Θέατρο Σκιών
Του Κωνσταντίνου Μάγνη, Διευθυντή Σύνταξης της εφημερίδας «Πελοπόννησος».
Ενας από τους όρους που έχουν γίνει συνομήλικοι της μεταπολιτευτικής ζωής είναι η περίφημη «τουρκική πρόκληση». Η οποία μπορεί να είναι «ιταμή», «ωμή», θρασεία» και κατά κανόνα «πρωτοφανής». Πλούσιο το ελληνικό λεξιλόγιο, αλλά μετά από 48 χρόνια τουρκικών προκλήσεων τα όριά του περατώθηκαν. Αλλά όχι οι προκλήσεις. Παρά προχθές ζήσαμε την νέα εκδοχή ωμότητας, θρασύτητας και ιταμότητας. Τον διαβόητο χάρτη των Γκρίζων Λύκων που εμφανίζει όλο το ανατολικό Αιγαίο κόκκινο και την Κρήτη μαζί. Τον κράδαινε ένας Λυκατζής από τη μια και ο Μπαχτσελής από την άλλη. Και είχε και ένα ύφος όλο νόημα, αντί να νιώθουν καταισχύνη όχι για την πρόκληση, αλλά για την ανικανότητα. Αφού είναι δικό σου, γιατί δεν έρχεσαι να το πάρεις, θα μπορούσε να είναι η εύλογη απορία ενός τρίτου παρατηρητή. Στην ουσία η φωτογραφία απεικονίζει δύο κωμικούς τύπους σε μια θρασύδειλη προσβολή εκ του ασφαλούς. Μπορώ να δείρω τον πυγμάχο, δηλώνουν. Μην κοιτάς που δεν με αφήνουν λόγοι «ευρύτερης σκοπιμότητας».
Οι Μπαχτσελήδες κάνουν τη φιγούρα τους και φτιάχνουν καριέρα φανατίζοντας τις ευεπίφορες μάζες με εθνικιστικά κηρύγματα. Όχι πως δεν έχουμε και εμείς από τέτοιους, οι οποίοι δεν στερούνται επιδραστικότητας, αλλά αφενός δεν έχουν σημαντική θέση στην
πολιτική ζωή, όπως συμβαίνει με τον ακροδεξιό ψευτονταή της φωτογραφίας που μας εξερέθισε, αλλά ούτε και το κυρίαρχο εθνικό και πολιτικό αφήγημα στην Ελλάδα συγγενεύει με το αλυτρωτικό πνεύμα που υπηρετούν αυτές οι γελοίες παραστάσεις. Αντίθετα, ο Ερντογάν κινείται σε Μπαχτσελίδικο μήκος κύματος. Αν τον ρωτούσε κανείς ευθέως σε ποιόν ανήκει η Χίος, η Λέσβος, η Ρόδος, μάλλον απίθανο να έβγαιναν από το στόμα του οι διπλωματικά και ιστορικά ορθές λέξεις. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι αναπόφευκτο να δίνουμε σημασία σε τέτοιες χειρονομίες.
Αλλωστε, όσο και αν ο πατριωτισμός δεν είναι έξυπνο να εξυψώνεται συνεχώς σαν χαρταετός διαρκούς πτήσης, δεν μπορεί να υποστέλλεται, ούτε να παρακάμπτεται η εθνική φιλοτιμία και αξιοπρέπεια στο όνομα της διπλωματικής στρατηγικής και του πραγματισμού. Όταν ο λαός προσβάλλεται, αναπτύσσει ενέργεια που ασκεί πιέσεις στο πολιτικό σύστημα, το οποίο δεν μπορεί να εμφανίζεται συνέχεια κατευναστικό και υποχωρητικό. Εφόσον εκδηλώνεται αυτή η αντίδραση, κάνει τη δουλειά του ο προβοκάτορας, πλήττοντας ηθικά και πολιτικά την ηγεσία του αντιπάλου. Ετσι κι αλλιώς, ο θρασύδειλος ξέρει ότι δεν πρόκειται να δοκιμαστεί ο ίδιος από την κρίση που ενδεχομένως θα προκαλέσει. Δεν πάνε οι Μπαχτσελήδες φαντάροι, ούτε στην πρώτη γραμμή του πυρός πάνε οι τηλεπαραγωγοί που κατεβάζουν κι ανεβάζουν σημαίες στα Ιμια.
Κρίσιμος παράγοντας είναι μορφή της αναπαραγωγής και η αξιολόγηση των αφορμών από το εγχώριο ενημερωτικό σύστημα. Η αλήθεια είναι ότι υποκύπτουμε – μετά προθυμίας- στον πειρασμό της εμπορικότητας, πολύ συχνά χωρίς σεβασμό στις αναλογίες και χωρίς συναίσθηση των συνεπειών που μπορεί να αποφέρει η υπερβάλλουσα αναπαραγωγή. Αντιθέτως, ξέρουμε ότι η ανησυχία του πληθυσμού και διέγερση των πατριωτικών (γιατί όχι και των εθνικιστικών) ανακλαστικών, επαυξάνει τη ζήτηση για τέτοιο υλικό, και επενδύουμε πάνω στη δοκιμασμένη αυτή αντίδραση. Το ερώτημα είναι πώς αντιλαμβάνεται τον κοινωνικό του ρόλο το ενημερωτικό σύστημα μιας χώρας και αν ο ρόλος αυτός χαράσσει πλαίσια, όρια και κανόνες. Μέχρι ποιού σημείου θα επιτρέπουμε οι
Μπαχτσελήδες να καθορίζουν το θυμικό του πληθυσμού μιας χώρας, με άλλα λόγια.
Προφανώς οι προσβολές και οι προκλήσεις θα μπαίνουν στην ατζέντα των ενημερωτικών δελτίων. Αλλά πέρα από χαρακτηρισμούς που αποπνέουν και επιτείνουν φόρτιση- ιταμός,
ωμός, βάναυσος, χυδαίος, βάρβαρος, εμπρηστικός, πρωτόγονος, κανιβαλικός- υπάρχει και η δημοσιογραφική υποχρέωση της αποκωδικοποίησης, της ζύγισης, της ερμηνείας, όπως βέβαια και η εναλλακτική οδός της διακωμώδησης, που είναι και η πλέον προσήκουσα αντίδραση στο είδος, τα μέσα, την αισθητική και το ειδικό βάρος των «πρωτοφανών προκλήσεων». Καμιά φορά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καραγκιόζης εισήχθη στη χώρα μας
από την Τουρκία. Οι σκιές πάνω από το Αιγαίο μπορεί να προέρχονται από τέτοιο θέατρο.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
