Κώστας Ντάλτας για τηλεδίκες: Νόμιμες, αλλά επικίνδυνες

Κωνσταντίνος Μάγνης

Η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων επέλεξε την Πάτρα για μια δημόσια συζήτηση στο τέλος της εβδομάδας, με θέμα τις τηλεδίκες.

Προφανώς η πόλη επιλέχθηκε επειδή υπήρξε μήτρα του γνωστού αποτρόπαιου σκανδάλου με πρωταγωνίστρια μια πρωτοφανή προσωπικότητα, την Ρούλα Πισπιρίγκου. Βέβαια μπορεί η Πάτρα να ήταν η έδρα του εγκλήματος, αλλά το πεδίο των τηλεδικών που εξελίχθηκαν επί ένα τετράμηνο ήταν η εθνική επικράτεια με ορμητήριο την τηλεοπτική Αθήνα.

Εισηγητής στη συζήτηση θα είναι και ο δικηγόρος Κώστας Ντάλτας που δραστηριοποιείται στο λεκανοπέδιο. Ο κ. Ντάλτας μίλησε στην «Π» για το φαινόμενο.

– Τι ορίζουμε ως τηλεδίκη;

Ενώ η υπόθεση εκκρεμεί στον φυσικό δικαστή, είτε αυτός είναι ανακριτής είτε εισαγγελέας είτε το δικαστήριο που εκδικάζει την υπόθεση, οι παράγοντες της δίκης, δηλαδή οι δικηγόροι ή το περιβάλλον των αντιδίκων, όπως οι συγγενείς, συζητούν για τα πραγματικά περιστατικά και τι πρέπει να αποφασίσει ένα δικαστήριο με όρους δημοσιότητας και δημόσιας αντιπαράθεσης.

Αντί δηλαδή ο δικηγόρος να απευθυνθεί στον δικαστή με ένα υπόμνημα ή μια αίτηση, καθιστά γνωστή τη θέση αυτή μέσα από τη δημοσιότητα.

– Κατά πόσον κάτι τέτοιο είναι παράνομο η αντιδεοντολογικό;

Παράνομο δεν είναι σε καμία περίπτωση. Αν ήταν, θα είχαν ασκηθεί διώξεις. Σε άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η δημοσιότητα είναι βασική συνιστώσα της υπεράσπισης. Παράδειγμα, η περίπτωση του Ντομινίκ Στρος Καν, που κρίθηκε σε επίπεδο δημοσιότητας και οι κορυφαίοι δικηγόροι που τον υπεράσπιζαν είχαν υπεύθυνο Τύπου, προκειμένου να τοποθετείται. Η αμερικανική εισαγγελία, επειδή περιπλέχτηκε η υπόθεση, απέσυρε τις κατηγορίες σύμφωνα με την εικόνα που δημιουργούταν, που θα μπορούσε να επηρεάσει τους ενόρκους, επειδή υπήρχαν σοβαρές αμφιβολίες για την αξιοπιστία της κατάθεσης της καταγγέλλουσας.

Κάτι τέτοιο επιχειρείται και με τις δικές μας τηλεδίκες. Ομως δεν είναι εκπαιδευμένο το δημοσιογραφικό δυναμικό ούτε όλοι οι νομικοί. Δεν έχουν όλοι τα εχέγγυα κάποιας ποιότητας και σοβαρότητας. Επομένως, η κατάσταση εκτρέπεται σε μια εικόνα προβολής του δικηγόρου, που μπορεί να είναι ενοχλητική στους ομότεχνούς του. Υπάρχουν 40.000 μέλη στην κοινότητα των δικηγόρων στην Ελλάδα. Η δημοσιότητα αφορά πάρα πολύ λίγους.

Προσωπικά έχω παρέμβει σε μια τέτοια συζήτηση, αλλά σπάνια σε υπόθεση που υπερασπιζόμουν, θα υπήρχε πολύ εξαιρετικός λόγος να το κάνω αυτό στα 30 και πλέον χρόνια της δικηγορίας μου.

Είναι άλλο πράγμα αν σαν ειδικός αναλαμβάνεις να διαφωτίσεις το κοινό για ένα θέμα που είναι στη δημοσιότητα, όπως η αλλαγή της νομοθεσίας ή τα ερωτηματικά που υπάρχουν σε ένα έγκλημα που δεν χειρίζεσαι εσύ.

Στην υπόθεση των τριών παιδιών της Πάτρας, η δημοσιότητα είναι εύλογη.

– Στην υπόθεση αυτή, υπήρξαν προβλήματα; Τι παρατηρήσαμε;

Εδώ υπάρχει μια τρομακτική δημοσιότητα από όλες τις πλευρές, η οποία δεν επικεντρώνει στην ουσία του πράγματος. Η ουσία είναι πως αν αληθεύουν οι κατηγορίες, έχουμε ένα περιστατικό μοναδικό στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και σπανιότατο παγκοσμίως. Αλλά συζητάμε για τα πάντα. Για την αδελφή, τη σπιτονοικοκυρά, τον Μάνο, τι του είπε η Ρούλα, τι είπε από τη φυλακή. Μιλάμε για μια κατάσταση αντίστοιχη του λάιφ στάιλ.

– Ενα είδος σόου, δηλαδή.

Ναι. Δεν έχει ξανασυμβεί να πεθάνουν τρία παιδιά μικρά από απροσδιόριστη, κατ’ αρχήν, αιτία, μέσα σε δύο χρόνια. Αρχικά μιλούσαμε για την χαροκαμένη μάνα, μετά διερωτηθήκαμε πώς ήταν δυνατόν να συνέβη αυτό, και τα πράγματα πήγαν σε μια υποψία που διαχύθηκε μέσα και από το ίντερνετ. Με διαρροή της αστυνομίας, μάλιστα, είχε ειπωθεί πως έχουμε «σύνδρομο Μυγχάουζεν δι’ αντιπροσώπου», μια σπάνια παρανοϊκή νόσο, καταχωρημένη, βιβλιογραφημένη και ερευνημένη. Αλλά η διαρροή αυτή εξαφανίστηκε. Μετά από ένα σαββατοκύριακο, ουδείς κάνει λόγο για το σύνδρομο αυτό. Διότι αυτό θα ανέτρεπε όλη αυτή τη δημοσιότητα, περί του τι κάνει η Ρούλα, τι είπε στον Μάνο και τι έκανε η αδελφή της, την αστοχία των ιατροδικαστών. Θα μιλούσαμε μια σπάνια ψυχιατρική κατάσταση. Αλλά αυτό δεν πουλάει.

– Ετσι όπως ασκείται η τηλεδίκη, με στοιχεία υπερβολής και ενδεχομένως αντιδεοντολογικής διαχείρισης, εκπαιδεύει το κοινό σε μια κακώς νοούμενη πρόσληψη της ιδέας του δικαίου και της απόδοσης δικαιοσύνης;

Ακριβώς. Η δίκη, όπως έχει διαμορφωθεί στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, είναι προϊόν επεξεργασίας και διεργασιών αιώνων. Οι κανόνες είναι μελετημένοι. Ο τρόπος που διεξάγονται οι τηλεδίκες είναι εκ των ενόντων και σύμφωνα με τη διάθεση των παραγόντων εκείνης της στιγμής. Τα Μέσα θέλουν να κάνουν ακροαματικότητες, πωλήσεις. Ειδικά σε ένα αδίκημα που έχει προκαλέσει το δημόσιο ενδιαφέρον ή και την αποστροφή, δεν μπορεί να αντιλέξει ο κατηγορούμενος εύκολα, σύμφωνα με τους κανόνες της φυσικής δίκης.

Συνεπώς έχουν τον κίνδυνο το κοινό να απαιτεί συγκεκριμένες δικαστικές αποφάσεις για διάφορες υποθέσεις. Και αν δει άλλες αποφάσεις, αμφισβητεί τη δικαιοσύνη.

Ετσι. Διαμορφώνεται μια τυχαία εικόνα. Παράδειγμα, στον φόνο του Χέντερσον στη Ζάκυνθο, η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Καμάλα Χάρις, στην επίσημη συνάντηση με τον πρωθυπουργό της χώρας μας στις ΗΠΑ, ζήτησε…

– Παρέμβαση;

…αφορούσε την ταχύτητα της απονομής. Αλλά υπάρχουν εκατομμύρια υποθέσεις Αμερικανών σε όλον τον κόσμο. Σε μια επίσημη επίσκεψη ζητείται κάτι, που δημιουργεί την αίσθηση  ότι υπήρχε αδικία; Αν μέναμε στη δημοσιότητα αυτή, θα είχαν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη οι κατηγορούμενοι. Ομως, στον φυσικό χώρο της δίκης, αποδείχθηκε ότι τα πραγματικά περιστατικά δεν ήταν ακριβώς έτσι. Ο άτυχος αυτός Αμερικανός, είχε πάρει ένα μπουκάλι και το είχε σπάσει σε ένα κεφάλι στην παρέα των Σέρβων, και αυτό δημιούργησε ένα επεισόδιο που οδήγησε στη γνωστή φρικτή κατάληξη. Το δικαστήριο επιβεβαίωσε την πρωτόδικη απόφαση, επί το επιεικέστερο.

Στα Μέσα δεν υπάρχει αμερόληπτο δικαστήριο. Στις τηλεδίκες, δεν υπάρχει κάποιος που να διευθύνει που θα πάρει μια απόφαση.

Ο παραγωγός θέλει να παράγει δημοσιότητα.

Στον χώρο της φυσικής δίκης, υπάρχει αμερόληπτος δικαστής που θα διευθύνει. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή υποθέσεις τύπου Me Too. Του Λιγνάδη και του Φιλιππίδη. Στους πολίτες που θα είναι ένορκοι, όπως και στους δικαστές, έχει δημιουργηθεί μια εντύπωση πριν πάνε καν να δικάσουν. Οση νηφαλιότητα, συγκρότηση και ωριμότητα να έχει κανείς, έχει διαμορφωθεί μια εικόνα που πιέζει.

Διεθνής πρακτική η δημόσια τοποθέτηση

Αν είναι νόμιμες οι τηλεδίκες, πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την εκτροπή; Είναι ζήτημα των επαγγελματικών ενώσεων, των Μέσων, πώς;

Κάποτε ήταν πειθαρχικό παράπτωμα να μιλάει ο δικηγόρος για την υπόθεσή του. Καλούνταν στα πειθαρχικά όσοι το έκαναν. Οι πάντες μπορούσαν να μιλάνε στα ΜΜΕ, κηπουροί ή ταξιτζήδες, για νομικά ζητήματα, αλλά όχι οι δικηγόροι. Η απολυτότητα του μέτρου αυτή ήταν άνιση και άδικη. Μια ολόκληρη τάξη διανοουμένων απαγορευόταν να μιλάει. Η μεγάλη πλειοψηφία των συναδέλφων που δεν είχαν πρόσβαση στην προβολή, διαμαρτύρονταν για το πρότυπο που δημιουργούσαν συνάδελφοί τους. Που ήταν συνήθως οι ίδιοι.

Οταν η αλήθεια μιας υπόθεσης έχει διαμορφωθεί πριν φτάσει στο δικαστήριο, μπορεί ο σοβαρός δικηγόρος να κλείνεται στο γραφείο του και να αγνοεί τη συνθήκη αυτή; Στις μεγάλες χώρες δεν ισχύει αυτό. Εκεί οι δικηγόροι τοποθετούνται.  Απλώς δεν υπάρχει το φαινόμενο να μιλάνε με τις ώρες, δεν υπάρχει τέτοια αγορά πληροφορίας.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News