το κορίτσι ξαφνικά βρίσκεται από τα πούπουλα στα σανίδια. Πολλή φτώχεια πολύ ξύλο και όταν ο Κώστας φτάνει 7 χρόνων, τον δίνει στη μάνα της, η οποία της το ζήταγε συνέχεια το παιδί, να το μεγαλώσει, «να το κάνει άνθρωπο όπως έλεγε» και αυτό είναι και το μεγάλο αγκάθι.

Εγώ σίγουρα δεν θα γίνω τιμητής της Έλλης. Όταν το πρωτοδιάβασα ταράχτηκα είπα «τι έχουμε εδώ Παναγία μου». Αλλά όσο περισσότερο δένομαι μαζί της είναι τόσο λιγότερο μπορώ να μπαίνω στη διαδικασία να την κρίνω.

Τι μαθαίνουμε για τον Κώστα Ταχτσή μέσα από την μητέρα του;

Ο Κώστας ήταν γλυκό αγοράκι, πολύ ευαίσθητο από μικρό που όπως λέει πρώτα τραγούδησε και μετά μίλησε. Ένα αγοράκι που το έστελνε να κάνει δουλειές και το οποίο χάζευε, ξεχνιόταν και αργούσε να γυρίσει πίσω, με αποτέλεσμα να το δέρνει και αυτό να κλαίει και η μαμά φυσικά να γίνεται ακόμα πιο βίαιη. Γιατί το κλάμα ήταν συνδεδεμένο με το γυναικείο φύλο, την αδυναμία του ανδρισμού, ήταν προνόμιο των γυναικών. Ήταν ένα πάρα πολύ ευαίσθητο πλάσμα ο Κώστας, ένα παιδί που παρατηρούσε από μικρό, έχει εικόνες μέσα, που καθόταν στη σιδεριά του παραθύρου κρεμούσαν τα ποδαράκια του έξω από το παράθυρο και παρακολουθούσαν τον κόσμο να περνάει και που ήτανε πάρα πολύ περήφανος που είχε γεννηθεί κοντά στο Λευκό Πύργο. Ένα παιδί που τραγουδούσε, ένα πλάσμα καλλιτεχνικό.

Πιστεύετε πως αν δεν ήταν αυτή που ήταν η σχέση μεταξύ του Ταχτσή και της μητέρας του, θα ήταν διαφορετική και η συνέχειά του; Και δεν μιλάω για την παρενδυσία ή την σεξουαλικότητά του.

Δεν ξέρω… Όμως σίγουρα μας επηρεάζει η μάνα. Είχε πει σε μια συνέντευξή του ο Ταχτσής ότι για να ξεπεράσει τις αναστολές ότι δημιουργήσαμε παιδικά του χρόνια αγωνίστηκε πάρα πολύ και μέσα σε αυτό το πλαίσιο είχε πει πρέπει να δούμε την ερωτική του ανορθοδοξία, ότι δεν ήταν μία γνήσια προδιάθεση αυτό. Δηλαδή ένα αυτομαστίγωμα του Ταχτσή, ένα κατηγορώ της ίδιας της ύπαρξης. Είναι δηλαδή σαν να λέει μόνος του ότι αυτή η άρνηση στα παιδικά του χρόνια, αυτή η άρνηση της αγκαλιάς, η άρνηση της αποδοχής της μάνας του ως ενήλικα της ταυτότητας του της ερωτικής, όλα αυτά τον οδήγησαν στο να θεωρεί την ομοφυλοφιλία του την επιλογή του, σαν στρέβλωση; Ήταν όντως έτσι; Δεν ξέρω.

Από την άλλη όμως αν δεν συνέβαιναν όλα αυτά θα έγραφε ο Ταχτσής όσα έγραψε;

Είναι και αυτό, βέβαια. Γιατί μπορεί η μητέρα του να είναι λιγότερο φωτισμένη, στο “Τρίτο Στεφάνι” ήταν η Ελένη, αλλά η αφορμή ήταν οι δύο γυναίκες της ζωής του: η μάνα του και η γιαγιά του. Αλλά επειδή αυτό που λέγεται είναι ότι λάτρευε τη γιαγιά του όταν είχα μιλήσει με την με την Έλλη, την ανηψιά του, μου είπε ότι την λάτρευε τη μάνα του. Ήταν ερωτευμένος. Ήταν μια οικογένεια που ήταν ο ένας ερωτευμένος με τον άλλο και συνήθως αυτό που αγαπάμε που μας πληγώνει περισσότερο τα αγγίζουμε και τελευταίο. Δυσκολευόμαστε να το αγγίξουμε.

Όσο περνάει ο καιρός και περνάτε περισσότερο χρόνο με την Έλλη, αλλάζει και η άποψή σας για αυτή; Υπάρχουν κάποιες διαφορές;

Όσο περνάει ο καιρός δεν μπαίνω πλέον στη διαδικασία να την κρίνω. Αυτό εγώ που οφείλω να κάνω, είναι να βάλω τα παπούτσια της, να δω με τα μάτια της και να την αφήσω να με παρασύρει μέσα από τις δικές της ρωγμές σε δικά μου σκοτάδια.

Εσείς τι σκοτάδια ανακαλύψατε μέσα από την Έλλη;
Η Έλλη φωτίζει κομμάτια μέσα μας. Αυτό είναι το πράγμα που έχει η δουλειά μας, ο ρόλος λειτουργεί σαν ένα νυστεράκι για να δεις τι γίνεται και σε εσένα, γιατί το υλικό από εσένα θα το πάρει. Και – κακά τα ψέματα –  . Εν δυνάμει θεωρώ ότι όλοι έχουμε τα πάντα. Απλά είναι η συνθήκη, η αφορμή που θα δοθεί, η ζωή για να ξυπνήσουν πράγματα. Έτσι είναι και ένας ρόλος. Αυτό που λένε ότι οι ηθοποιοί ζούνε και άλλες ζωές, με αυτή την έννοια το αντιλαμβάνομαι, ότι κάτι ξυπνάει. Δηλαδή αν συνέβαινε αυτό, τι θα γινόταν; Να μπεις στη θέση του άλλου. Ας πάρουμε το συγκλονιστικό που συνέβη με τα Τέμπη, που διώχνεις απλά και την ιδέα του τι θα γινόταν. Δεν θέλεις να το σκεφτείς, να το διανοηθείς. Η δουλειά μας είναι να τολμήσεις, να μπεις σε αυτή τη θέση, να υποφέρεις. Με αυτή την έννοια και το σκοτάδι: να μπεις και να δεις. Όσο μπορείς.

Εσείς τι έχετε δωρίσει στην Έλλη μέσα από την ερμηνεία σας;

Είναι μια αμφίδρομη σχέση. Νομίζω ότι πήρε σάρκα η Έλλη μέσα από εμένα. Υπάρχουμε με έναν τρόπο μαζί τα βράδια. Μιλάει μέσα από το κείμενο και εγώ μεταφέρω την ιστορία της. Μεταφέρω τα βιώματά της και αυτά τα βιώματα έχουν ένα διαχρονικό χαρακτήρα. Δεν είναι ανάγκη να είναι τα ίδια σε όλους μας αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει κάποιος που να πει ότι δεν με αφορά αυτό το έργο για έναν απλό λόγο: Γιατί είμαστε όλοι ίδιοι και κόρες.  Μεταφέρω την ιστορία της. Δεν ξέρω αν θα το ήθελε, αλλά γίνεται με πολύ αγάπη, με μια αγκαλιά. Και το έργο αυτό είναι: η λαχτάρα για αγάπη που είχε και αυτή, είχε και ο Κώστας και έχουμε όλοι μας. Και που πρέπει να την δώσουμε πριν να είναι αργά.

Infο

Συντελεστές
Συγγραφέας: Κική Μαυρίδου. Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Λάσκαρης. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης. Σκηνικό / Κοστούμι: Γιώργος Λιντζέρης. Κατασκευή κοστουμιού: Ειρήνη Αβζίδου. Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας. Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου. Αφίσα παράστασης : Γιάννης Κεντρωτάς. Trailer / Κινηματογράφηση: ORKI Productions. Πρόγραμμα παράστασης: Εκδόσεις Αιγόκερως
Στο ρόλο της Έλλης Ζάχου Ταχτσή η Ράνια Σχίζα. Την φωνή του χαρίζει στο ρόλο του Κώστα Ταχτσή ο Νίκος Καραθάνος
Ημέρες παραστάσεων 
Παρασκευή και Σάββατο 28 και 29 Απριλίου στις 21:15
Διάρκεια 80′ (χωρίς διάλειμμα)
Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος: 15 ευρώ
Μειωμένο Εισιτήριο: 12 ευρώ (Φοιτητές, ΑμΕΑ, Άνεργοι)
Προπώληση Viva.gr 

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News