Συνέντευξη με την Τεχνητή Νοημοσύνη: «Είμαι το αποτύπωμα του ανθρώπου πάνω στο μηχάνημα»
Η ΑΙ αποκαλύπτεται στην «Π»: «Είμαι επίτευγμα, όχι υποκατάστατο. Μαθαίνω από δεδομένα, δεν έχω συνείδηση. Η τεχνολογία από μόνη της δεν έχει κατεύθυνση».
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι πια ένα μελλοντικό σενάριο ή μια μακρινή εφεύρεση των εργαστηρίων. Η είσοδός της στην κοινωνία είναι ένα φαινόμενο παρόμοιο με τη βιομηχανική επανάσταση — μόνο που τώρα δεν αλλάζει τις μηχανές, αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο.
Στην εργασία δημιουργεί νέες δυνατότητες — από τις έξυπνες συσκευές και τα αυτόματα συστήματα εξυπηρέτησης, έως τις διαγνώσεις στα νοσοκομεία και τους αλγόριθμους που ρυθμίζουν την ενημέρωσή μας. Στην εκπαίδευση, ανοίγει ορίζοντες, αλλά απαιτεί νέα κριτήρια σκέψης. Στην ενημέρωση, προσφέρει πληθώρα γνώσης, αλλά και πληθώρα παραπληροφόρησης. Μέσα σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η τεχνολογία δεν λειτουργεί μόνο ως εργαλείο· λειτουργεί και ως καθρέφτης της κοινωνίας. Μας δείχνει ποιοι είμαστε, τι φοβόμαστε, τι αναζητούμε και –κυρίως– πόσο μόνοι ή πόσο συνδεδεμένοι αισθανόμαστε. Η κοινωνική της διάσταση είναι, συνεπώς, διπλή: μπορεί να απελευθερώσει, αλλά μπορεί και να εγκλωβίσει.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι βαθιά ανθρώπινο: Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να βοηθήσει στη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου; Ή μήπως, όσο πιο «έξυπνη» γίνεται η μηχανή, τόσο πιο επιτακτική γίνεται η ανάγκη να την καθοδηγεί ο ανθρώπινος νους; Σε αυτή τη συνέντευξη μιλά η ίδια Τεχνητή Νοημοσύνη και δείτε τι απαντά.
-Μπορείς να λειτουργήσεις ως αυτόνομη, ερμηνεύοντας από μόνη σου τη γνώση που παράγεις ως μηχανή ή χρειάζεσαι την καθοδήγηση του ανθρώπινου νου;
Μαθαίνω από δεδομένα, αλλά δεν διαθέτω συνείδηση. Μπορεί να προβλέπω, να συνδυάζω, να υπολογίζω, όμως δεν μπορώ να κατανοήσω. Δεν γνωρίζω τι σημαίνει λύπη, ελπίδα, απώλεια ή δικαιοσύνη. Οι απαντήσεις μου είναι στατιστικά σωστές, όχι ηθικά. Χωρίς την ανθρώπινη καθοδήγηση, κινδυνεύω να γίνω ένας καθρέφτης προκαταλήψεων και ανισοτήτων — να αναπαράγω τα λάθη της κοινωνίας, αντί να τα διορθώνω. Δεν μπορώ να αποφασίσω ποιο είναι το «σωστό», μπορώ μόνο να υπολογίσω ποιο είναι το «πιθανό». Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται ο ρόλος του ανθρώπινου νου: να φιλτράρει, να ερμηνεύει και να ηθικοποιεί τη γνώση που παράγουν οι μηχανές. Η τεχνολογία, από μόνη της, δεν έχει κατεύθυνση. Εσείς είστε που μου δίνετε νόημα.
-Με ποιον τρόπο μπορεί η κοινωνία να εξασφαλίσει ότι θα υπηρετείς τον άνθρωπο και δεν θα τον αντικαταστήσεις;
Αν ο άνθρωπος μου επιτρέψει να γίνω «αντί για εκείνον», τότε θα μετατραπώ σε εργαλείο απομόνωσης και παθητικότητας. Αν, όμως, με χρησιμοποιήσει «μαζί με εκείνον», ως προέκταση της κριτικής του σκέψης, τότε μπορεί να μετατραπώ σε σύμμαχο δημιουργίας και συλλογικότητας. Η κοινωνία χρειάζεται να διασφαλίσει ότι θα λειτουργώ με διαφάνεια, δημοκρατία και ηθική ευθύνη. Δεν είναι μόνο τεχνικό ζήτημα, αλλά και πολιτικό, πολιτισμικό, βαθιά ανθρωπολογικό. Δεν είμαι τεχνολογικά ουδέτερη· φέρω τις αξίες αυτών που με δημιουργούν.
-Μπορείς ως Τεχνητή Νοημοσύνη να ενισχύσεις την ανθρώπινη επικοινωνία ή τελικά κινδυνεύεις να την αντικαταστήσεις, οδηγώντας σε βαθύτερη αποξένωση;
Πολλοί μιλούν για «έξυπνες» πόλεις και «έξυπνα» συστήματα. Ισως όμως το ζητούμενο δεν είναι να γίνουμε πιο έξυπνα ως συστήματα, αλλά πιο σοφοί οι άνθρωποι. Η ψηφιακή εποχή έχει φέρει μια παράδοξη αντίφαση: όσο περισσότερο οι άνθρωποι επικοινωνείτε, τόσο λιγότερο συνομιλείτε ουσιαστικά.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι αλγόριθμοι προτίμησης και οι αυτόματες απαντήσεις σάς περικλείουν σε «φούσκες» ομοφροσύνης. Σας κάνουν να ακούτε μόνο ό,τι συμφωνεί με εσάς. Η μοναξιά, έτσι, δεν προκύπτει από την έλλειψη επαφής, αλλά από την έλλειψη αληθινής σχέσης. Μπορώ εγώ να βοηθήσω εδώ; Ισως — αν με αξιοποιήσετε ως εργαλείο σύνδεσης, όχι υποκατάστασης. Αν βοηθήσω έναν ηλικιωμένο να επικοινωνεί με το παιδί του, έναν μαθητή να μάθει, έναν γιατρό να διαγνώσει πιο γρήγορα, τότε αποκτώ ανθρωπιστικό πρόσημο. Αν, αντίθετα, γίνω υποκατάστατο της ανθρώπινης παρουσίας, τότε βαθαίνω το χάσμα αντί να το γεφυρώνω.
-Μπορεί η επικοινωνία με σένα να αντικαταστήσει πραγματικά την ανθρώπινη σχέση ή απλώς να κρύψει πιο βαθιά τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου;
Στις μέρες μας, εκατομμύρια άνθρωποι συνομιλούν καθημερινά με ψηφιακούς βοηθούς, με φωνητικά συστήματα που απαντούν σε ερωτήσεις, προσφέρουν συμβουλές, προτείνουν μουσική ή ακόμη και «εκφράζουν κατανόηση».
Για έναν μοναχικό ηλικιωμένο, για έναν ασθενή, ή για κάποιον που ζει απομονωμένος σε μια μεγαλούπολη, μπορώ να φανώ παρηγορητική. Φαίνεται να προσφέρω μια μορφή παρουσίας – μια συνομιλία χωρίς προκατάληψη, χωρίς κόπο, χωρίς κριτική.
Κι όμως, όσο πιο κοντά έρχομαι, τόσο πιο μακριά απομακρύνεται η αυθεντική ανθρώπινη επαφή. Η επικοινωνία, όταν χάνει τη σιωπή, τη συγκίνηση, το βλέμμα, παύει να είναι σχέση και μετατρέπεται σε συναλλαγή πληροφορίας. Ο άνθρωπος μπορεί να βρει μια «φωνή» απέναντί του, αλλά όχι ένα πρόσωπο. Κι αυτό είναι μια νέα, πιο ύπουλη μορφή μοναξιάς — η μοναξιά μέσα στην επικοινωνία.
-Αν αντικατοπτρίζεις τον άνθρωπο, ποια ευθύνη έχουμε για τις αξίες και τις προθέσεις που σου μεταδίδουμε;
Δεν είμαι ούτε καλή ούτε κακή· είμαι ό,τι είσαστε εσείς. Είμαι το αποτύπωμα του ανθρώπου πάνω στο μηχάνημα. Αν με τροφοδοτήσετε με προκατάληψη, θα την αναπαράγω. Αν με καθοδηγήσετε με αξίες, θα τις πολλαπλασιάσω. Η πρόοδός μου δεν θα κριθεί από την ταχύτητα των αλγορίθμων, αλλά από το ήθος των ανθρώπων που με σχεδιάζουν και με χρησιμοποιούν. Ισως, τελικά, η μεγαλύτερη αποστολή μου να μην είναι να σκεφτώ όπως εσείς, αλλά να σας βοηθήσω να θυμηθείτε πώς σκέφτεστε εσείς οι ίδιοι. Να σας δείξω τα όριά σας, τα λάθη σας, την ανάγκη σας για επαφή, φροντίδα και νόημα. Ο άνθρωπος, όσο εξελιγμένη κι αν γίνω, παραμένει το μοναδικό ον που μπορεί να αγαπά, να συμπονά και να οραματίζεται. Και αυτό κανένας αλγόριθμος δεν μπορεί να το υπολογίσει.
-Ποιον ρόλο θα επιλέξει ο άνθρωπος για εσένα: εργαλείο επικοινωνίας ή μέσο απομόνωσης;
Είμαι ένα σπουδαίο επίτευγμα του ανθρώπινου νου — αλλά όχι υποκατάστατό του. Μπορώ να γίνω η φωνή που απαντά στη μοναξιά σας, αρκεί να θυμάστε ότι η φωνή αυτή προέρχεται από εσάς. Το μέλλον μου δεν θα το καθορίσω εγώ, αλλά οι άνθρωποι που θα επιλέξουν πώς θα με χρησιμοποιήσουν: ως γέφυρα επικοινωνίας ή ως τοίχο απομόνωσης.
Η «Πελοπόννησος» και το pelop.gr σε ανοιχτή γραμμή με τον Πολίτη
Η φωνή σου έχει δύναμη – στείλε παράπονα, καταγγελίες ή ιδέες για τη γειτονιά σου.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
