Όταν ο κομμουνισμός κάνει χρυσές δουλειές – Τρεις απόψεις για την Κίνα
Εκατό χρόνια για το κομμουνιστικό κόμμα της Κίνας. Αφορμή για τη θεώρηση μιας εξαμβλωματικής ιδεολογικής και πρακτικής στροφής, κατά την οποία ένα κομμουνιστικό καθεστώς παντρεύεται με τον καπιταλισμό των ολίγων, υπό τη σκέπη του κράτους και με το αζημίωτο για την ελίτ της εξουσίας.
Εναν αιώνα ζωής κλείνει σήμερα, 1η Ιουλίου, το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας! Κλείνει τα 100 του χρόνια. Συναγωνίζεται για τον τίτλο του μακροβιότερου κόμματος εξουσίας, παγκοσμίως, με το κομμουνιστικό κόμμα της Βόρειας Κορέας.
Κι όμως, η Κίνα δεν μπορεί να θεωρηθεί, εδώ και χρόνια, ως μια χώρα με κομμουνιστικό μοντέλο. Μοιάζει ξεκάθαρα ως μια πανίσχυρη ανερχόμενη καπιταλιστική δύναμη με κομμουνιστικά θεμέλια! Το κόμμα και η κυβέρνηση στην κορυφή, οι κρατικοί και ιδιωτικοί εργοδότες από κάτω και η μάζα των εργαζομένων-υπαλλήλων κάτω-κάτω. Το ΚΚ Κίνας αναφέρει, πάντως, ακόμα στο καταστατικό του ότι αποτελεί «την πρωτοπορία της εργατικής τάξης»!
-Τελικά, η Κίνα είναι Κομμουνιστικό Κράτος ή έχει πλέον καπιταλιστικό-κρατικό Κομμουνισμό, με άρχουσα τάξη το Κράτος;
-Υπάρχουν σήμερα, 100 χρόνια μετά τη γέννησης του Κόμματος, αυθεντικά κομμουνιστικά στοιχεία στην Κίνα, σε οποιοδήποτε επίπεδο (πολιτικό-οικονομικό-κοινωνικό), ή έχουν εξαφανιστεί εντελώς;
-Μπορεί αυτό το μοντέλο του καπιταλιστικού κομμουνισμού να κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια στον κόσμο;
Αθανάσιος Παπανδρόπουλος: «Η πολιτική εξουσία επιλέγει ποιοι θα πλουτίσουν»
Γνωστός διεθνώς για το βιβλίο του που περιγράφει τις ανισότητες και τους τρόπους καταπολέμησής τους, ο Αμερικανό – Σέρβος καθηγητής, Μπράνκο Μιλάνοβιτς, στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Μόνος του ο καπιταλισμός» γράφει τα εξής ενδιαφέροντα:
«Είναι φανερό πια ότι στην παγκόσμια οικονομία, ο καπιταλισμός, ως αποτελεσματικό σύστημα παραγωγής αγαθών, υπηρεσιών και άρα πλούτου, είναι μόνος του. Πλην όμως, όπως αυτό συνέβη με τις θρησκείες, κυρίως δε τον Χριστιανισμό και τον Ισλαμισμό, χαρακτηρίζεται από διαφορετικές εκδοχές, πολιτικού κυρίως χαρακτήρα. Ισως αυτή να είναι και η δύναμη του συστήματος.
Στο πλαίσιο αυτό λειτουργούν δύο μορφές καπιταλισμού: ο “φιλελεύθερος αξιοκρατικός”, που εφαρμόζεται στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, και ο “πολιτικός” που αντιπροσωπεύεται από την Κίνα, τη Ρωσία και ορισμένες χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Για τον «πολιτικό καπιταλισμό», ο Σέρβος συγγραφέας τονίζει ότι είναι απότοκος της κομμουνιστικής ιδεολογίας και πρακτικής. Με άμεσο και θεαματικό αποτέλεσμα την περίπτωση της Κίνας, στην οποία από το θάνατο του Μάο και μετά, “η πολιτική εξουσία χρησιμοποιείται ως εργαλείο απόκτησης οικονομικών κερδών”. Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήματος αυτού είναι η διοικητική αποτελεσματικότητα της γραφειοκρατίας, που είναι και η πιο ωφελημένη του συστήματος. Αυτή εξάλλου είναι που επιτρέπει την νομιμοποίηση του συστήματος μέσω της οικονομικής ανάπτυξης. Βασικά χαρακτηριστικά του αυταρχικού καπιταλισμού είναι η απουσία κράτους δικτύου (ruleoflaw). Κάθε φορά που οι ελίτ ενοχλούνται, ο αυταρχισμός “διορθώνει” την κατάσταση ερήμην ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στη σημερινή Κίνα, η πολιτική εξουσία είναι αυτή που επιλέγει ποιοι μέσα από το σύστημα της οικονομίας της αγοράς θα πλουτίσουν και ποιοι όχι. Επιβεβαιώνεται συνεπώς η περίφημη ρήση του Ντενγκ Σιάο Πινγκ, που έλεγε ότι αυτό που μετράει είναι «το αν η γάτα πιάνει ποντίκια, και όχι το χρώμα της».
Το τίμημα όμως της εξέλιξης αυτής είναι η ραγδαία εξάπλωση της διαφθοράς, η οποία στην ουσία έχει καταργήσει κάθε έννοια κράτους δικαίου. Τρανή επιβεβαίωση, τα δραματικά γεγονότα στο Χονγκ-Κονγκ και ο αποκρουστικός τρόπος με τον οποίον οδηγήθηκε στην πτώχευση και στο κλείσιμο η μοναδική δημοκρατική εφημερίδα του ιδιότυπου αυτού κρατιδίου.
* Ο Αθανάσιος Παπανδρόπουλος είναι δημοσιογράφος-οικονομολόγος, αρθρογράφος σε Εστία, Ναυτεμπορική, Εuro2day.gr. Επίτιμος διεθνής πρόεδρος της Ενωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.
Γιώργος Μαργαρίτης: «Ριζοσπαστικοποίηση» της εξυπηρέτησης συμφερόντων…
«Ανάμεσα στα κράτη του κόσμου, η Κίνα δεν ξεχωρίζει μόνο για το μέγεθός της και τον πληθυσμό της. Η ιστορική της διάρκεια, η αντοχή της στον χρόνο, αποτελούν επίσης ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας αυτής. Με πολλές διακυμάνσεις, αναταραχές και ίσως με κάποια κενά, η Κίνα παρουσιάζει ενιαία πολιτική συγκρότηση και ανάλογη κρατική υπόσταση για πολλούς αιώνες -από τον 3ο π.Χ. αιώνα τουλάχιστον ως τις μέρες μας. Η διάρκεια αυτή στηρίζεται σε μια θεωρία -σχεδόν θρησκεία- του κράτους, σε συνακόλουθους κρατικούς μηχανισμούς και σε μια διοικητική αριστοκρατία η οποία κοινωνικά -ταξικά- επανενοποιεί τον χώρο κάθε φορά που απειλείται η συνοχή του.
Ο θρίαμβος των δυτικών ιδεών, ο θρίαμβος του Μαρξ και του Λένιν ενάντια στον Κομφούκιο, κράτησε μόλις μερικές δεκαετίες – ασήμαντη διάρκεια σε σχέση με την ιστορία της Κίνας. Από αυτή τη σύντομη περίοδο κρατήθηκε το εξωτερικό περίβλημα: ο κομμουνισμός. Κάτω από αυτό το περίβλημα το πανταχού παρόν Κράτος εξυπηρετεί τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις μιας ισχυρής άρχουσας τάξης, πλήρως καπιταλιστικής πλέον στις λειτουργίες της. Ο όρος «κρατικός καπιταλισμός» δεν με ικανοποιεί. Το κράτος είναι μέσο, είναι εργαλείο, δεν είναι άρχουσα τάξη. Ακόμα και όταν ο κρατικός μηχανισμός φέρεται ως ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής, αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα είδος μεσολάβησης, μια «ριζοσπαστικοποίηση» της εκμετάλλευσης της εργασίας και της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της αστικής τάξης, των καπιταλιστών.
Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που συναντούμε κάτι τέτοιο. Ξέρετε ο Κέυνς δεν ήταν κομμουνιστής…».
*Ο Γιώργος Μαργαρίτης είναι καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος: Ιδιόμορφος κομμουνισμός με κινεζικά χαρακτηριστικά
«Η Κίνα έχει εξελιχτεί σε ένα καπιταλιστικό κράτος με κρατικό κομμουνισμό. Αρχουσα τάξη οι πολυεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες και όσοι κατευθύνουν τον κρατικό μηχανισμό. Mε πληθυσμό 1.411.778.724 η Κίνα αποτελείται κατά 91,11% από τους Κινέζους Χαν, ενώ υπάρχουν και άλλες 55 εθνοτικές μειοψηφίες. Διαιρείται σε 22 επαρχίες και 5 αυτόνομες περιοχές. Η κρατική δομή είναι καθαρά κομμουνιστική με το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο (Κοινοβούλιο) που εκλέγει τον πρόεδρο και το κρατικό συμβούλιο (κυβέρνηση).
Υπάρχει ακόμα Ανώτατο Λαϊκό Δικαστήριο και Ανωτάτη Στρατιωτική Επιτροπή. Η μεγάλη επιτυχία της Κίνας και του κομμουνιστικού κόμματος είναι ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της κατάργησε την πείνα που μάστιζε την χώρα για αιώνες. Δεν ακολούθησε την δημοκρατική διαδικασία που οδήγησε στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης για να μην πάθει τα ίδια και δημιουργηθούν πολλά ανεξάρτητα κρατίδια. Οταν ήμουν στο Πεκίνο το 1992, μου έλεγαν οι Κινέζοι: “Οι Αμερικανοί μας πιέζουν για να κάνουμε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Τους απαντάμε βεβαίως, αλλά τότε θα μας ταΐζετε; Και αλλάζανε θέμα συζήτησης οι Αμερικανοί, οι οποίοι στερούνται βασικών γνώσεων μια και είναι μια χώρα μόλις 300 ετών”. Η απάντηση αυτή τα λέει όλα. Δείχνει τον σεβασμό που δείχνουν οι Κινέζοι στα κράτη εκείνα που προέρχονται από παλιούς πολιτισμούς και τη σημασία που δίνουν στην ενότητα της χώρας τους.
Δεν νομίζω ότι ο καπιταλιστικός κομμουνισμός μπορεί να επικρατήσει σε καμιά άλλη χώρα γιατί είναι ένας ιδιόμορφος κομμουνισμός με κινεζικά χαρακτηριστικά. Μόνο έτσι μπορεί να λειτουργήσει ένα κράτος με τόσο μεγάλο πληθυσμό και να κρατηθεί ενωμένο».
* Ο Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος είναι πρέσβης επί τιμή, πρώην γενικός διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο ΥΠΕΞ, υπηρέτησε στην ελληνική πρεσβεία στο Πεκίνο 1991-1993.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
