Αείχρονη Γλώσσα

Πελοπόννησος Newsroom

Η Ζωή από τη φύση της είναι διαλογική. Να ζεις σημαίνει να συμμετέχεις στον διάλογο: να ρωτάς, ν’ ακούς, ν’ απαντάς, να συμφωνείς… Σ’ αυτόν το «Διάλογο», το έργον του Διονυσίου Σολωμού, ο ίδιος ο Σολωμός, κρυπτόμενος υπό τον «Ποιητή» συμμετέχει ολόκληρος με την ψυχή και το πνεύμα του.

Εδραιώνει τον εαυτό του στον λόγο, κι αυτός ο λόγος διεισδύει στον διαλογικό ιστό, όπως αυτός διαμορφώνεται από τον στοχασμό του, ως την καλλιτεχνική φύση του, ικανή να διατυπώσει: «υποτάξου πρώτα στη γλώσσα του λαού, και αν είσαι επαρκής κυρίεψέ την… «η μορφή όπου μεταχειρίζεται ο λαός δεν αλλάζεται από τον συγγραφέα…».

Σθεναρή η διαλεκτική αντιπαράθεση του Ποιητή Σολωμού προς τον διαλεγόμενον αυτού, τον Σοφολογιώτατον, πρόσωπον άγνωστον, χαρακτηριζόμενον, ως μετριοπαθή «καθαρολόγον, πολέμιον της «αληθείας», δηλαδή την αξίαν και σημασίαν διά την συνέχειαν της ενιαίας παράδοσης της ελληνικής γλώσσας.

Η σκληρότητα του λόγου του Ποιητή, της αποδοκιμασίας, δραματοποιείται με την αμνησίκακον δύναμη έκφρασης, «ου την τυχούσαν»…
Ο ανθρωποπλαστικός χαρακτήρας του Ποιητή συνιστά μια ουσιώδη ορίζουσα, την στερράν πίστην του στην «αείχρονη» ελληνική γλώσσα… ως εξής:
Ο Σολωμός κλείνει τον Διάλογον με τα εξής λόγια: «Μου πονεί η ψυχή μου. οι δικοί μας χύνουν το αίμα τους αποκάτου από τον Σταυρό, για να μας κάμουν ελεύθερους και τούτος και όσοι τους μοιάζουν πολεμούν γι’ ανταμοιβή να τους αφανίσουν τη γλώσσα…».

Η εμφάνιση των Ελλήνων εις την ιστορικήν σκηνήν σημαίνει ουσιαστικά την αποκάλυψη που ήτο ως τότε άγνωστος εις τον κόσμον: της μορφής του Ανθρώπου. Η ελληνική έννοια του Ανθρώπου σηματοδοτεί την ανθρωπιστική σχέσεων των μεταγενεστέρων με τους Αρχαίους, υπό την γνησίαν μορφήν της, ως διαλεκτική σχέση, σημαίνουσαν το φαινόμενον του «ανθρωπισμού».

Ο ανθρωπισμός, στη βαθύτερη σημασιολογία της έννοιάς του, αποτελεί ένα αίτημα για τη διάπλαση της πνευματικής και ψυχικής ζωής του ανθρώπου σε αρμονική ενότητα, είναι η πεμπτουσία του πολιτισμού αντάξιου του Ανθρώπου.

Τις ρίζες αυτής της ιδέας ανευρίσκουμε στον Αρχαίον Ελληνισμό, τον Πολικόν αστέρα στο στερέωμα του πολιτισμού και την πυξίδα του προσανατολισμού του νεώτερου κόσμου.
Ο ενιαίος εκφραστής και οραματιστής του πόθου για να υπάρξουμε με την ιστορική μας την εξάρτυση, με την ταυτότητά μας υπήρξε ο Αδαμάντιος Κοραής. Αναρωτάται: Ἢ Ελληνες ἢ αριθμοί απρόσωποι, μόρια σε μηδενικά ενός αθροίσματος γιγάντιου;

Οταν ο Κοραής λέει γλώσσα, εννοεί δύο πράγματα: όργανο για μόρφωση, αφύπνιση, κι εχέγγυο προσωπικής ζωής. Μόνο το έθνος που έχει τη δική του γλώσσα έχει και ταυτότητα, πρώτο θεμέλιο της ανεξαρτησίας. Επομένως συσχετίζει γλώσσα κι ελευθερία. Βάση του στοχασμού του Κοραή αποτελεί η περίφημη μέση οδός, τούτο το Αριστοτελικό σχήμα, απαντάται σταθερά σ’ όλη την έκταση των απασχολήσεών του: Εδώ ο Κοραής εκφράζει τις γλωσσικές αντιλήψεις του, διατυπώνει γενικότερα τον «ουμανισμό» του. Οι αρχαίοι συγγραφείς παρουσιάζονται από τον Κοραή στο έργο του «Αυτοσχέδιοι Στοχασμοί», με την εγχάρακτη γραφή του, εδώ επίσης αναδεικνύει το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα μ’ ένα φρόνημα υψηλό, μια πνοή δημιουργική που απορρέει από τον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό, την Ελληνικότητα, ένα κοινό φυλετικό υπόβαθρο. την ελληνική εθνότητα.
Ακολούθως, κρίνεται σπουδαία η αναφορά του ορισμού του Ηροδότου που μιλά για το όμαιμον, αλλά προσθέτει αμέσως ισοδύναμα, και το ομόθρησκον και το ομόγλωσσον, ως τα θεμελιακά στοιχεία της κοινότητας που ονομάζεται «Ελληνες».

Προς επίρρωσιν των λόγων: «Περί της Ελληνικής γλώσσας», ο Κοραής θεωρεί ότι: «Η γλώσσα είναι εν από τα πλέον αναπαλλοτρίωτα του έθνους κτήματα. Από το κτήμα τούτο μετέχουν όλα τα μέλη του έθνους με δημοκρατικήν ισότητα».

Επίσης, η γλώσσα θεωρείται, ένα από τα εδραία στηρίγματα για την πνευματικήν καλλιέργιαν των Ελλήνων.
Πνευματικά μνημεία λόγου του Αδαμάντιου Κοραή αξιολογούνται οι μελέτες και οι επιστολές αυτού, ακέραιες, που αφορούν στην παιδεία και τη γλώσσα.

Συνακολούθως, επιλέγονται αποσπάσματα αυτών, σχετικά με το στοχασμό και τον προσανατολισμό του.

Ο Κοραής ζητεί να γνωρίσουμε τη φύση της γλώσσας μας δημιουργείται ανάγκη μεθοδικής μελέτης της νεοελληνικής, όπως σώζεται στο στόμα του λαού και όπως βρίσκεται στα μεταγενέστερα γλωσσικά μνημεία. Θα ακολουθήσει η σύγκριση της νέας γλώσσας με την αρχαία ελληνική γλώσσα.
Η σύγκριση ανάμεσα στις δύο γλώσσες θα έχει ως αποτέλεσμα την κατανόηση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Το φιλοσοφικό θεμέλιο της ιδεολογίας του Κοραή κορυφώνεται στη σημαίνουσα παραινετική φράση: «Δράξασθε Παιδείας».

* Η Βίβιαν Φαρμάκη είναι διδάκτωρ Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – κριτικός λοογοτεχνίας – μέλος Association Internationale de la Critique Litteraire Paris – France.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News