Όταν μια γυναίκα είναι δακρυσμένη, άκου προσεκτικά

Ο Ελισσαίος Βγενόπουλος είναι σκηνοθέτης.

Ο όρος «γυναικοκτονία» έχει καθιερωθεί επιστημονικά κι ο ορισμός του έχει δοθεί από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων. «Γυναικοκτονία» ορίζουμε τις δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών, εξαιτίας του φύλου τους, οι οποίες διαπράττονται ή γίνονται ανεκτές τόσο από ιδιώτες όσο κι από δημόσιους φορείς. Ο όρος περιλαμβάνει και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, βασανισμό και δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, ως «εγκλήματα για λόγους τιμής» και λοιπές μορφές, τη στοχευμένη στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων και περιπτώσεις, οι οποίες συνδέονται με συμμορίες, οργανωμένο έγκλημα, εμπόρους ναρκωτικών και εμπορία.

Η δυσανεξία, που προκαλεί σε κάποιους η λέξη «γυναικοκτονία, σε πείσμα των αμείλικτων στατιστικών, που συνηγορούν σαφώς υπέρ της χρήσης της, η οποία είναι κλινική και ακριβής κι ας μοιάζει σε πολλούς αδόκιμη, αυθαίρετη και άδικη. Ο όρος «γυναικοκτονία» έρχεται από παλιά, όταν το 1976 τον κατέγραψε η εγκληματολόγος Νταϊάνα Ράσελ, ορίζοντας το εγκληματολογικό και ανθρωπολογικό φαινόμενο.

Ο όρος «γυναικοκτονία» έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την Εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο «Femicide: the politics of woman killing», συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν η ακαδημαϊκός Τζιλ Ράντφορντ και η εγκληματολόγος Νταϊάνα Ράσελ.

Καθημερινά διαπράττονται εκατοντάδες γυναικοκτονίες στον κόσμο. Σπάνια, όμως, θα ακούσουμε αυτή τη λέξη. Οι φόνοι βαφτίζονται «εγκλήματα πάθους», «τιμής» ή «οικογενειακές τραγωδίες». Στις περισσότερες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, δεν υπάρχει νομική αναγνώριση του όρου.

Την ίδια στιγμή, όμως, ο όρος «ανθρωποκτονία» δεν καλύπτει με επάρκεια τις κοινωνικές προεκτάσεις του εγκλήματος. Είναι νομική και κοινωνική αναγκαιότητα, καθώς και ανεύρεση τρόπων με τους οποίους μπορεί να στηριχθεί ένα άτομο, που πέφτει θύμα έμφυλης βίας.

Τα ΜΜΕ δεν χρησιμοποιούν ούτε σωστά, ούτε συστηματικά τον όρο κι αυτό προκαλεί σειρά από προβλήματα. Οταν δεν λέμε τα πράγματα με το όνομά τους και δεν αναδεικνύουμε ένα φαινόμενο στην έκταση, που του αναλογεί, αφήνουμε χώρο στη διαιώνιση νοσηρών αντιλήψεων. Φτάνουμε στο σημείο να κατηγορείται για το έγκλημα, σε ακραίες περιπτώσεις, το ίδιο το θύμα!

Σε όλο τον κόσμο δολοφονούνται -κάθε μέρα-137 γυναίκες (μέσο όρο) από πρώην ή νυν συζύγους, συντρόφους ή από μέλος της οικογένειας του (87.000 το 2017 σε ποσοστό 58%) σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών. Οι 5 χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι: Αργεντινή, Ελ Σαλβαδόρ, Ινδία, Ονδούρα και Μεξικό, ενώ υψηλά ποσοστά καταγράφονται και σε: Γουατεμάλα, Κολομβία, Βραζιλία, Ρωσία και Ν. Αφρική.

Σύμφωνα με τη γενική γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων, το 2019 8 γυναίκες δολοφονήθηκαν από μέλος της οικογένειάς τους, ενώ το 2018 οι δολοφονίες γυναικών από συγγενικό πρόσωπο ανήλθαν σε 13. Το 2021, 17 δολοφονήθηκαν στη χώρα μας. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι κάθε μήνα 1 γυναίκα δολοφονείται από μέλος της οικογένειάς της. Οι γυναικοκτονίες κυμαίνονται από 30,4% – 50%. Για το 2019 το ποσοστό, από μέλος οικογένειας του θύματος ήταν 42,1%, καθώς στο σύνολο των 19 ανθρωποκτονιών οι γυναικοκτονίες ανήλθαν σε 8.

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι γυναίκες και τα κορίτσια πλήττονται από την έμφυλη βία. Πολύ συχνά θύματα αποτελούν τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ.

Πρόκειται για ποινικό αδίκημα (stalking, οικονομική βία, σκρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών Οργάνων, εξαναγκαστικός γάμος).

Μ’ ένα χαρτοφύλακα στα πόδια και στάχτη επανάληψης στα μαλλιά, βούρκωνε ανάμεσα στα δευτερόλεπτα του πρωινού του χωμένος στου υπογείου τα βαγόνια και τον επαναλαμβανόμενο σκοπό. Μπήκε η γυναίκα και στάθηκε στη μέση, με αστραπή αυτοπεποίθησης στο μέτωπό, την κόψη του ανέμου στις μισάνοιχτες γάμπες, με 2 κοχύλια για χούφτες κρεμασμένα στις χειρολαβές και την αστραπή στο χώρισμα του στήθους, μια πατρίδα ολόκληρη να την ατενίζεις, να την αγαπάς, να την λαχταράς. Πρόλαβε έσφιξε το χαρτοφύλακα, όπως τη λάρνακα της ενοχής, υπολόγισε τα άπειρα χρόνια αδικίας με τα 7 κεφάλια συμφοράς, απαρίθμησε τους ελλειπτικούς αναστεναγμούς πριν την δει να τυλίγεται από 2 τεράστια μπράτσα βιασύνης, να χάνεται στου κόσμου τα στριφώματα κι εκείνος να μένει ανάμεσα στο πλήθος μόνος, θλιμμένος κι έρημος.

Γιατί όταν φύγει η γυναίκα, χάνεται το μισό του ουρανού, ορφανεύει ο κόσμος όλος.