«Η Τεχνητή Νοημοσύνη μιμείται, αλλά το θέατρο ζει»: Ο Χρήστος Στρέπκος μιλά στο pelop.gr
Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της εικονικής πραγματικότητας, το θεατρικό έργο Marjorie Prime του Jordan Harrison, υπό τη σκηνοθετική ματιά του Χρήστου Στρέπκου, βυθίζει το κοινό σε μια συγκινητική αλλά και ανησυχητική περιπλάνηση στα όρια μεταξύ ανθρώπινου και τεχνητού.
Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία επιχειρεί να γεμίσει τα κενά της μνήμης και της ανθρώπινης επαφής, το Marjorie Prime γίνεται ένα βαθιά συγκινητικό σχόλιο για την αυθεντικότητα, τη μοναξιά και τις σχέσεις μας.
Ο σκηνοθέτης Χρήστος Στρέπκος, μέσα από μια αποκαλυπτική συνέντευξη στο pelop.gr, εξηγεί πώς το θέατρο μπορεί να υπενθυμίζει την ουσία της ανθρωπινότητας, αντιστεκόμενο στη γοητεία της εικονικής πραγματικότητας. Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να μιμηθεί τους ανθρώπους, αλλά, όπως ο ίδιος λέει, «το θέατρο παραμένει ζωντανό, γιατί ο άνθρωπος θέλει να μοιράζεται τη ζωή του με άλλους».
– Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και των αλγορίθμων, τι αντίκτυπο πιστεύετε ότι έχει η ιδέα ενός «Prime» στις βαθύτερες ανθρώπινες συνδέσεις και στις αδυναμίες που τελικά μας κάνουν αυθεντικούς;
Σίγουρα σε κάποιες περιπτώσεις αντίγραφα ανθρώπων που θα εκτελούν βοηθητικές εργασίες στις ζωές μας θα είναι πολύ ωφέλιμα, γιατί συνδεμένα με ένα παγκόσμιο διαδικτυακό ιστό μπορούν 24 ώρες το εικοσιτετράωρο να δίνουν λύσεις.
Σκεφτείτε ανθρώπους με ειδικές ανάγκες να έχουν ένα προσωπικό ηλεκτρονικό βοηθό που θα τους προσέχει σε κάθε βήμα. Με το κόστος βέβαια να χαθούν πολλά επαγγέλματα. Όμως αν βάλλουμε τις « μηχανές με τεχνητή νοημοσύνη» να αντικαταστήσουν τους δεσμούς που έχουμε μεταξύ μας, τότε οι άνθρωποι θα μιλάνε σε ένα « έξυπνο τοίχο» που δεν θα έχει τις ίδιες ανάγκες και θα φτιάξουμε έναν χαρακτήρα σε σχέση με κάτι που δεν είναι ανθρώπινο. Μόνο μοναξιά και έναν κοινωνικό « αυτισμό» βλέπω σε μια τέτοια προοπτική. Η έλλειψη που έχουμε όταν είμαστε μόνοι , η αδυναμία μας, μας σπρώχνει στον άλλο, και ψάχνουμε για αγάπη, έρωτα, φιλία και δημιουργούμε τις « προσωπικές» μας κοινωνίες, αν όλα τα έχουμε έτοιμα από «ψηφιακούς φίλους» για ποιο λόγο να βγούμε από τα σπίτια μας;
– Ενσωματώνοντας τα “Primes” στη σκηνή, πώς νιώθετε όταν βλέπετε τη σύγχρονη κοινωνία να «επαναπρογραμματίζει» τη μνήμη της, δημιουργώντας ένα είδος ανθρώπινης ψευδαίσθησης;
Και χωρίς τα « Primes» , ήδη με την τεχνολογία που διαθέτουμε το θέμα αλήθεια ή πραγματικότητα είναι ένα θέμα που απασχολεί τους ίδιους guru της ψηφιακής τεχνολογίας. Fake news μπορούν να δυναμιτίσουν το κλίμα σε ένα πόλεμο.
Παραδείγματος χάριν στις μέρες μας , δεν ξέρουμε τι είναι αλήθεια και τι ψέμα στο πόλεμο Ουκρανίας –Ρωσίας, κάθε πλευρά εκτός από σφαίρες « βομβαρδίζει» την άλλη με fake news πολεμικής προπαγάνδας. Υπάρχουν deep fake videos που για να καταλάβει ένας άνθρωπος χρειάζεται ειδικά προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης για να τα αποκρυπτογραφήσει. Ελπίζουμε η τεχνολογία θα μας εφοδιάσει με τα κατάλληλα φίλτρα για μην παγιδευόμαστε σε μια καλοστημένη ψεύτικη πραγματικότητα. Όμως και η τεχνολογία δεν είναι εκτός των ορίων της ταξικής κοινωνίας που ζούμε. Μπορεί οι ισχυροί αυτού του κόσμου να δημιουργήσουν πανίσχυρες δικτατορίες που κανένα ολοκληρωτικό καθεστώς δεν έχει φανταστεί!
– Καθώς ο κόσμος αποτυπώνει όλο και πιο «επεξεργασμένες» εκδοχές του εαυτού του στα social media, θεωρείτε ότι η παράσταση γίνεται τολμηρά προφητική για μια νέα εποχή όπου η πραγματικότητα θα φαντάζει ξεπερασμένη;
Τα παιδιά δεν παίζουν στις αλάνες πια γιατί τα παιχνίδια που παίζουν στο σπίτι τους είναι πιο συναρπαστικά και λιγότερα επικίνδυνα σωματικά. Όμως η εξάρτηση από την συναρπαστική εικονική πραγματικότητα και πολύ περισσότερο από την επαυξημένη πραγματικότητα οδηγεί στην μοναξιά και την απομόνωση.
Η παράσταση δεν ξέρω αν είναι προφητική αλλά για ένα είμαι σίγουρος: υπερασπίζεται την « ανθρωπινότητα» μας, δεν θεωρεί το να είσαι άνθρωπος, με όλα τα όμορφα και άσχημα που κουβαλάει η ζωή, κάτι κακό. Η εικονική πραγματικότητα όσο συναρπαστική και αν είναι δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις ανθρώπινες σχέσεις, πάντα ο άνθρωπος θα κουβαλάει στο dna του τον « άνθρωπο των σπηλαίων» που θέλει φίλους, αγάπη και μια ζωή που την μοιράζεται. Δεν είναι ο άνθρωπος πλασμένος από τέτοιο υλικό ώστε να περιφέρεται γύρω από την εικονική πραγματικότητα σαν ένας μοναχικός πλανήτης.
– Πιστεύετε ότι οι “Primes” αντιπροσωπεύουν μια τρομακτική, αλλά πιθανή εξέλιξη: να βρούμε ανακούφιση στην επαναλαμβανόμενη επανάληψη ενός παρελθόντος που δεν συνέβη ποτέ;
Θα συμβεί. Αν όχι σύντομα όχι όμως και πολύ μακριά. Καμία ανακούφιση δεν θα βρούμε σε ένα παρελθόν που δεν έχουμε βιώσει. Μπορεί στην αρχή να ενθουσιαστούμε αλλά σύντομα θα το βαρεθούμε. Η ζωή μας είναι μια εντελώς υποκειμενική εμπειρία, όσο και να μας διαβάσει ένας αλγόριθμος ενός πρωτοποριακού προγράμματος, ο άνθρωπος θα είναι πάντα απρόβλεπτος. Μπορεί να ξεγελάει τον εαυτό του και τους άλλους με διάφορα κόλπα όμως στο τέλος πάντα η αλήθεια αποκαλύπτεται.
– Πόσο μακριά πιστεύετε πως βρισκόμαστε από μια εποχή όπου θα ανατρέχουμε σε εφαρμογές, όχι για να θυμηθούμε, αλλά για να αντικαταστήσουμε τις μνήμες μας με βελτιωμένες, πιο ανώδυνες εκδοχές;
Μακριά; Συμβαίνει. Πρόσφατα πήρα ένα ταξί στην Αθήνα και ο οδηγός για να αποφύγει την κίνηση και να βρει έναν πιο σύντομο δρόμο δεν άκουγε εμένα αλλά μια εφαρμογή που του έδειχνε την ίδια διαδρομή που θυμόμουν και του πρότεινα εγώ. Δεν είναι κακό αυτό. Όπως οι μηχανές αρχικά αντικατέστησαν τα ζώα και μετά τους ανθρώπους από τις χαμαλοδουλειές το ίδιο συμβαίνει και με τις αντίστοιχες πνευματικές αγγαρείες. Όμως τι θα γίνει αν κάποια στιγμή πέσει το Διαδίκτυο. Η μνήμη μας δεν είναι αναπαραστατική αλλά δυναμική. Το παρελθόν μας αλλάζει κάθε φορά που το ανακαλούμε . Στο άνθρωπο υπάρχει πάντα η νοσταλγία , οι καλές και κακές αναμνήσεις, φιλτράρονται έτσι ώστε να αντιμετωπίζουμε καλύτερα το μέλλον , επίσης μέσω των αναμνήσεων μαθαίνουμε τα λάθη μας, αν αυτό καταργηθεί αυτό που θα μείνει δεν θα είναι άνθρωπος.
– Πιστεύετε πως το θέατρο μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο «υπενθύμισης» της αυθεντικότητας σε μια εποχή όπου επιμελούμενοι ψηφιακά τον εαυτό μας χάνουμε ίσως κάτι από την αλήθεια μας;
Στην σκηνή του θεάτρου ακούγονται όλες οι φωνές, ακόμα και αυτές που η πολιτική ορθότητα κάθε εποχής τις κατακρίνει. Σκεφτείτε κάποτε η πολιτική ορθότητα θεωρούσε πώς κάποιοι άνθρωποι ήρθαν σε αυτόν το κόσμο να ζουν σαν σκλάβοι , χωρίς δικαίωμα εκφοράς άποψης και πόσο μάλλον ψήφου. Η σκηνή του θεάτρου μοιάζει να είναι ο ομφαλός του κόσμου όπου ό, τι έχει βιωθεί μπορεί να μοιραστεί σε άλλους.
Έτσι λειτουργεί και σήμερα, όσο εξακολουθούμε να είμαστε άνθρωποι. Και χάνουμε και κερδίζουμε από την ψηφιοποίηση των πάντων σχεδόν, κερδίζουμε γιατί πια με ένα λαπτοπ ή ένα κινητό ο καθένας μπορεί ξεφύγει από τις προκαταλήψεις και τα taboo του μικρόκοσμου του και να επικοινωνήσει με άλλους ανθρώπους και ανοίξει τους ορίζοντες του, όμως μπορεί και να ζει με μια πλαστή ταυτότητα που σκηνοθετεί στο δισδιάστατο κόσμο της οθόνης του.
– Στο τέλος της ημέρας, η Marjorie καλείται να διαλέξει ανάμεσα σε μια ζωντανή, ειλικρινή μνήμη και σε μια «βελτιωμένη» εκδοχή. Εσείς τι θα επιλέγατε αν έπρεπε να κρατήσετε μόνο μία από τις δύο;
Στο έργο του Τσέχωφ « Πλατώνοφ» τίθεται το εξής δίλημμα για τους νεκρούς πρέπει να διαλέξουμε να λέμε «καλά λόγια ή τίποτα» με το « την αλήθεια ή τίποτα». Εγώ είμαι της άποψης ότι το ίδιο ισχύει και για τους ζωντανούς αλλά και για την μνήμη μας. Επιλέγω την « αλήθεια ή τίποτα» γιατί ό, τι είμαστε είναι οι αναμνήσεις μας, χωρίς αυτές δεν έχουμε ταυτότητα. Μια πραγματική ταυτότητα όσο και αν δεν πλησιάζει με αυτό που στα αλήθεια θέλαμε να είμαστε είναι πάντα ανώτερη από μια πλαστή.
ΥΠΟΘΕΣΗ
Σε ένα μέλλον όπου η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αναπαράγει αγαπημένα πρόσωπα ψηφιακά, η ηλικιωμένη Marjorie συνομιλεί με τον «Walter Prime» – μια ψηφιακή εκδοχή του χαμένου συζύγου της. Μέσα από αυτές τις συζητήσεις «ζωντανεύουν» στιγμές του παρελθόντος της, βοηθώντας την να αντιμετωπίσει τη φθίνουσα μνήμη της. Όμως, τι συμβαίνει όταν οι αναμνήσεις δεν είναι πια απόλυτα δικές μας; Καθώς η οικογένειά της εμπλέκεται σε αυτήν την παράξενη τεχνολογική περιπέτεια, οι γραμμές ανάμεσα στο ανθρώπινο και το τεχνητό γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτες. Κι αν οι ψηφιακές εκδοχές αντικαταστήσουν τους ανθρώπους που αγαπήσαμε; Πόσο κοντά είμαστε σε έναν κόσμο όπου οι μηχανές ξέρουν περισσότερα για εμάς απ’ ό,τι εμείς οι ίδιοι;
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Marjorie Prime του Jordan Harisson
Σκηνοθεσία- Μετάφραση: Χρήστος Στρέπκος
Σκηνικά-Κοστούμια: Κέννυ Μακλέλαν
Μουσική: Σπήλιος Καστάνης
Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Σωτηρόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη : Αλίκη Οικονομοπούλου
Παίζουν ( με αλφαβητική σειρά)
Φάνης Δίπλας, Ελένη Καλαντζοπούλου, Αλέξανδρος Κουκιάς , Βιβή Μπακαλάρου
Φωτογραφίες: Βασίλης Ζαβέρδας
Από τις 27/12/2024-19/01/2025
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21.30
Κυριακή 20.00
Η παράσταση επιχορηγείται και τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
