Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η ίδρυση του Κινήματος

Γιάννης Ζαφειρόπουλος

Η πλειοψηφία των επετειακών αναφορών για τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, από τον Ανδρέα Γ. Παπανδρέου, αγνόησαν -είτε ηθελημένα, είτε τεχνηέντως… άθελα- την πολυσχιδή κορυφαία πολιτική και επιστημονική προσωπικότητα του.

Αρκετοί «πολιτικοί αναλυτές» του Προοδευτικού χώρου της Κεντροαριστεράς αναλώθηκαν στην υπόμνηση λανθασμένων εκτιμήσεων του Ανδρέα, στο διάστημα διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ -και κάποιοι, μάλιστα, από τους ευεργετημένους συνεργάτες- προέβησαν σε ετεροχρονισμένες ιατρικές διαγνώσεις.

Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου υπήρξε καταρχήν πρωτοπόρος οικονομολόγος με διεθνή απήχηση -κυρίως στις ΗΠΑ όπου δίδαξε (1950-1960 σε σημαντικά Πανεπιστήμια- ενώ διετέλεσε (1956-1960) κοσμήτορας της Οικονομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Μπέρκλευ και (1968) στα Πανεπιστήμια Στοκχόλμης (Σουηδία) και Τορόντο (Καναδά), χώρες όπου δραστηριοποιήθηκε το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), ο οποίος και δημιούργησε.

Ηδη, (1944) είχε αναμειχθεί στα δημόσια πράγματα της χώρας που τον φιλοξενούσε, ως μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του Μπρετόν Γούντς. Ως ακαδημαϊκός, ενταγμένος στο Δημοκρατικό Κόμμα (ΗΠΑ) συμμετείχε στο επιτελείο του υπ. προέδρου Αντλάι Στίβενσον, όταν αντιμετώπισε τον υπ. Ρεμπουπλικανό Ντουάϊτ Αϊζενχάουερ. Συγκαταλεγόταν μεταξύ των σημαντικότερων και ευρηματικότερων οικονομολόγων της γενιάς του και οι επιστημονικές εργασίες του έτυχαν ευμενέστατης υποδοχής από την Ακαδημαϊκή Κοινότητα.

Στην Ελλάδα ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου ανέδειξε σπάνιες επιστημονικές ικανότητες, στο Κέντρο Οικονομικών Ερευνών Τράπεζας της Ελλάδας. Σημαντική υπήρξε η πρώτη διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών «Η πορεία της οικονομικής σκέψεως»). Ο Αθανάσιος Π. Κανελλόπουλος (καθηγητής Κέντρου Κοινωνικών Σπουδών) αφιέρωσε μελέτη κριτικής παρουσίασης της διάλεξης, τονίζοντας τη «δωρικήν αδρότητα του ύφους, γνώρισμα της πατρικής κληρονομίας».

Μετά το πραξικόπημα (1965) ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου με ομιλίες του σε όλη την Ελλάδα ανέπτυξε απόψεις του για το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό μέλλον της χώρας και διατύπωσε το όραμά του για την εξέλιξη της νέας γενιάς.

Η ίδρυση του ΠΑΚ (1968) κάλυψε ένα μεγάλο κενό της Αντιδικτατορικής Αντίστασης, που είχε αφήσει η αδυναμία της Δημοκρατικής-Προοδευτικής Κεντροαριστεράς να συγκροτήσει ισχυρό λαϊκό αντιδικτατορικό κίνημα. Στην Ευρώπη αποτελούσε, πια, μια ισχυρή αντιδικτατορική οργάνωση. Οι επεξεργασίες του έβρισκαν μεγάλη απήχηση μεταξύ των Ελλήνων της διασποράς-ιδιαίτερα εργαζομένων, φοιτητών και επιστημόνων.

Βασική μέριμνα του ΠΑΚ, ταυτόχρονα με την ισχυροποίηση της λαϊκής-δυναμικής αντίστασης εναντίον της χούντας, αποτέλεσε η ευαισθητοποίηση Ελλήνων, στην Ελλάδα και εκτός αυτής, για τους κινδύνους που διέτρεχε η ακεραιότητα της χώρας, αλλά και της Κύπρου. Ετσι (1972) ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου διαμόρφωσε ολοκληρωμένη πολιτική αντίληψη για πιθανό μετασχηματισμό του ΠΑΚ σε πολιτική οργάνωση και κοινοβουλευτικό κόμμα, μετά την απαλλαγή από τη δικτατορία. Με αλλεπάλληλες συνδιασκέψεις σε Γερμανία, Ιταλία, Ελβετία, Αγγλία, ΗΠΑ και Καναδά, διαμορφωνόταν το πλαίσιο ίδρυσης του νέου κομματικού φορέα, που θα διαδεχόταν στον Ελληνικό Δημόσιο βίο τα μορφώματα της παλαιάς Κεντροαριστεράς. Ηδη, στην Ευρώπη αναγνώριζαν την επιστημονική και πολιτική επιρροή του, με χαρακτηριστική την υποδοχή στο Λονδίνο από το Εργατικό κόμμα.

Συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και δικαίως χαίρουν οι πολίτες όλων των γενεών, που αποδέχονται τον ιστορικό και εθνικό ρόλο του Ανδρέα Γ. Παπανδρέου, όπως «δικαιολογημένα» λυπούνται και εκστρατεύουν, με ψευδή και άθλια επιχειρήματα, εναντίον του οι διαχρονικοί αντίπαλοί του.
Χωρίς τον Ανδρέα Γ. Παπανδρέου η Ελλάδα θα ήταν φτωχότερη και «παραπεταμένη» στο περιθώριο των διεθνών εξελίξεων και η χώρα δεν θα αποκτούσε πληρότητα, σφρίγος και βιωσιμότητα, σε συνδυασμό με τον άλλο μεγάλο άνδρα, Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Οσοι είχαμε το μεγάλο προνόμιο να συμμετέχουμε -υπό την εμπνευσμένη και θερμουργό ηγεσία του Ανδρέα Γ. Παπανδρέου- στις διαδικασίες προετοιμασίας της Ιδρυτικής Διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη (1974) και στη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ, πιστεύουμε ότι είχαμε μια μικρή, έστω, συμβολή σε μια ιστορική μεταμόρφωση του πολιτικού συστήματος και στην αναγκαία ανακαίνιση της θεσμικής λειτουργίας των κομμάτων, οικοδομώντας μια νέα ανθεκτική και βιώσιμη συνολική Κοινωνική Αλλαγή.

Μετά την προδοσία της Κύπρου και την πτώση της Χούντας ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου ήταν ήδη προετοιμασμένος να πραγματοποιήσει το μεγάλο εγχείρημα ενός σύγχρονου Κινήματος της Κεντροαριστεράς, μιας σύγχρονης Σοσιαλιστικής και Δημοκρατικής Παράταξης. Αυτός ήταν και ο λόγος που τον οδήγησε να μην «υποκύψει» στις πιέσεις να αναλάβει την ηγεσία της Ενωσης Κέντρου. Σε συνεδρίαση (1974) στο Καστρί, στην οποία συμμετείχε η πλειοψηφία των πρ. βουλευτών της ΕΚ, με απλό και πειστικό τρόπο τους εξήγησε την ανάγκη δημιουργίας νέας μεγάλης παράταξης της Κεντροαριστεράς.

Ο ίδιος αποκλειστικός συντάκτης του σχεδίου της Ιδρυτικής Διακήρυξης μας εξηγούσε τη φιλοσοφία και τις πολιτικές επιδιώξεις του νέου φορέα. Την 1/9/1974 περατώθηκε η συλλογική επεξεργασία και ανατέθηκε σε ομάδα (καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μανώλης Παπαθωμόπουλος, ο εκπαιδευτικός -ηγετικό στέλεχος Φίλων ΠΑΚ Δυτ. Γερμανίας Δαμιανός Βασιλειάδης και ο γραμματέας ΠΑΚ Μεγ. Βρετανίας- Αντιδικτατορικής Επιτροπής Λονδίνου Γιάννης Ζαφειρόπουλος) για τον τελικό έλεγχο.

Πενήντα χρόνια μετά και με δεδομένη τη σημερινή συμπτωματική εκλογή νέας ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ, ο ιδρυτής του -αν μας έβλεπε- θα χαμογελούσε με εκείνο το υπέροχο γλυκοειρωνικό χαμόγελό του και θα σκεφτόταν ότι οι επίγονοι απεργάζονται την «τιμαριωποίηση» του Κινήματός του και θα πραγματοποιούσε τη σκωπτική παρατήρηση ότι οι «μικρομεγαλισμοί» ορισμένων υποψηφίων απωθούν τη λαϊκή-κοινωνική βάση.

Και τέλος υπάρχει, πάντα, σε ισχύ μια προτροπή που ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε απευθύνει στους αντιπάλους και άσπονδους φίλους του: «πρέπει να παραδώσωμεν το κακό παρελθόν εις την Ιστορίαν και την Ελλάδα εις το Μέλλον» (1933). Αναλογικά αυτό πρέπει οπωσδήποτε να ισχύσει σ’ αυτή την προεκλογική περίοδο, αλλά κυρίως την επομένη της ανάδειξης νέας ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News