Ο φίλος μας ο Πούτιν

Ο διευθυντής σύνταξης της «Π» Κωνσταντίνος Μάγνης γράφει για τη στάση του Ρώσου Προέδρου

Η πιο αντιπολεμική ταινία όλων των εποχών δεν ξέρουμε ποια είναι. Καθένας έχει να επιδείξει μια δικιά του, μια που του μίλησε περισσότερο από άλλες δηλαδή, αν και μαθαίνουμε ότι γυρίστηκε το Ουδέν Νεότερον από το Δυτικόν Μέτωπον του Ρεμάρκ, που είναι το συγκλονιστικότερο αντιπολεμικό έπος όλων των εποχών, διότι αποτυπώνει το τραγικό φαινόμενο του θανάτου άνευ  κέρδους και σκοπιμότητας στο μέτωπο, να έχουμε φαντάρους να πεθαίνουν, μέχρι να αποφασίσουν οι στρατηγοί για κάτι πιο αποφασιστικό από τη μάχη των χαρακωμάτων και να αποφασίσουν και οι πολιτικοί ότι είναι εφιαλτικό να αφήνεις να πεθαίνουν νέοι άνθρωποι για μια τετραετία, χωρίς νόημα.

Αν ρωτάτε για την πιο αντιπολεμική σκηνή όλων των εποχών, ωστόσο, θα σας προτείναμε το Εχθρός προ των Πυλών, εκεί όπου οι ρωσικές δυνάμεις (δυνάμεις, που λέει ο λόγος, γιατί οι περισσότεροι στρατιώτες δεν είχαν όπλο, και θα έβρισκαν αρπάζοντάς το δίπλα από το σώμα ενός νεκρού μαχητή), έπρεπε να διασχίσουν ένα θαλάσσιο κανάλι βαλλόμενοι από το γερμανικό περιπολικό. Εστελνε ο διοικητής (ο Στάλιν, μάλιστα, ως αξιωματικός) τους στρατιώτες κατά χιλιάδες ,και εκείνοι δέχονταν βλήματα κατά χιλιάδες από πυκνές, τυφλές ριπές. Οι στρατιώτες ήξεραν πως ήταν θέμα τύχης ποιος θα φτάσει στην όχθη ζωντανός και ποιος πεθαμένος, αλλά δεν μπορούσαν να παραβούν τις διαταγές. Κινούσαν τα πλεούμενα κατάφορτα από έντρομους νέους, και τα σκάγια έπαιρναν λαιμούς και θώρακες δώθε, κείθε.  Οι ρώσοι αξιωματικοί στηρίζονταν στην απλή αριθμητική: Εχουμε τόσους πολλούς αναλώσιμους, που όσους και να φάτε, θα περάσουν απέναντι  τόσοι, όσο χρειάζεται μια επιτυχής αποβίβαση, ώστε να φτιάξουμε προγεφύρωμα και να αντεπιτεθούμε. Η οθόνη γέμιζε χακί στολές, μπλε νερά, καπνούς από τις ριπές, αίματα και πτώματα. Να τι είναι ο πόλεμος: Θα νικήσει όποιος ζήσει, αριθμώντας περισσότερους ζωντανούς από τους ζωντανούς του αντιπάλου.  Ανάμεσα σε χωλούς, τυφλούς, ακρωτηριασμένους, θα βρούμε και ήρωες να παρασημοφορήσουμε. Δεν το έλεγε μόνο η δική τους η καρδιά, αλλά η καρδιά χιλιάδων άλλων που επίσης μπορεί να το έλεγε, τρυπήθηκε από σφαίρα ενώ διέσχιζαν άοπλοι το κανάλι. Η τότε ΕΣΣΔ έχασε τους περισσότερους στρατιώτες στον. Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Ναζί έφαγαν τα μούτρα τους στη Γερμανία εν μέρει λόγω του χειμώνα, εν μέρει λόγω λυσσαλέας άμυνας, εν μέρει επειδή οι Σοβιετικοί είχαν πολύ περισσότερο κόσμο για χάσιμο: Φρικτό, αλλά αυτός είναι ο πόλεμος.

Σε πνεύμα εποχών Στάλιγκραντ τώρα και ο Πούτιν, ανακοινώνει ότι επιστρατεύει μια τριακοσάρα    χιλιάδες στρατεύσιμους νέους της χώρας. Διαβάζουμε ότι εφεδρεία αποτελούν 25 εκατομμύρια πολίτες στρατεύσιμης ηλικίας. Αλλά ο Πούτιν είναι ολιγαρκής. Θα στείλει στο μέτωπο μόνο 300.000, που για τα πληθυσμιακά δεδομένα της Ρωσίας δεν είναι και τόσοι πολλοί. Στο σκάκι, αν χάσεις ένα πιόνι δεν είναι καταστροφή: Εχεις άλλα εφτά, ζωή νάχουνε. Ενεργοποιεί επίσης ξανά το ενδεχόμενο χρήσης πυρηνικών όπλων. Επιμένει ότι δεν μπλοφάρει. Η γραμμή του είναι απλή: Εγώ θα κάνω τη δουλειά μου στην Ουκρανία, κάτι οι βομβαρδισμοί, κάτι τα δημοψηφίσματα, κάτι η χρήση αναλώσιμων στρατιωτών. Μη διανοηθείτε να με θίξετε στα ευαίσθητα σημεία μου γιατί σας πήρε και σας σήκωσε. Δεν μπλοφάρει. Θέλεις να δεις αν μπλοφάρει; Στην πόκα, αν τεστάρεις τη μπλόφα του αντιπάλου, ένας από τους δυο σας θα πεθάνει. Αλλά έχει συμβεί να ζήσει εκείνος που μπλόφαρε, γιατί αποδείχθηκε ότι είχε δύο οκτάρια, ενώ εσύ είχες δύο εφτάρια.

Εχουν περάσει καμιά εκατοστή χρόνια από τότε που ο Ρεμάρκ έγραψε το Ουδέν Νεότερον και καμιά ογδονταριά από τότε που έφαγε η μαρμάγκα στρατευμένους νέους κατά εκατομμύρια στη Ρωσία, στον Ειρηνικό, στη Νορμανδία, στις Αρδένες, στη Βόρεια Αφρική, στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Τι από τα δύο είναι πιο τρομερό; Ότι εξακολουθεί να φυτρώνει ένας Πούτιν ικανός να αντιγράψει την ιστορία παρά τα διδάγματά της (ή ακριβώς επειδή είναι διδαγμένος από αυτήν;) Ή ότι αυτοί οι Πούτιν έχουν και οπαδούς, και μάλιστα στη χώρα σου, δίπλα σου, συμπολίτες που κινούνται στον ίδιο πεζόδρομο με σένα, και έχουν και «πολιτικό σκεπτικό», όπως μπορεί ευσχήμως να αποκληθεί η συμπλεγματική μοχθηρία;

Το Ουδέν Νεότερον τελειώνει με τον Πάουλ Μπάουμερ πεθαμένο, από εισπνοή αερίων, λίγο πριν τη λήξη του πολέμου, με ένα βλέμμα γαλήνιο, σαν να έχει πλέον λυτρωθεί από τη φρίκη που ένοιωσε για τον παραλογισμό του πολέμου και την ενοχή του που ανέχθηκε τον θάνατο των φίλων του ή τη μετατροπή του ίδιου σε φονικό θηρίο, προκειμένου να επιβιώσει, λυγίζοντας από τη σκέψη ότι εν τέλει η επιβίωση, σε έναν τέτοιο κόσμο, είναι προδοτική, και ο θάνατος είναι μια ανώφελη αλλά υπερβατική, διαμαρτυρία, ό,τι πιο κοντινό στον άνθρωπο να κάνεις, δηλαδή.