Αντώνης Σκιαθάς: «Καθημερινά ελπίζω, σχεδιάζω και υμνώ τη ζωή»
Τον περασμένο Δεκέμβριο εκδόθηκαν οι «Αφανείς μύθοι» του (εκδ. ΑΩ), αποτελούμενοι από 33 αριστοτεχνικά «υφασμένες» ποιητικές συνθέσεις, ενώ πριν από λίγες ημέρες, ανακοινώθηκε η επιλογή της προηγούμενης συλλογής του «Αρχιτεκτονική της σιωπής» (από τις ίδιες εκδόσεις) στη βραχεία λίστα του Κρατικού Βραβείου Ποίησης 2023. Ο ποιητής Αντώνης Σκιαθάς μιλάει στην «Π».
Με τους «Αφανείς μύθους» ολοκληρώνεται η τριλογία σας, που ξεκίνησε με την «Κατασκοπεία του Χρόνου» και συνεχίστηκε με την «Αρχιτεκτονική της σιωπής». Είχατε ευθύς εξαρχής κατά νου τη δημιουργία των τριών αυτών ποιητικών συλλογών ή προέκυψε στην πορεία;
Η τριλογία που ολοκληρώθηκε με τους «Αφανείς Μύθους» συνομιλεί με το τρίπτυχο μνήμη-χρόνος-σιωπή που εμπεριέχει το μύθο της ζωής. Εξ αρχής είχε σχεδιασθεί να κυκλοφορήσει σε τρεις αυτοτελείς εκδόσεις και μάλιστα σε τρεις συνεχόμενες χρονιές. Η κάθε συλλογή αποτελείται από τριάντα τρεις ποιητικές συνθέσεις χωρισμένες κάθε φορά σε τρεις ενότητες. Σε όλη τη σύνθεση κυριαρχεί η φιλοσοφική αναζήτηση της σιωπής. Η άσκηση για την κατάκτησή της είναι σημαντική για την ανθρώπινη ύπαρξη και την αρμονία της καθημερινότητας. Η γραφή είναι μια από τις καθημερινές μου δραστηριότητες καθώς η ποίηση είναι κώδικας ζωής για μένα και τον υπηρετώ με τον τρόπο που ορίζει η εσωτερική πορεία της καθημερινότητάς μου.
Γιατί «Αφανείς μύθοι»;
Οι τίτλοι που επιλέγω κάθε φορά για να τιμήσουν μια συλλογή έχουν ως κυρίαρχο αξίωμα να περιγράφουν ως ενότητα τα ποιήματα που δημοσιεύονται. Τώρα, γιατί σ’ αυτή τη συλλογή «Αφανείς Μύθοι», μα γιατί η ζωή μας είναι γεμάτη από μύθους προσωπικούς ή συλλογικούς που έχουμε υπηρετήσει με τον τρόπο που βιώνουμε την καθημερινότητά μας εκουσίως ή ακουσίως. Αλλωστε αυτούς τους μύθους περιγράφει η σιωπή και κατασκοπεύει ο χρόνος.
«Μυθολογίες» η πρώτη ενότητα, εμπνευσμένη από πρόσωπα ή γεγονότα συνυφασμένα με τους αρχαίους ελληνικούς μύθους με αναφορές, ενίοτε, στο ζοφερό σήμερα. Θα μας πείτε γι’ αυτό τον συνδυασμό;
Η ελληνική μυθολογία και η καταγραφή της ως ανθρώπινη δράση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σύγχρονη, καθώς βιωματικά περιγράφει τα των ανθρώπων. Αλλωστε και η σύγχρονη πραγματικότητα και ο τρόπος του ζην των ανθρώπων δεν διαφέρει σε τίποτα από την ψυχοσύνθεση των προηγούμενων κατοίκων του πλανήτη. Αν σε κάτι διαφοροποιείται το σήμερα από το χθες είναι η προσέγγιση του μύθου της σιωπής και του χρόνου με την τεχνολογία.
Στη δεύτερη ενότητα γίνονται «Συνομιλίες» με εκπροσώπους της ποίησης -Εμιλι Ντίκινσον, Αννα Αχμάτοβα, Αν Σέξτον, Ρεμπώ… Τι σηματοδοτεί αυτός ο διάλογος;
Ο διάλογος με τους σύγχρονους και σπουδαίους της ποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο έχει να κάνει με τις διαχρονικές διακειμενικές αξίες που καταθέτουν στο έργο τους και μάλιστα με αριστοτεχνικό τρόπο. Οι διάλογοι αυτοί είναι μια συνηθισμένη τακτική των νεότερων με τους παλαιοτέρους κάθε φορά, καθώς δίνονται με απολογητικό τρόπο και κατατίθενται σκέψεις και ιδεολογίες για την ποίηση, την τέχνη και την ανθρώπινη καθημερινότητα εν γένει. Είναι δηλαδή μια συνέχεια των σημαντικών που έχουν καταθέσει με το έργο τους για να τους ξαναδούμε με μια πιο σύγχρονη ματιά για τα όσα μας έχουν αφήσει ως παρακαταθήκη.
«Ποιο σκοτάδι να κάνεις μέρα/τον κουρασμένο χρόνο/ή την αναπηρία της φύσης;». Στα ποιήματά σας διακρίνει κανείς μια θλίψη, μια απογοήτευση, ίσως… Είναι έτσι;
Από την πρώτη μου συλλογή που κυκλοφόρησε το 1983 με τίτλο «Παραμεθόριο Νεκροταφείο» αλλά και στις πρώτες μου δημοσιεύσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’70, είναι αλήθεια ότι κυριαρχεί ένα προθανάτιο άλγος. Παρ’ όλα αυτά, έως και σήμερα δεν υπάρχει καμία απογοήτευση, ίσα-ίσα που καθημερινά ελπίζω, σχεδιάζω και υμνώ τη ζωή. Είναι όμως βέβαιο ότι οι αναζητήσεις της ψυχής για τα επέκεινα δημιουργούν τις ασκήσεις για τη σιωπή και τον μύθο της ύπαρξης.
«Η πρόθεση/για την ίαση των σωθικών μας αιώνια» γράφετε. Τι ρόλο παίζει η ποίηση εν προκειμένω;
Η ποίηση έχει «ιαματικές» ιδιότητες και είναι από αυτά που μας ακολουθούν στην καθημερινότητα. Αλλωστε σε αρκετά πανεπιστήμια ανά τον κόσμο, όπως και στην Ελλάδα πλέον, συζητείται να «συνταγογραφείται» τέχνη για την ίαση ψυχών και σωμάτων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, με τη συνεργασία του φορέα «Αλμα Ζωής», δημιουργούμε το δίγλωσσο έργο που θα κυκλοφορήσει ταυτόχρονα στην Αγγλία και την Ελλάδα με τίτλο «Ιστοί Αφήγησης». Σε συνεργασία με το τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και την καθηγήτρια Λιάνα Σακελλίου και την αιγίδα του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης, ανθολογούνται εκατό ποιητές, ποιήτριες και συγγραφείς από αρκετές χώρες του κόσμου όπου με πρωτότυπο υλικό γραμμένο ειδικά για την έκδοση, συνομιλούν με τον καρκίνο, ειδικά με τον καρκίνο του μαστού και τον πόνο.
Η «Αρχιτεκτονική της σιωπής», επελέγη στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2023. Ποια η συμβολή ενός τέτοιου βραβείου, πέραν της αναγνώρισης, για έναν/μία δημιουργό αλλά και για το ίδιο το αναγνωστικό κοινό;
Με γεμίζει χαρά καθώς για μένα η ποίηση είναι κώδικας ζωής, είναι η καθημερινότητα της αισθητικής του βίου, είναι η μνήμη των λέξεων μιας και η γραφή περιγράφει το παρόν και υμνεί το παρελθόν στα μελλούμενα. Είναι εξαιρετικά τιμητική αυτή η υποψηφιότητα για το κρατικό βραβείο που αφορά την ποίηση στα Ελληνικά Γράμματα. Ευχαριστώ όλα τα μέλη της κριτικής επιτροπής που επέλεξαν την «Αρχιτεκτονική της Σιωπής» στη βραχεία λίστα. Επιβραβεύεται ο ποιητικός μου βίος καθώς από τότε που ξεκίνησα να γράφω, μόλις δεκαπέντε χρόνων, μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί και δημοσιευτεί αρκετά έργα μου δημιουργώντας την λογοτεχνική μου καθημερινότητα. Αυτήν την περίοδο ετοιμάζονται στο εξωτερικό εκδόσεις για το έργο μου ανθολογώντας ποιήματα από το σύνολο του.
Ποιος ποιητής/έργο ήταν το «κλειδί» που σας άνοιξε την πύλη της ποίησης, ήδη από την εφηβεία σας και με ποιο τρόπο;
Είχα την ευλογία στα πρώτα χρόνια της γραφής μου, εκεί στα χρόνια της εφηβείας, μαθητής της Γ΄ Λυκείου στο Λύκειο Αρρένων Λόφου Αξιωματικών, να είμαι στην ομάδα ποίησης που είχε δημιουργηθεί ως εργαστήριο λογοτεχνίας με τους σημαντικούς Γ. Ρίτσο, Τ. Σινόπουλο, Ν. Βρεττάκο και να μυηθώ στις πατρίδες της ποιητικής τέχνης. Στη συνέχεια, η πολυετής συνοδοιπορία με τον Αντώνη Σαμαράκη μού έδειξε τους δρόμους της λογοτεχνικής καθημερινότητας. Αρκετά νωρίς συναντήθηκα με τον Οδυσσέα Ελύτη και τους ποιητές της πρώτης και της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς Μ. Αναγνωστάκη, Ε. Κακναβάτο, Μ. Σαχτούρη, Τ. Πατρίκιο, Θ. Κωσταβάρα, Ε. Βακαλό κ.ά. Αλλωστε η δημιουργία του περιοδικού «Ελίτροχος» στη δεκαετία του ‘90 αλλά και τα τελευταία χρόνια η ίδρυση του Γραφείου Ποιήσεως, των Βραβείων Jean Moreas, του Patras World Poetry Festival και του Culture Book που διευθύνω και διαχειρίζομαι, αποτελεί για μένα μια διαρκή σχέση με τα γράμματα.
Η αρμονία είναι ζητούμενο για εσάς. Σε έναν κόσμο δυσαρμονικό, πώς την κατακτάτε;
Η αρμονία είναι το κυρίαρχο συστατικό για τη ζωή των ανθρώπων. Ο τρόπος που ζει ο σύγχρονος άνθρωπος τον απομακρύνει από την ουσία της ύπαρξης καθώς κυριαρχεί το εγώ στο εμείς. Στο πλαίσιο του εφικτού, με τη σιωπή, την άσκηση και τη δυναμική του μύθου στα ανθρώπινα προσπαθώ με τη βοήθεια της γραφής να ισορροπήσω στα μεγέθη της καθημερινότητας που ορίζει ο βίος μου.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
