Μπενίτο Μουσολίνι – Τζόρτζια Μελόνι: Υπάρχει, άραγε, κάτι που τους ενώνει; – Τρεις απόψεις

Χρήστος Βεργανελάκης

«Σατανική» η σύμπτωση… Συμπληρώνονται ακριβώς 100 χρόνια από την άνοδο τού εφιαλτικού για την Ελλάδα, ειδικά τέτοιες χρονιάρες μέρες, Μπενίτο Μουσολίνι στην εξουσία.

Ηταν Νοέμβριος του 1922 – ακριβώς 100 χρόνια πριν – όταν ο βασιλιάς Βιτόριο Εμανουέλε τού παρέδωσε τα κλειδιά της εξουσίας και από τότε η Ιταλία έγινε έρμαιο των φασιστικών ιδεών του…

Η άνοδος του ιταλικού φασισμού, και στη συνέχεια του γερμανικού, αποτέλεσαν το έναυσμα και το πρότυπο για την ανάπτυξη παρεμφερών πολιτικών συστημάτων σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης.

Ο Μουσολίνι έγινε Ντούτσε και σχημάτισε την πρώτη φασιστική δικτατορία.

Και «τώρα», έναν αιώνα μετά, η Ιταλία παραδίδει τα κλειδιά της χώρας στην Τζόρτζια Μελόνι, που έχει δηλώσει θαυμάστρια του Μουσολίνι!
Πρακτικά ήταν ο Μουσολίνι αυτός που έριξε το σύνθημα «Πρώτα η Ιταλία!», που ακούγεται σήμερα τόσο δυνατά. Οχι μόνο στην Ιταλία, αλλά σε κάθε γωνιά της Ευρώπης που ανθεί ο ακραίος εθνικισμός. Το ερώτημα, με αφορμή τα παραπάνω, που έθεσα στους 3 εκλεκτούς προσκεκλημένους μας, ήταν:

Από τον Μπενίτο Μουσολίνι στην Τζόρτζια Μελόνι:

Βλέπετε πως μπορεί να υπάρξει δίαυλος «επικοινωνίας» μεταξύ του τότε φασισμού και του τωρινού νεοφασισμού;

Εχουν κάποια σχέση τα κίνητρα που γέννησαν τον φασισμό του Μουσολίνι με τα αντίστοιχα που έφεραν την Μελόνι στην εξουσία;

Υπάρχει κάτι που σας κάνει ν’ ανησυχείτε;

«Ενα ακροατήριο με μεγάλη ανασφάλεια»

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗ*

Ποιος σώφρων άνθρωπος δεν ανησυχεί βλέποντας ένα νεοφασιστικό κόμμα να έρχεται στην εξουσία σε ένα από τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα κράτη της ηπείρου μας; Ο σχηματισμός κυβέρνησης από την Μελόνι προκαλεί προφανώς πολλούς και έντονους συνειρμούς, με αφορμή το φασιστικό παρελθόν της Ιταλίας, ειδικά μάλιστα όταν φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που ο Μουσολίνι κατέλαβε την εξουσία. Είναι πολλές οι αναλογίες: η αίσθηση της αποτυχίας του κατεστημένου πολιτικού κόσμου, η διαφθορά, ο περιορισμός ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, η σταδιακή επιβολή ενός καθεστώτος έκτακτης ανάγκης. Και από την άλλη, η ορμητική άνοδος των Αδελφών της Ιταλίας, η καταγγελία από τη μια του παλαιού πολιτικού κόσμου και η έμφαση στην πρωτοκαθεδρία της Ιταλίας και από την άλλη η συμμαχία με όποιον χρειαστεί για την κατάληψη της κυβερνητικής εξουσίας. Ομως, ας μην γελιόμαστε. Την Μελόνι δεν την έφερε στην εξουσία ούτε η επίκληση του Μουσολίνι, ούτε ενδεχομένως οι εναπομείναντες οπαδοί (;) του Ιταλού δικτάτορα. Την έφεραν οι ακραίες θέσεις της, οι οποίες βρήκαν ανταπόκριση σε ένα ακροατήριο κουρασμένο πολιτικά και με μια πολύ μεγάλη ανασφάλεια. Μαθαίνουμε κάτι για το σήμερα βλέποντας το χθες; Δεν πιστεύω ότι η ιστορία διδάσκει. Αλλά αν διδάσκει, όπως θα ήλπιζα, τότε η άνοδος της Μελόνι μπορεί να είναι ένα έντονο σήμα κινδύνου για τον πολιτικό κόσμο στην Ευρώπη και στη χώρα μας. Για να κατανοήσουν την ανάγκη για βάθεμα της δημοκρατίας και για ενίσχυση των δικαιωμάτων και όχι για την υιοθέτηση των ακροδεξιών πολιτικών, για τις οποίες όπως φαίνεται υπάρχουν πολλοί πιο «γνήσιοι» εκπρόσωποι να τις εφαρμόσουν.

* Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας, στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ.

«Άτοπες παραλληλίες και πολιτικά άχρηστες»

Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΟΥΣΟΥΛΗ

Έχουν περάσει αρκετές ημέρες από τις βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία. Πήραν μαζί τους τις πρόχειρες κρίσεις, τους συμβατικούς αφορισμούς και τις πρόωρες αποτιμήσεις.

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι στο κοινοβουλευτικό σύστημα που ζούμε στις δυτικές κοινωνίες, την προεκλογική ένταση διαδέχεται μια μετεκλογική ηρεμία. Την απειλούμενη διαταραχή ή ανατροπή διαδέχεται μια χειροπιαστή ή κυοφορούμενη ισορροπία. Μετά από κάθε «επανάσταση» ακολουθεί η φάση της «διαχείρισής» της.

Ήδη η «προσαρμογή» της Μελόνι είναι πλήρης και η συμπόρευση με τις ευρωπαϊκές γραμμές υψηλά διακηρυγμένη. Αυτή θα είναι και η πορεία. Κάθε απόπειρα, με όρους παλαιούς και λέξεις πολιτικά «αρχαίες», να κατανοηθεί το φαινόμενο, είναι καταδικασμένη.

Έχει περάσει αιώνας από την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία. Με δεδομένη την ταχύτητα των μεταβολών και των κοινωνικών αλλαγών, ο χρόνος που έχει μεσολαβήσει είναι ασύλληπτα χαοτικός. Συνεπώς η αναζήτηση οποιασδήποτε παραλληλίας Μελόνι – Μουσολίνι είναι άτοπη και πολιτικά άχρηστη. Αν οι λέξεις επαναλαμβάνονται ως ίδιες, είναι από εποχή σε εποχή το νόημά τους διαφορετικό. Ο Φασισμός υπήρξε μια πραγματικότητα της εποχής του, δεν είναι της δικής μας. Κάθε επίκληση αυτού του είδους είναι αυτόχρημα παραπλανητική.

Η προσγείωση της Μελόνι στην πραγματικότητα είναι πιο εύγλωττη από λέξεις που στην αφετηρία της με συνειρμούς ιστορικούς υιοθέτησε. Η πολιτική είναι μια υπόθεση του παρόντος. Χρήσιμη πάντα η ιστορική αναζήτηση. Οι άνθρωποι όμως με τα κριτήρια των ζωντανών θα απευθύνουν τις ερωτήσεις τους στους νεκρούς. Σε κάθε σχετική απορία η απάντηση είναι μία: η Μελόνι είναι το παρόν της.

⦁ Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας-επικοινωνιολόγος.

«Το καθήκον προώθησης μιας γνήσιας εναλλακτικής»

ΤΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗ *

Κάθε παρατηρητής που δεν εθελοτυφλεί μπορεί να διακρίνει τόσο –αφενός– τη συνάφεια ανάμεσα στην οδυνηρή εμπειρία του Μεσοπολέμου και τους τωρινούς κινδύνους, όσο και –αφετέρου– τις κοινές συστημικές τους καταβολές. Οι ανισότητες που προκαλούνται εγγενώς από τη λειτουργία του καπιταλισμού οδηγούν σε περιοδικές κρίσεις, κάποιες από τις οποίες οδηγούν τεράστια τμήματα του πληθυσμού σε κοινωνική καταβαράθρωση Όπως τότε, είναι φυσικό, αναζητούνται διέξοδοι. Η ακροδεξιά και ο φασισμός διατείνονται ότι τις εισφέρουν, όμως οι επικλήσεις τους είναι ψευδείς και καταστροφικές. Θυματοποιούν τον αδύνατο (λ.χ., το μετανάστη) και αφήνουν άθικτη την ολιγαρχία του πλούτου –κάτι που είναι άλλωστε φυσικό, μια και είναι αυτή η ίδια ολιγαρχία που τους ενισχύει ως την πλέον κρίσιμη συστημική εφεδρεία. Πρόκειται για ιστορικά διακριβωμένη πραγματικότητα που μόνο άφρονες θα παράβλεπαν. Γίνεται όμως φανερό πως, στο πλαίσιο αυτό, καθοριστικός είναι ο ρόλος όσων επιφορτίζονται με το καθήκον της προώθησης μιας γνήσιας εναλλακτικής: μιας απάντησης στην κρίση που δεν θα αναζητά εξιλαστήρια θύματα αλλά θα πηγαίνει στη ρίζα του προβλήματος. Αν τέτοια απάντηση δεν δοθεί, η ακροδεξιά μοιραία και ολέθρια θα τείνει να καλύψει το κενό. Και εδώ ακριβώς έγκειται η μεγάλη πρόκληση της περιόδου που διανύουμε. Καθώς τα συμπεράσματα της πρόσφατης ιστορίας κραυγάζουν, ανάλογη πρέπει να είναι και η ενεργοποίηση όσων κατανοούν την κρισιμότητα των περιστάσεων.

* Ο Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης είναι Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Διευθυντής του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής και Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News