Όταν το Βατικανό «διάψευδε πριν διαδοθεί»: Το μάθημα του Πάπα Φραγκίσκου απέναντι στα fake news
Η απόφαση του Βατικανού να ενημερώνει με διαφάνεια για την πορεία της υγείας του Πάπα Φραγκίσκου, τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, αποτέλεσε πρότυπο στρατηγικής επικοινωνίας. Με δύο καθημερινές ενημερώσεις Τύπου και στόχο την προληπτική αποδόμηση της παραπληροφόρησης, το παράδειγμα αυτό αναδεικνύει τη δύναμη της έγκαιρης, επίσημης ενημέρωσης σε μια εποχή που η αλήθεια απειλείται από τεχνητά κατασκευασμένα ψεύδη.
Η νοσηλεία και ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου τη Δευτέρα του Πάσχα (21.04.2025) αποτέλεσαν παγκόσμιο γεγονός, με τα βλέμματα στραμμένα στην πορεία της υγείας του. Σε μια πρωτοφανή για τα δεδομένα του Βατικανού κίνηση, επιλέχθηκε η τακτική της καθημερινής, διπλής ενημέρωσης Τύπου, προκειμένου να αποκλειστεί η διασπορά φημών και θεωριών συνωμοσίας.
Η στρατηγική αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της «προληπτικής διάψευσης» (prebunking), ενός επικοινωνιακού εργαλείου που στοχεύει να αποτρέψει την εξάπλωση ψευδών ειδήσεων μέσω της έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης. Όπως δήλωσε το Βατικανό στο “The Independent”, η πρωτοβουλία αποσκοπούσε στην κάλυψη του κενού πληροφόρησης που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από παραπληροφόρηση και εικασίες.
Ο γιατρός του Πάπα ενημέρωνε το κοινό δύο φορές την ημέρα, μεταδίδοντας επίσημες πληροφορίες για την εξέλιξη της πνευμονίας που τον ταλαιπωρούσε. «Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε έναν τόσο υψηλού προφίλ ηγέτη να έχει τόσο συχνή και συστηματική ενημέρωση», ανέφερε ο ερευνητής Μπέντζαμιν Σουλτς, προσθέτοντας ότι η προσέγγιση αυτή λειτούργησε αποτελεσματικά: δεν διακινήθηκαν θεωρίες συνωμοσίας, δεν δημιουργήθηκε σκιώδες αφήγημα.
Το Βατικανό έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν κύματα παραπληροφόρησης – όπως το 2017, όταν χρειάστηκε να διαψεύσει φήμες περί επικείμενου θανάτου του πρώην Πάπα Βενέδικτου XVI. Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε επίσης υπάρξει στόχος ψευδών ειδήσεων, ακόμη και προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος είχε προειδοποιήσει επανειλημμένα για τον κίνδυνο που ελλοχεύει από τις τεχνολογίες που διαστρεβλώνουν την αλήθεια και επηρεάζουν τον δημόσιο διάλογο.
Στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, ο Πάπας είχε απευθύνει έκκληση για ηθική εποπτεία στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, τονίζοντας πως «παράγει αποτελέσματα σχεδόν αδιάκριτα από την ανθρώπινη εργασία», με πιθανές συνέπειες για την ίδια τη δημοκρατική συζήτηση.
Η απόφαση του Βατικανού να ανακοινώνει τα γεγονότα αντί να τα αποκρύπτει, ανοίγει έναν προβληματισμό για τη δύναμη της διαφάνειας στον δημόσιο λόγο. Σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία ταξιδεύει πιο γρήγορα από την αλήθεια, η έγκαιρη και σταθερή ενημέρωση μπορεί να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην παραπληροφόρηση.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
