Δημήτρης Γκοτσόπουλος στην «Π»: Δεν έχουμε όραμα προσωπικό και κοινωνικό

Ανθη Ροδοπούλου

Η αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή «Φιλοκτήτης» ανέβηκε χθες το βράδυ στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 2025. Ο Σοφοκλής με το τελευταίο του αυτό έργο παρουσιάζει αριστουργηματικά δραματοποιημένη μια επιχείρηση απάτης την οποία οργανώνει ο Οδυσσέας και αναλαμβάνει να εκτελέσει ο Νεοπτόλεμος. Ο αρχαίος συγγραφέας Σοφοκλής εξερευνά με τρόπο εντυπωσιακό τα ηθικά όρια στην επιδίωξη του οφέλους της αριστείας και της δόξας. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο αγγίζει το ζήτημα της ευθύνης απέναντι στο χρέος και στην ίδια τη μοίρα του ανθρώπου.

Στον ομώνυμο ρόλο του Νεοπτόλεμου, ο πατρινός ηθοποιός Δημήτρης Γκοτσόπουλος ανθρώπινος, αληθινός, με τεράστιες εσωτερικές συγκρούσεις και έχοντας τις μεταπτώσεις εκείνες που απαιτεί ο ρόλος και που επιτάσσει η παράσταση, πολεμάει μέσα σε έναν κόσμο σκοπιμοτήτων και ιδιοτέλειας, αποδίδοντας ερμηνευτικά και ενσαρκώνοντας τον ήρωα σε μία νέα διαφορετική προσέγγιση κατά το δικό του θεατρικό «δοκούν».

-Με τον «Φιλοκτήτη» ο Σοφοκλής αναδεικνύει τη σύγκρουση πατριωτισμού και ανθρωπισμού δολιότητας και τιμιότητας. Ο Νεοπτόλεμος ταλαντεύεται ανάμεσα στην εντολή και την εσωτερική του ηθική. Εχετε καταλάβει πού στοχεύει ο συγγραφέας και να τον αποδώσετε ερμηνευτικά με μια διαφορετική νέα προσέγγιση;
Στην αρχαία τραγωδία τα πράγματα είναι πάντα δίσημα. Υπάρχουν σε αυτήν την τραγωδία τρεις ήρωες που ο καθένας προσπαθεί να εξαπατήσει τον άλλον για τη δική του ανάγκη. Ο Νεοπτόλεμος λέει στον Οδυσσέα: «Δεν έχω μάθει να κάνω άτιμα πράγματα εγώ». Χρησιμοποιεί συνεχώς τη λέξη «τιμή», το «άτιμα» σημαίνει τι θα κερδίσω εγώ, αλλά θέλω να το κάνω καλυμμένος. Γίνεται ένα διαρκές παζάρι. Ο Νεοπτόλεμος δεν είναι ένα αθώο παιδί. Το γεγονός ότι μετά τη Λήμνο πηγαίνει στον τρωικό πόλεμο και διαπράττει τα πιο χυδαία εγκλήματα, σκοτώνει τον Πρίαμο εν ώρα προσευχής και πετάει από τα τείχη των εγγονό του (δηλ. σκοτώνει παρελθόν και μέλλον), όταν γίνεται στη συνέχεια δυνάστης της Ηπείρου, όταν εξορίζει τον Οδυσσέα από την Ιθάκη και καταστρέφει τους Δελφούς, μιλάμε για ένα αδίστακτο πρόσωπο. Είναι ένας άνθρωπος που διαρκώς αναζητά την ταυτότητά του, αμφιταλαντεύεται κινείται, ανάμεσα σε «λεπτές ισορροπίες», ανάμεσα στη δική του προσωπική ανάγκη και στην ανάγκη του συνόλου. Η αρχαία τραγωδία είναι από τα πιο απαιτητικά είδη θεάτρου. Δεν αρκεί μια εκφραστική αμεσότητα ή ένα εκφραστικό χάρισμα. Απαιτείται απόλυτη πειθαρχία, κινησιολογική και φωνητική, γνώση ρυθμολογική και αμεσότητα σε ετυμο-εννοιολογικά πράγματα τα οποία είναι βαθιά και βασίζονται σε λεπτές ισορροπίες. Ναι, μπορώ να πω ότι με δυσκόλεψε. Μήνες μελετάω το έργο αυτό μαζί με τον Γιώργο Κιμούλη, ενώ το συγκεκριμένο ρόλο τον «φλερτάρω» από το 2020. Δεν είναι μόνο αυτό που λέγεται, είναι και αυτό που εννοείται πίσω από τις αρχές φράσεις.

-Τι σημαίνει να είστε συμπρωταγωνιστής σε μία από τις πιο συγκλονιστικές τραγωδίες του αρχαίου δραματολογίου; Αυτός ο ρόλος είναι πρόκληση; Είναι ρίσκο;
Τεράστιο για μένα. Βρίσκομαι δίπλα σε δύο έμπειρους ανθρώπους, τον Γ. Κιμούλη και τον Θ. Κατσαφάδο που έχουν δείξει χρόνια την αξία τους σε αυτό το δύσκολο και απαιτητικό χώρο και περισσότερο ο Γ. Κιμούλης, που θεωρείται ως ένας από τους μεγάλους μας ηθοποιούς και θεατράνθρωπους. Είναι ένα καμάρι κρυφό και εν τέλει μ’ αρέσει να πηγαίνω κόντρα στις όποιες ανησυχίες μου, άγχη μου, ανασφάλειές μου αλλά νομίζω ότι αυτό με εξελίσσει ως άνθρωπο, αλλά και ως ηθοποιό.

-Ο Σοφοκλής κατά πόσο διαχρονικός είναι; Θα μπορούσε ο Νεοπτόλεμος να είναι ένα πρόσωπο με αναφορά στο σήμερα;
Ο Νεοπτόλεμος θα μπορούσε να είναι ένα πρόσωπο του σήμερα με την έννοια ότι ενεργοποιεί τη σκέψη του σύγχρονου θεατή, αλλά και της γενιάς μου για τον ρόλο που έχουμε εμείς απέναντι σε αυτά που συμβαίνουν. Να είναι ένας ρόλος δράσης και όχι ο αντίδρασης. Ο «Φιλοκτήτης» είναι το τελευταίο έργο του Σοφοκλή. Ο ίδιος κραυγάζει για το πώς «σαπίζει» η δημοκρατία του 409π.Χ και ποια ήταν η θέση της παλαιότερης και νεότερης γενιάς, διότι μιλάμε για μία περίοδο τυραννίας και κυρίως βλέπουμε το πολιτικό σκηνικό που υπήρξε μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Και σήμερα τη δημοκρατία την έχουμε σαν έννοια, αλλά «σαπίζει» και χάνεται. Ζούμε σε μια κοινωνία που φοβόμαστε να πούμε ότι είμαστε Ελληνες, φοβόμαστε να πούμε τη λέξη «έθνος» ή «σημαία», μήπως μας κατηγορήσουν ως σωβινιστές. Επιπλέον ο Σοφοκλής τοποθετεί τον Φιλοκτήτη στη Λήμνο με όλη αυτή τη λήμνια ιστορία όπου γυναίκες σφάξανε τους άντρες, με τα καβείρια μυστήρια, με την αποφυσικοποίηση του ανθρώπου. Στην εποχή μας, ο άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του ένα ον έξω από τη φύση, τον Θεό και αυτό φαίνεται με την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Επικρατεί ένα χάος σήμερα στην κοινωνία, δεν έχουμε ένα όραμα κοινωνικό, προσωπικό, υπάρχει κρίση ταυτότητας. Εχουμε περάσει σε άλλες ακρότητες. Εχουμε φυλακιστεί στον δικό μας μικρόκοσμο και αρνούμαστε να δούμε ότι ο κόσμος δεν τελειώνει στα όρια του σπιτιού μας.

-Κατά πόσο είναι να είσαι άνθρωπος σήμερα, υπάρχει αλληλεγγύη, σεβασμός ως προς το συνάνθρωπο ή όλα λειτουργούν με βάση το συμφέρον, τον δόλο και το χρήμα; 
Αυτό που μας λείπει είναι η ανθρωπιά. Να συμπάσχεις και να συμμετέχεις στα κοινά και να ζητάς τη δικαιοσύνη, να μιλάς και να μη φοβάσαι και να αντιδράς και να γίνεις ενεργός πολίτης και αυτό δεν πρέπει να το περιμένουμε από κανέναν πολιτικό ή κυβέρνηση ή κόμμα. Πρέπει να δουλέψουμε μεταξύ μας, ως πολίτες και να απαλλαγούμε από τον φόβο που μας καλλιεργεί συνειδητά το ίδιο το σύστημα.

-Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι κύριες κατευθύνσεις και γενικότερα οι καινοτομίες της σκηνοθεσίας του Γ. Κιμούλη στη συγκεκριμένη παράσταση; (ερμηνεία κειμένου, ευρήματα και σύμβολα που χρησιμοποιεί).
Η οπτική του Γ. Κιμούλη στη σκηνοθεσία αυτής της παράστασης είναι πρωτοποριακή. Ενώ το έργο λέγεται «Φιλοκτήτης» έχει βάλει τον Νεοπτόλεμο, ως κεντρικό πρόσωπο του έργου. Βλέπει τον Νεοπτόλεμο σαν ένα άνθρωπο της νέας γενιάς, ο οποίος δεν είναι τόσο έρμαιο των περιστάσεων, δεν είναι τόσο αγνός όσο παρουσιάζεται, όπως προανέφερα, διότι μελετά το πριν και το μετά του χωροχρόνου όπως τον περιγράφει ο Σοφοκλής. Η διεκδίκηση των δύο ηρώων σε σχέση με τον Νεοπτόλεμο είναι κάτι που δεν έχει γίνει ξανά, όπως και το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος ήρωας φέρνει τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα και από τον Οδυσσέα και από τον Φιλοκτήτη. Επιπλέον η ευθύνη της παλιάς γενιάς στο χρέος, που φέρνει απέναντι στη νέα γενιά, εφευρίσκεται με ένα πολύ έξυπνο τρόπο από τομ Γ. Κιμούλη και αποτελεί μία καινοτομία της παράστασης.

-Ακολουθείτε τον τρόπο ερμηνείας που σας υποδεικνύει ο σκηνοθέτης ή σας αφήνει ελεύθερο να ξεδιπλώσετε τον ηθοποιό Δημήτρη Γκοτσόπουλο πάνω στη σκηνή;
Δεν μπορεί κανένας σκηνοθέτης να σε «εγκλωβίσει» σε κάτι. Σου δίνει τα εσωτερικά στοιχεία του ήρωα που θα υποδυθείς, σου δίνει μια απόλυτη ελευθερία μέσα σε συγκεκριμένα όρια. Σε αφήνει ελεύθερο να κινηθείς, να μιλήσεις, να προτείνεις πράγματα. Είναι αρκετά γενναιόδωρος και δεκτικός όταν τα πράγματα ακολουθούν τον κοινό παρονομαστή της σκηνοθετικής του γραμμής.

-Από που αντλείται η τα ερεθίσματα για τον δικό σας «Νεοπτόλεμο»;
Είμαι ένας αντιφατικός χαρακτήρας με τεράστιες εσωτερικές, προσωπικές συγκρούσεις ως προς τα θέλω μου μέχρι να γίνουν πράξη. Είμαι ένας ενεργός άνθρωπος, μελετάω και παρατηρώ, συναναστρέφομαι με αρκετό κόσμο, αντιδρώ και δεν επαναπαύομαι στα κακώς κείμενα, ως κοινωνός του προλαμβάνειν και του δράττειν.

*Παίζουν: Γιώργος Κιμούλης. Νεοπτόλεμος: Δημήτρης Γκοτσόπουλος. Οδυσσέας/ Εμπορος/ Φωνή Ηρακλή: Θοδωρής Κατσαφάδος. Ηρακλής: Θεοφίλης Πασχάλης.
Χορός: Παναγιώτης Κατσίκης, Μανώλης Κλωνάρης, Κώστας Κοράκης, Βασίλης Πoυλάκος, Μάριος Τζόγκανος, Γιώργος Τσουρουνάκης.
Παρουσιάζει η εταιρεία «Μέθεξις» σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News