Να ΄ρθει ένα Χάρβαρντ και για μας

Κωνσταντίνος Μάγνης

Μελετάμε ένα πλούσιο και πολύ κατατοπιστικό δισέλιδο, σήμερα Τετάρτη, στην
«Πελοπόννησο». Ο συνάδελφος Απόστολος Αναστασόπουλος μας ξεναγεί σε μια
χαρτογράφηση γύρω από την κατάσταση και τη διάταξη των ρομά στην ευρεία περιοχή του Δήμου Πατρέων. Ο χάρτης αυτός συντάχθηκε ως βάση για την εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης της συγκεκριμένης μειονότητας, από την αυτοδιοίκηση, δυνάμει των κατευθύνσεων που δίνει η Ευρωπαϊκή Ενωση προς τις κυβερνήσεις και εκείνη προς τους ΟΤΑ. Και εκείνοι προς ποιόν; Τα σχέδια που εκπονούνται προκειμένου να λειτουργήσουν χρειάζονται σταθερούς, πλήρεις και επαγγελματικά οργανωμένους μηχανισμούς. Οι Δήμοι, ως γνωστόν, πάσχουν από γενική ολιγανθρωπία ή τουλάχιστον έτσι διατείνονται. Άλλος, πάλι, μπορεί να υποστηρίξει ότι η κατανομή του προσωπικού είναι ανορθολογική. Όμως και ο εξορθολογισμός χρειάζεται νοοτροπία και ευελιξία. Δεν είναι εύκολα αυτά στον
δημόσιο τομέα.

Επιστρέφουμε στο δισέλιδο. Το σχέδιο συντάσσεται με σκοπό τη χιλιοτραγουδισμένη κοινωνική ένταξη των ρομά. Σχέδιο υπάρχει, ένταξη δεν υπάρχει. Με τη συγκεκριμένη ομάδα συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο, ένα χαρακτηριστικό με πολύ μεγάλο πολιτισμικό βάρος και χρονικό βάθος: Αντίθετα με άλλες κατηγορίες ή μεμονωμένους μειονεκτούντες, οι οποίοι σε πλείστες περιπτώσεις αντιμάχονται την κοινωνική τους θέση, την ανέχεια, την υστέρηση και κατακτούν ψηλές θέσεις της βαθμίδας, η ειδική κοινωνική φύση των ρομά λειτουργεί ως αρνητικός μηχανισμός, ακούσια ή εκούσια αμυντικός. Διαβάζουμε στις
διαπιστώσεις που αφορούν τις «απειλές για την πρόοδο της ένταξης των ρομά». Λείπουν δομές εκπαίδευσης για εφήβους που δεν έχουν πάει σχολείο ή το έχουν εγκαταλείψει, δεν βρίσκουν στέγη και δουλειά, δύσκολα καταγράφονται, συνάπτονται γάμοι με ανήλικα κορίτσια, και άλλα συναφή, που περιθωροποιούν ακόμα πιο έντονα τα μέλη της μειονότητας.

Δύο παρατηρήσεις: Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ενώ απουσιάζει ή είναι εντελώς
ανίσχυρο το στοιχείο της προσωπικής επιθυμίας για ανέλιξη και ένταξη στην λεγόμενη κοινωνική κανονικότητα, ενυπάρχει, αντιθέτως, ο παράγοντας της συναίνεσης σε επιλογές που περιθωροποιούν. Μιας συναίνεσης, βέβαια, που δεν είναι καρπός ελεύθερης βούλησης, ακριβώς, αλλά υπαγορεύεται από τις συνθήκες ως εύλογη ή αναγκαστική μοίρα, επιβάλλεται από την πολιτισμική και κοινωνική φύση του ατόμου. Κάποιοι μιλούν για γονιδιακό ανακλαστικό. Από τα γονίδιά του, ωστόσο, ξεφεύγει κανείς. Από τα πολιτισμικά του γονίδια όχι. Αυτό που συμβαίνει με τους ρομά είναι ότι η ομάδα, η οικογένεια, η φυλή, λειτουργούν σαν απόλυτος δεσμευτικός και πειθαναγκαστικός παράγοντας για τα μέλη, τα οποία εκλαμβάνουν την υποταγή ως όρο επιβίωσης. Ο Ολιβερ Τουίστ, ας πούμε, στην Αγγλία του 19 ου αιώνα, μπόρεσε να ξεφύγει από τη φρικιαστική του μοίρα. Ένα ρομανόπουλο στην Πάτρα του 21 ου αιώνα, ακόμα και αν έχει δέκα κοινωνικούς λειτουργούς
πάνω από το κεφάλι του, θα επιστρέψει- με λίγες εξαιρέσεις- στο αντίσκηνο και τον
αντικοινωνικό παρασιτισμό.

Το ερώτημα παίρνει ηθική διάσταση. Είναι ανήθικο να αφήνεις ένα παιδί να γίνεται
καρυδότσουφλο της φυλετικής του ταυτότητας η οποία δεν είναι μόνο αιτία αλλά κυρίως αποτελεί παράγοντα καταδίκης στη μειονεξία. Αλλά είναι εξίσου συζητήσιμο το δικαίωμά σου να παρεμβαίνεις με όρους κατάλυσης των δεσμών ενός ατόμου σε σχέση με την ομάδα του, σους κόλπους της οποίας νιώθει ασφάλεια και οικειότητα. Σκεφτείτε ένα παιδομάζωμα με καλό σκοπό: Να μετατρέπεις τα ρομανόπουλα σε γενίτσαρους, σε αυλές και οικίες καλών, φιλοπρόοδων, φωτισμένων, εύρωστων πολιτών. Το πρόβλημα θα είχε λυθεί σε 3-4 γενιές. Αλλά όταν ένα είδος του βασιλείου της φύσης εκλείπει, ο πλανήτης φτωχαίνει. Και επιπλέον, γιατί να μη βουτήξουν εσένα κι εμένα αύριο από τη μαμά μας, να μας πάνε «κάπου καλύτερα». Να κάνουμε κι εμείς ένα Χάρβαρντ, αδέλφια μου, αλήτες πουλιά.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News