Queer: Στα ρηχά της επιθυμίας και της σαγήνης

Το Queer είναι, στον πυρήνα του, μια ιστορία για την αδυναμία της κατοχής.

Queer

Οι άνθρωποι που ζουν μοναχική ζωή, πάντα έχουν κάτι στο μυαλό τους για το οποίο ανυπομονούν να μιλήσουν κι αυτό είναι το πόσο αβάσταχτη είναι η μοναξιά τους. Γιατί η μοναξιά, κάποιες φορές, είναι μια ανεπιθύμητη, άρρωστη ανεξαρτησία.

Το Queer του Λούκα Γκουαντανίνο (Να με Φωνάζεις με τ’ Όνομά σου), μας ξεναγεί σε μια καπνισμένη, ηλιόλουστη Πόλη του Μεξικού της δεκαετίας του 1950, υφαίνοντας μια ατμόσφαιρα πυκνή από λαχτάρα, αποξένωση και ανείπωτη απελπισία. Διασκευασμένη από το ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Μπάροουζ, η ταινία αποτυπώνει τη χαοτική, κατακερματισμένη λαχτάρα του πρωταγωνιστή της, Γουίλιαμ Λι, τον οποίο υποδύεται με ωμή ένταση ο Ντάνιελ Κρεγκ. Αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη ιστορία αγάπης. Αντίθετα, το Queer είναι μια υπνωτική εξερεύνηση της ανθρώπινης εμμονής, του εθισμού και της στοιχειωτικής επιδίωξης ενός ιδανικού που είναι βασανιστικά απρόσιτο.

Στο επίκεντρο της αφήγησης βρίσκεται ο Λι, ένας παρακμιακός Αμερικανός εμιγκρές που παλεύει με την ταυτότητά του ως συγγραφέας και τη θέση του σε έναν κόσμο που μοιάζει ταυτόχρονα συναρπαστικός και αποξενωτικός. Οι μέρες του εκτυλίσσονται σε μια ομίχλη από περιστασιακές σχέσεις και αλκοολική μέθη, ζωγραφίζοντας το πορτρέτο ενός ανθρώπου αποκομμένου από τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Η Πόλη του Μεξικού γίνεται σκηνικό και χαρακτήρας, ένας λαβύρινθος από καπνισμένες καντίνες, ηλιόλουστους δρόμους και σκιερά σοκάκια που αντικατοπτρίζει την εσωτερική αναταραχή του Λι. Η κάμερα του Γκουαντανίνο παραμένει σε αυτούς τους χώρους, δημιουργώντας μια πλούσια και υποβλητική ατμόσφαιρα όπου ο αισθησιασμός και η μελαγχολία συνυπάρχουν.

Η ιστορία παίρνει μια απότομη τροπή όταν ο ήρωάς μας συναντά ένα φοιτητή, τον Γιουτζίν Άλερτον (Ντριου Στάρκι), έναν μυστηριώδη νεαρό άνδρα του οποίου η ανεξιχνίαστη γοητεία πυροδοτεί την εμμονική επιθυμία και τον έρωτα του Λι. Ο Άλερτον απεικονίζεται ως ένα αίνιγμα, που ενσαρκώνει τη νεανική ομορφιά και την αποστασιοποίηση, ένας χαρακτήρας που μοιάζει να παρασύρεται αβίαστα από τη ζωή, ενώ ο Λι προσκολλάται απεγνωσμένα στη φαντασίωση ότι τον κατέχει. Η δυναμική μεταξύ των δύο είναι μια ανισορροπία, η λαχτάρα του Λι είναι αισθητή, ενώ ο νεαρός παραμένει ένα αντικείμενο επιθυμίας, ασύλληπτο και ανεξιχνίαστο. Ο Γκουαντανίνο αναδεικνύει με δεξιοτεχνία αυτή την ένταση, χρησιμοποιώντας ματιές, σιωπές και ανομολόγητες λέξεις για να αναδείξει τη δυναμική της εξουσίας που παίζεται.

Όταν το ζευγάρι επιχειρεί στις ζούγκλες του Ισημερινού και της Νότιας Αμερικής να βρει μιας μυθική παραισθησιογόνο ουσία, η ταινία εισέρχεται σε μια νέα φάση, αναμειγνύοντας τον αισθησιακό ρεαλισμό με τον παραισθησιογόνο σουρεαλισμό. Η ζούγκλα γίνεται ένα μεταφορικό τοπίο, ένας χώρος όπου αποκαλύπτονται οι επιθυμίες, οι φόβοι και οι ανασφάλειες του Λι. Καθώς τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ψευδαίσθησης θολώνουν, ο Γκουαντανίνο αξιοποιεί την υπέροχη παραισθησιογόνο πεζογραφία του Μπάροουζ, δημιουργώντας σκηνές που είναι τόσο ονειρικές όσο και σπλαχνικές. Η καταπιεστική ζέστη και η άγρια ομορφιά της ζούγκλας ενισχύουν το εσωτερικό χάος του Λι, καθιστώντας την ένα χωνευτήρι για το συναισθηματικό του ξετύλιγμα.

Το Queer είναι, στον πυρήνα του, μια ιστορία για την αδυναμία της κατοχής. Η απελπισμένη προσπάθεια του Λι να διεκδικήσει τον Άλερτον – συναισθηματικά, σωματικά και πνευματικά – είναι καταδικασμένη από την αρχή, όμως αυτή ακριβώς η ματαιότητα είναι που κάνει το ταξίδι του τόσο συναρπαστικό. Η ερμηνεία του Κρεγκ προσδίδει στον Λι μια εύθραυστη ανθρωπιά, αποτυπώνοντας τόσο την αρπακτική εμμονή του όσο και την πονεμένη ευπάθειά του. Η ταινία δεν αποφεύγει τα ελαττώματα του Λι, παρουσιάζοντάς τον τόσο ως θύμα των επιθυμιών του όσο και ως δράστη συναισθηματικής χειραγώγησης.

Η σκηνοθεσία του Γκουαντανίνο είναι σπαρακτική, συνδυάζοντας την ανορθόδοξη αφήγηση του Μπάροουζ με τη δική του κινηματογραφική γλώσσα. Η ταινία ταλαντεύεται μεταξύ στιγμών ήρεμης οικειότητας και εκρήξεων πνιγηρής έντασης, αντανακλώντας την απρόβλεπτη συναισθηματική κατάσταση του Λι. Χωρίς όμως ποτέ να βυθίζεται στο υπαρξιακό χάος των ηρώων του. Η μουσική επένδυση, ένα στοιχειωτικό μείγμα από τζαζ και ambient ήχους, βυθίζει ακόμη περισσότερο τους θεατές στη μεθυστική διάθεση της ταινίας.

Τελικά, το Queer δεν αφορά τόσο την αγάπη με τη συμβατική της έννοια όσο την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση και την αγωνία της ανεκπλήρωτης λαχτάρας. Είναι μια βαθιά ρομαντική ταινία με τον δικό της τρόπο, όχι στην απεικόνιση μιας σχέσης, αλλά στην εξερεύνηση των άκρων στα οποία φτάνει κανείς για να κυνηγήσει ένα όνειρο, όσο ανέφικτο κι αν είναι. Στα χέρια του Γκουαντανίνο, αυτή η διασκευή του κόσμου του Μπάροουζ γίνεται ένας συγκρατημένος διαλογισμός για την επιθυμία, την ταυτότητα και την ομορφιά του ανέφικτου. Το να είσαι μέσα στον κόσμο, πολλές φορές είναι βαρετό, κουραστικό, αφόρητο. Το να μην είσαι, όμως είναι μια βραδύκαυστη τραγωδία.