Η αντίδραση της κοινωνίας καθορίζει τις εξελίξεις

Την πρώτη περίοδο του εγκλεισμού γίναμε μάρτυρες εικόνων μαζικών διασωληνώσεων, θανάτων και ενταφιασμών. Εντυπωσιαστήκαμε ταυτόχρονα από την εικόνα των «νεκρών» μεγαλουπόλεων και ενός γαληνεμένου φυσικού περιβάλλοντος. Εικόνες που παρήγαγαν μια αίσθηση αμήχανου τρόμου και την προσδοκία ότι η ανταγωνιστική σχέση κυριαρχίας της ανάπτυξης σε βάρος της φύσης θα μπορούσε να εξισορροπηθεί. Όλα αυτά αναμεμειγμένα με ιδεοληπτικές αμφισβητήσεις ενταγμένες στο σύμπλεγμα θρησκευτικών προκαταλήψεων, κοινωνικών διαφορών ή πολιτικών σκοπιμοτήτων.

Στη δεύτερη περίοδο το επίκεντρο των εικόνων μεταφέρεται στα εργαστήρια και στον ανταγωνισμό μιας εμπορεύσιμης ελπίδας, για το εμβόλιο πρόληψης, τη φαρμακευτική αντιμετώπιση και την κριτική αποτίμηση των πολιτικών αντιμετώπισης της πανδημίας. Ορατοί πρωταγωνιστές σε όλες τις φάσεις ένα εξουθενωμένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, απεγνωσμένοι και αποκομμένοι από το φυσικό κοινό τους καλλιτεχνικοί δημιουργοί, νέοι με ανεσταλμένες προσδοκίες, και το προσωπικό των δυνάμεων ασφαλείας σε υπεραπασχόληση. Κοινωνικές καταστάσεις συνεπεία ελλειμμάτων στρατηγικής και ανασφάλειας ενδεχόμενης κυβερνητικής αποτυχίας. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά πως 71 εκατομμύρια άτομα θα οδηγηθούν σε συνθήκες ακραίας φτώχιας. Μπορεί ο κορωνοιός να πλήττει όλους χωρίς εξαιρέσεις, όμως οι συνέπειες της Πανδημίας βαθαίνουν τις κοινωνικές ανισότητες, πολλαπλασιάζουν τις εντάσεις επηρεάζοντας τις αποφάσεις των πολιτικών φορέων και τις κυβερνητικές επιλογές, ανάλογα με τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό και τις στρατηγικές τους επιδιώξεις.

Στα καθ’ ημάς έχουμε μείνει άναυδοι από την εικόνα με τις ανέμελες βόλτες στα ήρεμα μεσογειακά νερά του πριαριού του Erdogan, ο οποίος, αφού προηγουμένως φίμωσε κάθε ελεύθερη εσωτερική φωνή, φαίνεται να στολίζει με δόξα την εσωτερική του ένδεια, μετατρέποντας το βυζαντινό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, το μουσείο της Αγία Σοφίας, σε λειτουργικό Τζαμί, παρά τη διαμαρτυρία του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), εκμεταλλευόμενος για όλα αυτά, τα συγγενικά συμπτώματα του φίλου Trump και τα συγκρουόμενα συμφέροντα των ευρωπαϊκών μας εταίρων. Έχουμε μείνει όμως εντυπωσιασμένοι και από την μεταχείριση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τη μερικώς αποτραπείσα πρόσφατη απόπειρα δια βίου δανεισμού αρχαιοτήτων, τις εικόνες της τσιμεντοστρωμένης Ακρόπολης, αλλά και την αλλαγή της απόφασης για επιτόπια διατήρηση του βυζαντινού μνημείου της Θεσσαλονίκης ενταγμένου στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς, και το σχεδιαζόμενο τεμαχισμό του, που έχει και αυτή προκαλέσει την αντίδραση του ICOMOS και ελπίζουμε να εμποδίσει το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Ο τρόπος που κάθε κοινωνία αντιδρά και αντιμετωπίζει τα εξωτερικά ερεθίσματα καθορίζει τις μελλοντικές της εξελίξεις. Ας ευχηθούμε η αντιμετώπιση αυτή να είναι μέσα σ’ ένα πνεύμα ελευθερίας του λόγου, κοινωνικής δικαιοσύνης, απαραίτητα συστατικά για την κοινωνική συνοχή, την ανάκαμψη, την κοινωνική ευημερία και τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας σ ένα απειλητικό γειτονικό περιβάλλον.