Πρότυπα και Πειραματικά: Σχολεία «των ελίτ» ή σχολεία για ελίτ;

Χρήστος Βεργανελάκης

Πρότυπα Σχολεία. Πρόκειται, άραγε, για Εκπαιδευτικά Ιδρύματα με ελιτίστικο άρωμα και χρώμα ή απλώς για Ιδρύματα καλύτερου επιπέδου και υψηλότερων προδιαγραφών απ’ ό,τι ένα μέσο δημόσιο σχολείο;
Πριν λίγες μέρες, βρέθηκαν στα χαρακώματα η κυβέρνηση και η ΟΛΜΕ.
Η μία πλευρά υποστηρίζει ότι τα Πρότυπα είναι σχολεία-ελίτ για λίγους και “άριστους” μαθητές, καλλιεργώντας ένα ταξικό εκπαιδευτικό σύστημα διαφορετικών ταχυτήτων με προνομιακές μορφωτικές ευκαιρίες.
Οσο για τον τρόπο εισαγωγής, η πλευρά αυτή θεωρεί ότι η καθιέρωση εισαγωγικών εξετάσεων προωθεί μια διαστρεβλωμένη αντίληψη της αριστείας.
Η άλλη πλευρά, με κυρίαρχο επιχείρημα ότι οι αρνητές των Προτύπων Σχολείων είναι όμηροι απαρχαιωμένων συνδικαλιστικών αντιλήψεων, υποστηρίζει ότι τα Πρότυπα συνιστούν εργαστήρια εθνικών διαστάσεων για την υλοποίηση καινοτόμων, διαφοροποιημένων εκπαιδευτικών μεθόδων και εργαλείων, που στοχεύουν στη συνολική αναβάθμιση της ποιότητας του δημόσιου σχολείου και στη διάχυση καλών πρακτικών.
Η πλευρά αυτή θεωρεί τις εξετάσεις ως τον πλέον δίκαιο και δημοκρατικό.

-Συμφωνείτε με τη λειτουργία Προτύπων και Πειραματικών και γιατί;
-Ποια φόρμουλα θεωρείτε καλύτερη για την εισαγωγή; Εξετάσεις ή κλήρωση;

Δημήτρης Ματαράς: «Δήθεν δημοκρατικός εξισωτισμός…»

«Γιατί είναι θεμιτό άραγε να υπάρχουν μουσικά/καλλιτεχνικά σχολεία; Μα τα καταπληκτικά αποτελέσματα ορισμένων από αυτά τα απολαμβάνει η ελληνική κοινωνία εδώ και χρόνια!
Τι γίνεται όμως αν ένα παιδί δεν έχει ιδιαίτερο ταλέντο στη μουσική ή τη ζωγραφική αλλά έχει ιδιαίτερες ικανότητες στα μαθηματικά ή τη λογοτεχνία; Δεν πρέπει να του δοθεί η δυνατότητα να ασχοληθεί με αυτά που του αρέσουν στο επίπεδο των δυνατοτήτων του, στο όνομα ενός δήθεν δημοκρατικού εξισωτισμού; Από που κι ως που είναι δημοκρατική ή προοδευτική η προκρούστια λογική του ισοπεδωτικού μέσου όρου;
Αν η ανησυχία μας βρίσκεται στο γεγονός ότι πράγματι υπάρχουν παιδιά που έχουν το ταλέντο αλλά όχι τις οικονομικές ή κοινωνικές δυνατότητες, τότε να αγωνιστούμε να ικανοποιηθούν όλες οι προϋποθέσεις με ιδιαίτερη βοήθεια και γι’ αυτά τα παιδιά, όχι στερώντας και από τα υπόλοιπα παιδιά την ευκαιρία μιας καλύτερης εκπαίδευσης.
Ας μη γελιόμαστε, τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία (ΠΠΣ) είναι ελκυστικά για τις οικογένειες χαμηλών ή μεσαίων εισοδημάτων που δικαίως αγωνιούν για την ποιότητα της εκπαίδευσης που παίρνουν τα παιδιά τους. Αν είχαν τη δυνατότητα, θα τα πήγαιναν στα πανάκριβα ιδιωτικά σχολεία που είναι ούτως ή άλλως δίπλα μας.
Δεν χωράει συζήτηση ότι η εισαγωγή στα ΠΠΣ πρέπει να γίνεται με εξετάσεις, αφού το κύριο πλεονέκτημα των σχολείων αυτών δεν είναι άλλο παρά η συμμαθητεία με παιδιά που έχουν ανάλογες ικανότητες και ανησυχίες.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι περισσότερα ΠΠΣ αλλά και άλλα ειδικά σχολεία με ταυτόχρονη ενίσχυση των ασθενέστερων για ίσες ευκαιρίες».

* Ο Δημήτρης Ματαράς είναι καθηγητής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών, κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών.

Σωτήρης Ρούσσος: Δεν έχουν ίδια αφετηρία…

«Ο σκοπός των προτύπων είναι απλός: να αποσπά τους καλύτερους μαθητές από το σχολικό περιβάλλον της περιοχής και της κοινωνικής διαστρωμάτωσής τους για να δημιουργήσει μια ελίτ αρίστων χωρίς ιδιαίτερη κοινωνική αναφορά και σύνδεση. Την ίδια στιγμή η αποστέρηση των σχολικών μονάδων από τους καλύτερους είναι προφανές ότι υποβαθμίζει περαιτέρω το επίπεδο της διδασκαλίας.
Στην πραγματικότητα τώρα οι εξετάσεις για τα πρότυπα είναι ταξικές και κοινωνικά άδικες. Γιατί δεν είναι δυνατόν να ανταγωνιστεί από την ίδια αφετηρία ένας μαθητής υποβαθμισμένου σχολείου, της Δυτ. Αθήνας και της Δυτ. Αττικής για παράδειγμα, τον μαθητή ενός καλού ιδιωτικού σχολείου. Την στιγμή μάλιστα που στα αθηναϊκά προάστια των ανώτερων και μεσαίων στρωμάτων έχουν αναπτυχθεί κανονικά φροντιστήρια προγύμνασης για τις εξετάσεις των προτύπων. Η ταξικότητα και η κοινωνική αδικία γίνεται ακόμη πιο ωμή και βάρβαρη σε αυτές τις εξετάσεις, όπου θα διαγωνιστούν από τη μια μαθητές δημόσιων σχολείων που βρίσκονταν σε διάλυση λόγω της πανδημίας και των κυβερνητικών επιλογών και από την άλλη μαθητές των ιδιωτικών σχολείων που είχαν πλήρη εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης σε όλη τη χρονιά. Η αντίληψη περί ανόθευτου ανταγωνισμού των αρίστων που οδηγεί στα πρότυπα αποτελεί φενάκη.
Δεν χρειαζόμαστε πρότυπα σχολεία. Χρειαζόμαστε καλά δημόσια σχολεία παντού και βεβαίως χρειαζόμαστε πειραματικά σχολεία με κλήρωση των εισερχομένων μαθητών όπου θα δοκιμάζονται νέες, πρωτοποριακές και ρηξικέλευθες μέθοδοι και προγράμματα. Η κλήρωση είναι αναγκαία γιατί θα πρέπει να δοκιμάζονται σε κανονικές συνθήκες με καλούς, μέτριους και αδύναμους μαθητές. Αν πειραματίζονται μόνο με τους πολύ καλούς, τα συμπεράσματα δεν θα μπορούν να εφαρμοστούν στις τάξεις των κανονικών σχολείων.
Βέβαια η αλλαγή του καθεστώτος των προτύπων και πειραματικών σχολείων δεν αντιμετωπίζει από μόνη της την κοινωνική ανισότητα στην εκπαίδευση. Κυρίως όταν αυξάνεται ολοένα η απόσταση που χωρίζει τα ιδιωτικά σχολεία από τα δημόσια…».

* Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Ηρακλής Γιαννακόπουλος: «Και με κλήρωση και με εξετάσεις»

«Εντονη αντιπαράθεση υπάρχει το τελευταίο χρονικό διάστημα ανάμεσα στα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, και όχι μόνο, σχετικά με τον θεσμό των Πρότυπων και Πειραματικών Λυκείων.
Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν ότι η λειτουργία αυτών των εκπαιδευτικών μονάδων είναι αρνητική και υποστηρίζουν συγκεκριμένα ότι αυτά δημιουργούν μια «ελιτίστικη» προσέγγιση της γνώσης και των μαθητών. Πιστεύουν ότι η λειτουργία τους διογκώνει τις κοινωνικές ανισότητες και υποδαυλίζει τις κοινωνικές αντιπαραθέσεις.
Η λειτουργία των Πρότυπων και Πειραματικών Λυκείων είναι απαραίτητη και χρήσιμη για τους εξής λόγους:
Δίνει τη δυνατότητα να εφαρμοστούν σε πειραματικό στάδιο εκπαιδευτικές διαδικασίες, οι οποίες συμβάλλουν στην εξέλιξη του Σχολείου.
Αποτελεί το «φυτώριο» δράσεων και εκπαιδευτικών εφαρμογών, οι οποίες στη συνέχεια θα εφαρμοστούν σ’ όλες τις σχολικές μονάδες.
Σε καμία περίπτωση η λειτουργία των Πρότυπων και Πειραματικών Λυκείων δεν λειτουργεί «ρατσιστικά», αλλά, αντίθετα, αποτελεί διαδικασία εξέλιξης και προόδου του Σχολείου και μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί όλη η εκπαιδευτική διαδικασία στο σύνολο των σχολικών μονάδων, προωθώντας και εφαρμόζοντας καινοτόμες ιδέες, όσον αφορά τον τρόπο παραγωγής σκέψης και έκφρασης.
Κατά την άποψή μου, η είσοδος των μαθητών στα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία είναι λογικό και χρήσιμο να γίνεται και με κλήρωση και με εξετάσεις. Αυτό για να επιτευχθεί η ισότιμη πρόσβαση σ’ αυτά όλων των υποψηφίων μαθητών, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς, αλλά παράλληλα και ένα μέρος να επιλέγεται με εξετάσεις, έτσι ώστε σε επίπεδο αριστείας να εφαρμοστούν καινοτόμες, εξελικτικές και εκπαιδευτικές διαδικασίες, οι οποίες κατόπιν θα εφαρμοστούν σταδιακά σε όλες τις εκπαιδευτικές μονάδες».

* Ο Ηρακλής Γιαννακόπουλος είναι φιλόλογος, ιδιοκτήτης των Φροντιστηρίων «Στόχος».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News