Κάτω το fact checking, ζήτω η μετα-αλήθεια!
Ο σπουδαστής δημοσιογραφίας στο ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ 360 Πάτρας Αρης Φίλος μίλησε για την κατάργηση του fact checking στο Διαδίκτυο και τη… μετα-αλήθεια!
«Μοιραζόμαστε την ίδια πραγματικότητα;», διερωτάται ο Αρης Φίλος 
Βιβλικής έκτασης έξοδος πραγματοποιείται τις τελευταίες ημέρες από χρήστες του Facebook, προς διαφορετικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ο λόγος φαίνεται να είναι οι αλλαγές στην πολιτική της Meta, της εταιρείας που κατέχει τα Facebook, Instagram και Threads, σχετικά με τον έλεγχο και τον περιορισμό των ψευδών ειδήσεων (fake news). Ο διευθύνων σύμβουλος της Meta, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, δήλωσε πως η συνεργασία της εταιρείας με ανεξάρτητους φορείς διασταύρωσης ειδήσεων θα λάβει τέλος. Αντ’ αυτής, οι πλατφόρμες της Meta, θα υιοθετήσουν ένα σύστημα παρόμοιο με αυτό του X (πρώην Twitter), επονομαζόμενο Community Notes.
Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω και ας δούμε τη συνολική εικόνα. Ο κ. Ζούκερμπεργκ υποστήριξε πως η αλλαγή αυτή γίνεται για να προστατευτεί η ελευθερία του λόγου. Όμως, ποια η σχέση της ελευθερίας του λόγου με τη διάδοσή ψευδών γεγονότων; Οι μέχρι πρότινος συνεργάτες της Meta για τον έλεγχο ψευδών ή παραπλανητικών ειδήσεων (fact checking), ουδέποτε απέκτησαν οποιαδήποτε δικαιοδοσία φίμωσης της ελεύθερης έκφρασης των χρηστών. Απεναντίας, το ίδιο το Facebook διέγραφε ή δεν προωθούσε δημοσιεύσεις που ο αλγόριθμος έκρινε ακατάλληλες ή δεν εξυπηρετούσαν σκοπιμότητες της Meta (βλ. shadow banning). Η ελευθερία του λόγου ήταν κάτι που ποτέ δεν απειλήθηκε από την σωστή τεκμηρίωση και το κυνήγι της αλήθειας. Ίσα ίσα, που με τη βοήθειά της θωρακίστηκε και λειτούργησε άρτια ως τρόπος επικοινωνίας και οργάνωσης των ανθρώπινων κοινωνιών. Το επιχείρημα αυτό του διευθύνοντα συμβούλου της Meta, δε φαίνεται να στέκει ως σοβαρή δικαιολογία εγκατάλειψης του fact checking. Περισσότερο υπεκφυγή μοιάζει ή, καλύτερα, μια προσπάθεια να παρουσιάσει ένα φιλολαϊκο, προοδευτικό πρόσωπο η εταιρεία.
Πού είναι το κακό, μπορεί εύλογα να ρωτήσετε. Στις μέρες μας, μια τεράστια μερίδα κόσμου ενημερώνεται, όχι μόνο μέσω του διαδικτύου με την ευρύτερη έννοια, αλλά κυρίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όταν ασύδοτα ο κάθε χρήστης μπορεί διαδίδει ανακρίβειες, ψεύδη, αδιασταύρωτες ειδήσεις, μισές αλήθειες, ως γεγονότα (είτε από δόλο, είτε από άγνοια) χωρίς τον οποιοδήποτε περιορισμό, η κατάσταση είναι εύκολο να ξεφύγει. Οι χιονονιφάδες των ανακριβειών δημιουργούν μια χιονοστιβάδα σύγχυσης, η οποία κατρακύλα στην πλάτη της κοινής γνώμης και βαφτίζει το ψέμα αλήθεια, την άποψη επιχείρημα, την επιθυμία γεγονός και καθιστά την πραγματικότητα ως κάτι υποκειμενικό.
Το 2016, η λέξη post-truth (μετα-αλήθεια) κηρύχθηκε λέξη της χρονιάς από το λεξικό της Οξφόρδης. Ορίζεται ως η κατάσταση στην οποία η κοινή γνώμη διαμορφώνεται, όχι από την πραγματικότητα ή τα επιχειρήματα, αλλά από επικλήσεις στο συναίσθημα και τα προσωπικά πιστεύω. Τότε, η επιλογή του λεξικού της Οξφόρδης δίχασε το κοινό, όμως εν έτει 2025, φαίνεται να περιγραφεί πολύ καλά καταστάσεις άκρατης παραπληροφόρησης, όπως αυτή που κινδυνεύει να λάβει χώρα και στις πλατφόρμες της Meta.
Σας αφήνω με λίγη τροφή για σκέψη, παραθέτοντας κομμάτι δημοσίευσης του κ. Δημήτρη Αλικάκου, αρχισυντάκτη των Ελληνικών Hoaxes: «Στο τέλος θα φτάσουμε να ψηφίζουμε (δημοκρατικά παρακαλώ) στα κοινωνικά δίκτυα αν η συνταγή που μας έδωσε ο γιατρός για τον πονόλαιμο του παιδιού μας είναι ορθή. Να ψηφίζει ο οικονομολόγος, η κομμώτρια, ο οικοδόμος, ο μαθηματικός και ο περιπτεράς.
Αυτό είναι το όραμα της νέας… αταξίας. “Όπως το βλέπει ο καθένας”».
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
