ΑΦΙΕΡΩΜΑ – ΕΣΥ: 37 χρόνια μεγάλος σωτήρας και μεγάλος ασθενής – Πέντε εκπρόσωποι της υγείας μιλούν στην «Π»

Μαρίνα Ριζογιάννη

«Ναι, μπορούμε. Μπορεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας να ανταποκριθεί, αλλά με την προϋπόθεση ότι είναι πραγματικά εθνικό, ότι είναι σύστημα και ότι είναι υγείας» είχε επισημάνει ο εμπνευστής του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) Γιώργος Γεννηματάς.

Πριν από 37 χρόνια, στις 16 Δεκεμβρίου 1985, ψηφίστηκε στη Βουλή των Ελλήνων ο πρώτος νόμος για το ΕΣΥ. Πρόκειται για μία από τις πιο ιστορικές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον χώρο της Υγείας. Πρωτεργάτης του ΕΣΥ υπήρξε ο Γιώργος Γεννηματάς και ακολούθως εργάστηκαν κι άλλα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, όπως ο Παρασκευάς Αυγερινός, για τη θεσμοθέτησή του με τον νόμο 1397/83.

Η δημιουργία του ΕΣΥ στόχευε στη δωρεάν και πλήρη κάλυψη των Ελλήνων πολιτών σε ό,τι αφορά την ιατροφαρμακευτική τους φροντίδα και τη νοσηλευτική περίθαλψη. Στο πλαίσιό του δημιουργήθηκαν νέα νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας και το ΕΚΑΒ.

Η αναζήτηση της ρίζας του ΕΣΥ μάς οδηγεί στο 1977. Τότε στο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ διατυπώνεται η αρχή για ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας. Την ίδια περίοδο ο Σπύρος Δοξιάδης ξεκίνησε την προσπάθεια για να ανταποκριθεί στις προτάσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας «υγεία για όλους το 2000». Οι προσπάθειες του Δοξιάδη, δυστυχώς, υπονομεύτηκαν και από το ίδιο του το κόμμα.

Το θέμα του ΕΣΥ επανέρχεται στο προσκήνιο το 1981 με υπουργό Υγείας τον Παρασκευά Αυγερινό, ο οποίος εργάστηκε συστηματικά και τον Δεκέμβριο του 1982 παραδίδει το σχέδιο νόμου για το ΕΣΥ, όπως το είχε οραματιστεί ο Γιώργος Γεννηματάς. Οι εσωκομματικές αντιδράσεις ήταν έντονες και τα εμπόδια που υψώθηκαν πολλά. Ακολούθως ανέλαβε την ηγεσία του υπουργείου ο Γεννηματάς, ο οποίος με τολμηρές αποφάσεις επέφερε καθοριστικές αλλαγές στην περίθαλψη των Ελλήνων. Για παράδειγμα, επί των ημερών του προτάθηκε η δημιουργία των Κέντρων Υγείας Αστικού Τύπου με 24ωρη λειτουργία. Κάτι που συζητείται ακόμα και σήμερα χωρίς όμως κανένας να το υλοποιεί.

Δεν είναι όμως το μοναδικό. Τι απέμεινε από το Εθνικό Σύστημα Υγείας 37 χρόνια μετά;

Πέντε εκπρόσωποι της υγείας, που έζησαν και ζουν το ΕΣΥ, μας απαντούν.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΙΑΜΠΛΗΣ

Ο ομότιμος καθηγητής ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών και πρώην πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών, Δημήτρης Σιαμπλής σημειώνει: «Είναι γεγονός ότι η δημιουργία του ΕΣΥ έφερε επανάσταση στην Ελλάδα και στην ιατρική περίθαλψη. Ο ιδρυτικός νόμος του ΕΣΥ ήταν ένας ελπιδοφόρος νόμος που θα άλλαζε το στάτους στην υγεία. Πριν από αυτόν, η παρεχόμενη περίθαλψη ήταν υποτυπώδης. Κυρίως παρέχονταν από ιδιώτες γιατρούς, με υποδομές κτιριακές αλλά και εξοπλισμού ελαχιστότατες. Δυστυχώς, στο πέρασμα του χρόνου δεν μπόρεσαν όλες οι κυβερνήσεις να το υποστηρίξουν όπως έπρεπε. Αποτέλεσμα αυτού είναι να υπάρχουν όλες αυτές οι δυσλειτουργίες και η υποβάθμιση της περίθαλψης.

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) δεν αναπτύχθηκε όπως θα έπρεπε ώστε να υποστηρίξει το όλο σύστημα. Ετσι φτάσαμε τα δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία να παρέχουν πρωτοβάθμια περίθαλψη. Τα Κέντρα Υγείας δεν λειτούργησαν όπως θα έπρεπε διότι δεν διατέθηκαν χρήματα και προσωπικό. Αρα τι φταίει; Βασική αιτία ήταν η κρίση, της οποίας τα μεγαλύτερα θύματα ήταν η υγεία και η παιδεία. Οι περικοπές ήταν πολύ μεγάλες και οδυνηρές για την πατρίδα μας. Επίσης τα τελευταία χρόνια είχαμε τη μεγάλη απώλεια 20.000 γιατρών. Το μισό ιατρικό δυναμικό της χώρας και μάλιστα οι νέες γενιές λείπουν από τη νοσοκομειακή περίθαλψη αντιλαμβάνεστε ότι ένα ΕΣΥ δεν μπορεί να υποστηριχτεί.

Οι μισθοί στην Ελλάδα υπολείπονται ακόμα κατά πολύ. Για παράδειγμα, ένας διευθυντής στη χώρα μας παίρνει 2.500 ευρώ τον μήνα όταν στην Κύπρο παίρνει 7.500 ευρώ. Αντιλαμβάνεστε ότι αν δεν διατεθούν πόροι, το ΕΣΥ δεν θα ανακάμψει. Αν δεν ενισχυθούν τα Κέντρα Υγείας και γενικότερα η ΠΦΥ, όπως προέβλεπε ο ιδρυτικός νόμος του ΕΣΥ, θα συνεχίζουμε να βυθιζόμαστε. Δώσαμε γιατρούς σε όλη την Ευρώπη και εμείς ξεμείναμε. Από την άλλη, όμως, οφείλουμε να πούμε ότι η φτωχή μας χώρα είναι η μοναδική που προσφέρει στους πολίτες της δωρεάν περίθαλψη και πρόσβαση σε πολύ ακριβές θεραπείες. Αυτό είναι πρωτοφανές, αλλά δεν αρκεί. Πρέπει το ΕΣΥ να υποστηριχτεί με πόρους και προσωπικό».

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

Ο πρώην διευθυντής Νεφρολογίας του «Αγίου Ανδρέα» Αθανάσιος Διαμαντόπουλος που έχει υπηρετήσει το ΕΣΥ από διάφορες θέσεις, παρατηρεί:
«Ημουν ο δεύτερος στην περιοχή που διορίστηκα σε αυτό, υπηρετώντας ήδη σαν διευθυντής με το παλιό καθεστώς. Ολοι οι τότε διευθυντές απολυθήκαμε ανήμερα τα Χριστούγεννα με τον νόμο Κουτσόγιωργα. Θυμάμαι τις ολονύκτιες θυελλώδεις συζητήσεις στον Ιατρικό Σύλλογο για το θέμα. Εγώ ήμουν κατά του συγκεκριμένου ΕΣΥ, ενώ άλλοι, εξαίρετοι συνάδελφοι και φίλοι, ήσαν υπέρμαχοι. Τελικά εγώ διορίστηκα και εκείνοι αρνήθηκαν. Η τότε παντοδύναμη οργάνωση του ΠΑΣΟΚ απαγόρευε στον διορισμένο πρόεδρο του «Αγίου Ανδρέα» να προωθήσει την αίτησή μου στο υπουργείο. Ο τότε πρόεδρος, ο φίλος Βασίλης Τσούνης, προς τιμή του τα προώθησε κρυφά, ‘’αρκεί να μη το μάθουν τα παιδιά’’. Ο κομματισμός ήταν η συγγενής ανωμαλία του συστήματος. Ο χώρος δεν φθάνει να περιγράψω τις εμπειρίες δεκαετιών. Πάντως όλοι μοχθήσαμε. Τώρα το ΕΣΥ αργοπεθαίνει αφού η Πολιτεία, υπέρμαχος πλέον της ελεύθερης αγοράς, δεν μπορεί -ή δεν θέλει- να ανταγωνιστεί την προσφορά μισθών από το εξωτερικό. Μάλλον δεν θέλει. Χαρακτηριστικά το Καραμανδάνειο δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλο παιδιατρικό νοσοκομείο επειδή οι ιθύνοντες παραδίδουν το δίπλα του, τέως 409 -σε άριστη στατική επάρκεια- σε ιδιώτες. Οι προβλέψεις μου πλέον είναι προβλέψιμες».

ΑΝΝΑ ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΥ

Η πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών, Αννα Μαστοράκου, αναφέρει: «Το ΕΣΥ ήταν ουσιαστικά μία μεγάλη τομή τότε που ιδρύθηκε και έχει προσφέρει μακροχρόνια πολύτιμες υπηρεσίες στη χώρα μας. Ομως κατά τη διάρκεια των χρόνων δεν δόθηκε η απαραίτητη προσοχή στην αναβάθμιση των υπηρεσιών με αλλαγές στον υγειονομικό χάρτη και την υιοθέτηση των απαιτήσεων της εκάστοτε εποχής. Αυτή τη στιγμή το ΕΣΥ, ιδιαίτερα μετά από την πανδημία, είναι σε εξαιρετικά δυσμενή θέση και πρέπει να δοθεί το βήμα για ρηξικέλευθες αλλαγές. Να γίνουν μαζικές προσλήψεις νέου υγειονομικού δυναμικού με βάση τις υφιστάμενες ανάγκες. Οι ανάγκες πλέον είναι πάρα πολύ διαφορετικές. Για παράδειγμα, έχει αλλάξει ο οδικός χάρτης και πρέπει να αναθεωρηθεί η σκοπιμότητα λειτουργίας κάποιων δομών που υπολειτουργούν εδώ και χρόνια. Πρέπει να προσαρμοστεί στις σύγχρονες τάσεις αλλά και στις εξειδικευμένες ανάγκες που παρουσιάζει η εποχή μας».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΖΙΑΖΙΑΣ

Δ. Ζιαζιάς

Ο πρόεδρος της Ενωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Αχαΐας (ΕΙΝΑ), Δημήτρης Ζιαζιάς τονίζει: «Το ΕΣΥ, όταν δημιουργήθηκε, ήταν αποτέλεσμα ώριμων διεκδικήσεων της κοινωνίας και ο βασικός στόχος που κατάφερε ήταν η παροχή δωρεάν πρόσβασης στην υγείας σε όλους τους πολίτες. Τι τελευταίες δεκαετίες και ειδικά με τον τελευταίο νόμο, καταργούνται οι ιδρυτικές, καταστατικές αρχές του ΕΣΥ. Μία από τις αρχές αυτές ήταν η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση των γιατρών και η ελεύθερη πρόσβαση όλων των πολιτών ανεξαρτήτου οικονομικής κατάστασης, μορφωτικού επιπέδου, κ.ά. Πλέον η υγεία μετατρέπεται από αγαθό σε είδος πολυτελείας όπως άλλωστε και πολλά άλλα αγαθά που στερούνται πλέον οι πολίτες».

ΚΩΣΤΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ο μακροβιότερος συνδικαλιστής στα νοσοκομεία της περιοχής μας, Κώστας Πετρόπουλος, μας είπε: «Στο ξεκίνημά του – δηλαδή την πρώτη δεκαετία- σαφώς και το ΕΣΥ εξυπηρέτησε τον στόχο του που ήταν η ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας. Εδωσε διέξοδο στις δυσκολίες της πρόσβασης που είχαν προ του ΕΣΥ. Ειδικά τα Κέντρα Υγείας έφεραν πιο κοντά τον γιατρό στον πολίτη αν και γεωγραφικά θα μπορούσαν να είναι πιο σωστά κατανεμημένα. Το σύστημα απέδωσε. Σήμερα πολλά πράγματα έχουν αλλοιωθεί σε σχέση με τον ιδρυτικό νόμο. Ακόμα και από τις δεδομένες λειτουργίες του όπως αυτές, για παράδειγμα, που αφορούν το ιατρικό προσωπικό που ήταν πλήρως και αποκλειστικής απασχόλησης. Απογευματινά ιατρεία, τώρα έρχονται τα απογευματινά χειρουργεία και ο χαρακτήρας του ΕΣΥ αλλάζει πλήρως. Αντί να διορθωθούν οι δυσλειτουργίες του ΕΣΥ ενισχύεται η ιδιωτικοποίηση και πάμε στην οπισθοδρόμηση του συστήματος περίθαλψης του συστήματος υγείας. Αυτό είναι τραγικό».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News