«Τελευταία Φορά»: Η Πόπη Δασκαλάκη μιλά για το έργο της, την έμφυλη βία και το θέατρο ως εργαλείο αφύπνισης

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η Θεατρική Ομάδα του ΠΚΕ ΟΤΕ Πάτρας ανεβάζει το συγκλονιστικό έργο «Τελευταία Φορά» της Πόπης Δασκαλάκη στις 7, 8 και 9 Μαρτίου στο θέατρο “Γραμμές Τέχνης”, ένα θεατρικό κείμενο που φωτίζει τις σκληρές αλήθειες της έμφυλης βίας.

Η συγγραφέας Πόπη Δασκαλάκη, μιλά για την ανάγκη της να δώσει φωνή σε αληθινές ιστορίες, τη διαδικασία της δημιουργίας, αλλά και το πώς το θέατρο μπορεί να ευαισθητοποιήσει, να προκαλέσει προβληματισμό και, ίσως, να αλλάξει νοοτροπίες. Ένα έργο που δεν προσπαθεί απλώς να καταγγείλει, αλλά να αφηγηθεί, να εξηγήσει και να γεννήσει ερωτήματα.

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να το γράψετε; Ήταν μια απόφαση της στιγμής ή το κουβαλούσατε μέσα σας από καιρό;

Η αλήθεια είναι ότι όσοι ασχολούμαστε με το θέατρο και δημιουργούμε πάνω σε αυτό, ερασιτεχνικά βέβαια αλλά και γενικά, θα πρέπει να έχουμε κάτι να πούμε στην κοινωνία. Να αφουγκραστούμε την κοινωνία, να αγγίξουμε ζητήματα και να τα εκφράσουμε με τον δικό μας τρόπο. Τον τελευταίο καιρό ακούμε για την έξαρση του φαινομένου των γυναικοκτονιών, της κακοποίησης. Μιλάμε για ένα θέμα που πάντα υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει μέσα σε μία πατριαρχική κοινωνία. Ετσι λοιπόν, ένιωσα την ανάγκη να κάνω κάτι και το σκέφτηκα πολύ.

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο, βρήκα μαρτυρίες γυναικών από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο που μιλάγανε για την κατάσταση μέσα στην οποία είχαν βρεθεί, την κακοποίησή τους από τον σύντροφό τους, τον σύζυγό τους κ.ά. Και μιλάμε για διάφορες μορφές κακοποίησης, σωματική, υλική, ψυχολογική, λεκτική. Με έκανε να θέλω να κάνω κάτι για αυτό το θέμα. Στην περιοχή μας, στο Λασίθι, δεν υπάρχει ένα κέντρο υποστήριξης. Έτσι ξεκίνησα να γράφω αυτό το έργο και σκεφτόμουν πώς θα δώσω και το στίγμα κάποιων πραγμάτων, όχι μόνο το τι γίνεται αλλά και το γιατί. Και εκεί βρήκα μεγάλες δυσκολίες. Γιατί μιλούσα για την κακοποίηση γυναικών από τους άνδρες. Και σκεφτόμουν πώς θα το φτιάξω… Τελικά συνειδητοποίησα πως και οι άνδρες είναι θύματα αυτής της κοινωνίας και κάποιοι, σε μικρότερο βαθμό, πέφτουν θύματα κακοποίησης. Πολλοί άνδρες με ρωτούσαν γιατί έδινα μόνο την πλευρά των γυναικών, καθώς και αυτοί πέφτουν θύματα.

Ίσως όμως μια άλλη φορά γίνει και αυτό. Όμως αν κάποιος διαβάσει αυτό το έργο, δεν θα βρει ένα σημείο που θα κάνει έναν άνδρα να νιώσει άβολα. Προσπάθησα να δώσω όλες τις πλευρές: τον ρόλο της μητέρας, της οικογένειας, πώς μεγαλώνουν τα δύο φύλα, οι γείτονες που ακούν και δεν μιλούν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για εμένα ήταν όταν συνειδητοποίησα πως αυτές οι γυναίκες δεν φεύγουν από αυτές τις καταστάσεις. Και πολλές φορές, κάποιες που φεύγουν, επιστρέφουν ξανά ίσως όχι στον ίδιο αλλά σε κάποιον άλλο κακοποιητή. Ένιωσα μια μεγάλη ευθύνη δημιουργώντας το έργο. Και επειδή δεν είμαι ψυχολόγος, όταν ετοίμασα το κείμενο το έστειλα σε ανθρώπους που εργάζονται στο Κέντρο Στήριξης Οικογένειας στο Ηράκλειο, σε Δομές Γυναικών, σε ψυχολόγους, σε θεατρικούς συγγραφείς. Και όταν σιγουρεύτηκα πως δεν είχα κάποιο λάθος, τότε προχωρήσαμε.

Υπήρξε κάποια ιστορία η οποία σας δυσκόλεψε πιο πολύ; Μια ιστορία που σας στοιχειώνει μέχρι σήμερα;

Δεν μπορώ να πω πως κάποια συγκεκριμένη ιστορία με στοιχειώνει, γιατί ακούς μία την θεωρείς συνταρακτική και ακούς αμέσως την επόμενη και είναι εξίσου συνταρακτική. Μιλάμε για αληθινές ιστορίες, το μόνο που έκανα εγώ ήταν να το κάνω πιο άμεσο.

Συχνά ακούμε την φράση «σπάστε τη σιωπή». Και πολλές γυναίκες που μιλούν βρίσκονται απέναντι σε αδιαφορία είτε απέναντι σε εχθρότητα. Πιστεύετε ότι η κοινωνία μας θέλει πραγματικά να ακούσει αυτές τις ιστορίες ή τις «θάβει» όταν αυτό βολεύει;

Δυστυχώς η κοινωνία βολεύεται. Η κοινωνία σκεπάζει τα πράγματα. Αφορούν όμως όλους. Το πιο σημαντικό ξέρετε πιο ήταν για εμένα από όλη αυτή την ιστορία; Όταν τελειώσαμε την πρώτη πρεμιέρα και ερχόντουσαν -κυρίως γυναίκες- και αντί να μας πούμε απλά συγχαρητήρια, πέφτανε στην αγκαλιά μας και στο αυτί ψιθύριζαν «και εγώ». Και ακόμα στο δρόμο με σταματούν. Με έχουν πάρει τηλέφωνο και μου λένε πως είδαν τη ζωή τους σε αυτή την ιστορία, ακόμα και τώρα ένα χρόνο μετά την πρεμιέρα. Μία κυρία μάλιστα, δημόσια, βγήκε μετά το τέλος της παράστασης, έκλαιγε και σηκώθηκε και μίλησε.

Λένε ότι το θέατρο μπορεί να ευαισθητοποιήσει. Μπορεί το θέατρο να αλλάξει τη νοοτροπία ενός θύτη; Έχετε ποτέ σκεφτεί πώς θα αντιδρούσε ένας κακοποιητής αν έβλεπε το έργο σας;

Το σκέφτηκα και με έχει προβληματίσει. Δεν νομίζω ότι αλλάζουν τα πράγματα τόσο εύκολα. Δεν πιστεύω ότι μπορεί το θέατρο να αλλάξει μια κοινωνία, όμως σίγουρα θα βάλει προβληματισμούς. Και αυτό είναι μια αρχή για να εξελιχθείς στις αναζητήσεις σου. Στο πλαίσιο της συγγραφής του έργου, πήγα και στην αστυνομία. Εκεί μου είπαν ότι υπάρχει μεγάλη ευθύνη στην κάθε γυναίκα γιατί όταν καταγγέλλει το περιστατικό της ζητούν να υπογράψει την καταγγελία. Η απάντηση τις περισσότερες φορές είναι ότι δεν μπορούν να υπογράψουν. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα. Από την άλλη, είναι πολύ επικίνδυνο να πούνε μόνες τους φεύγω, θα πρέπει να το μεθοδεύσουν.

Τα τελευταία χρόνια η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται με λουλούδια, με εκδηλώσεις και με μεγάλες δηλώσεις. Αντί για όλα αυτά τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να κάνουμε για να αλλάξουν τα πράγματα ουσιαστικά;

Πιστεύω ότι είναι ευθύνη του καθενός αλλά και μιας ολόκληρης κοινωνίας και του κράτους. Οι γυναικοκτόνοι και οι κακοποιητές βγαίνουν έξω από την φυλακή ή τα ψυχιατρία και κάνουν πάλι τα ίδια. Από την άλλη, ρωτάω, η αυστηροποίηση των ποινών θα βοηθήσει; Δεν είμαι σίγουρη απολύτως. Όμως το σημαντικότερο είναι πώς εμείς ως γονείς, ως κοινωνία να δούμε το θέμα σοβαρά. Και πρέπει και το Κράτος να κάνει κάτι, ξεκινώντας από τα σχολεία. Τώρα δεν γίνεται τίποτα. Περιμένουμε την επόμενη γυναικοκτονία. Και το χειρότερο είναι πως πλέον συνηθίζουμε.

Αν μπορούσατε στην πρώτη σειρά μία παράστασης του «Τελευταία φορά» να βάζατε πολιτικούς, δικαστές, αστυνομικούς, τι θα θέλατε να τους πείτε μετά την υπόκλιση;

«Είναι τόσο άδικο αυτό». Μιλάμε για δικαιοσύνη. Ζητάμε δικαιοσύνη για τα 57 θύματα των Τεμπών. Δικαιοσύνη ζητάνε και όλα αυτά τα θύματα τόσα χρόνια, που ψάχνουν ένα χέρι να πιαστούν και δεν βρίσκουν. Το βράδυ της πρεμιέρας στην Ιεράπετρα, μία γυναίκα πήγε στο νοσοκομείο από ξυλοδαρμό. Πήγα και την είδα, ήταν στο αναπηρικό καροτσάκι. Έγινε μεγάλη ιστορία αλλά μετά ξεχάστηκε. Οι Εισαγγελείς έχουν μεγάλη ευθύνη. Πρόσφατα ήρθε η κυρία και μου είπε πως προσπαθεί ο Εισαγγελέας να ξαναφτιάξει την σχέση της με τον κακοποιητή της. Και μάλιστα το έχει και εγγράφως. Για ποιο κράτος μιλάμε; Ποια δικαιοσύνη;

Εχετε ποτέ σκεφτεί τη συνέχεια του «Τελευταία Φορά» ή ένα έργο που να δείχνει τι συμβαίνει σε αυτές τις γυναίκες μετά;

Αυτός είναι ένας μεγάλος προβληματισμός. Κάθε φορά που τελειώναμε την παράστασης λέγαμε «και μετά;». Πραγματικά βρίσκεσαι σε ένα αδιέξοδο.

Φέτος ένας ερασιτεχνικός θίασος από την Πάτρα ανεβάζει το έργο σας ξανά. Τι συμβουλές θα δίνατε στις ηθοποιούς που θα φέρουν επί σκηνής το έργο σας;

Εγώ δεν θέλω να δώσω συμβουλή, αλλά θα πω ότι όλο αυτό που ζήσαμε μέσα από τις κουβέντες και το ψάξιμο ήταν τόσο δυνατό, μας έδωσε τόσες δυνατές σχέσεις που έχουμε γίνει ένα σώμα. Πιστεύω πως το ίδιο θα ζήσουν και οι κυρίες που το ανεβάζουν τώρα στην Πάτρα κατά τη διάρκεια των προβών. Είναι πάντως πολύ συγκινητικό που το έργο ανεβαίνει στην Πάτρα, σε ένα άλλο μέρος της Ελλάδας. Το θέατρο μας ενώνει. Είναι επίσης πολύ δυνατό που ένας άνδρας ασχολείται και επέλεξε το συγκεκριμένο έργο. Με εντυπωσίασε το ότι ένας άνδρας «έπιασε» αυτό το έργο. Λαχταρώ να δω την παράσταση, γιατί θα έρθω το Σάββατο το βράδυ και ανυπομονώ να γνωρίσω τον Ηλία Αναστασόπουλο από κοντά όπως επίσης και τις κυρίες που ερμηνεύουν τους ρόλους. Όλο αυτό είναι συγκινητικό και ελπιδοφόρο που ένα τέτοιο έργο με το συγκεκριμένο θέμα, διαχέεται, παρουσιάζεται και αλλού. Και αυτός είναι και ο σκοπός. Ακόμα και ένας να ευαισθητοποιηθεί έχει πιάσει τόπο ο κόπος μας.

Αν μπορούσατε να βάλετε έναν άνδρα στη θέση μια γυναίκας θύματος, τι θα θέλατε να νιώσει έστω και για μία μέρα;

Για εμένα είναι το ίδιο. Άνθρωπος ο ένας, άνθρωπος ο άλλος. Η έμφυλη βία έχει ξεκινήσει μέσα από μία πατριαρχική κοινωνία αλλά υπάρχει και στα δύο φύλα. Κυρίως με ενδιαφέρει η ανθρώπινη πλευρά.

Ινφο

Η παράσταση “Τελευταία φορά” της Πόπης Δασκαλάκη θα παρουσιαστεί στο θέατρο “Γραμμές Τέχνης” στις 7, 8 και 9 Μαρτίου.

Παίζουν με σειρά εμφάνισης:

Άνδρας: Βασίλης Τάσσης
Αργυρώ, Εύη, Ίνκα, Μαριάμ: Ηλιάνα Βουλδή
Κατερίνα, Sitiyian, Angela: Χαρά Μαργαρίτη
Έτα, Μαρία, Χρυσάνθη: Άννα Κοκκίνου
Άννα, Δέσποινα, Σοφία: Βασιλική Αδαμοπούλου
Όλγα, Ντόρα, Αναστασία, Ελπίδα: Μαρία Μητροπούλου
Θεοδώρα, Elizabeth, Δανάη, Louiz: Σπυριδούλα Γεωργίου

Σκηνοθεσία: Ηλίας Αναστασόπουλος

Φωτισμοί: Ηλίας Αναστασόπουλος, Μίλτος Σπυρόπουλος
Σκηνικά: Μαρία Μητροπούλου
Επιμέλεια προγραμμάτων- ΜΜΕ- Επικοινωνία- Ψηφιακά μέσα: Σπυριδούλα Γεωργίου, Ηλίας Αναστασόπουλος

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News