Τα θετικά και τα αρνητικά του ελληνικού φορολογικού συστήματος σε έκθεση της Κομισιόν
Η Κομισιόν χαρακτηρίζει πρωτοποριακό τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, με την Ελλάδα να ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην ηλεκτρονική υποβολή φορολογικών δηλώσεων.
Το τεράστιο κενό εσόδων στον ΦΠΑ, οι πολυάριθμες φοροαπαλλαγές, η εξάρτηση από την έμμεση φορολογία, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αλλά και τα βήματα προόδου στον ψηφιακό τομέα, τα βασικά προβλήματα του ελληνικού φορολογικού συστήματος, εξετάζει σε νέα έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην έκθεση με τίτλο «Mind the Gap», η Κομισιόν καταγράφει τις παθογένειες, επισημαίνει τις δημοσιονομικές επιπτώσεις και υπογραμμίζει την ανάγκη για βαθιές αλλαγές.
Η έκθεση ξεκινά με το γενικότερο πλαίσιο της Ε.Ε., εκτιμώντας ότι κάθε χρόνο χάνονται πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε φορολογικά έσοδα που θα μπορούσαν να είχαν εισπραχθεί από τα κράτη-μέλη, αλλά τελικά «φεύγουν» από τα ταμεία τους. Χαρακτηρίζει αυτά τα χρήματα ως απώλεια που δεν μπορεί να συνεχιστεί, ειδικά τώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται να επενδύσει στην άμυνα, την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, αλλά και στη συνολική ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της. Τονίζεται η σημασία το φορολογικό σύστημα να στηρίζει την ανάπτυξη και τις επιχειρήσεις, ακόμα και μέσα στις γεωπολιτικές δυσκολίες και τις εμπορικές πιέσεις.
Ειδικά για την Ελλάδα, η έκθεση επισημαίνει ότι μόνο το 2023 καταγράφηκαν 1.116 διαφορετικές φοροαπαλλαγές, οι οποίες κόστισαν συνολικά 18,82 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 31% των συνολικών φορολογικών εσόδων. Οι περισσότερες από αυτές αφορούν τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, τον φόρο νομικών προσώπων, το τέλος χαρτοσήμου και τον ΦΠΑ. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά ειδικά τον ΦΠΑ, η έκθεση καταγράφει ότι οι φοροαπαλλαγές λειτουργούν αντίστροφα προοδευτικά, αφού τα αγαθά που τυγχάνουν μειωμένων συντελεστών δεν καταναλώνονται κυρίως από τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
Παρότι αναγνωρίζεται πως οι φοροαπαλλαγές στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων βοηθούν στη μείωση της ανισότητας, τονίζεται η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας σταθερός μηχανισμός αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς τους, καθώς οι δημοσιονομικές επιπτώσεις είναι σημαντικές.
Το κενό ΦΠΑ
Η έκθεση αναφέρεται εκτενώς και στο «κενό ΦΠΑ», δηλαδή τη διαφορά μεταξύ των θεωρητικών και των πραγματικών εισπράξεων. Στην περίπτωση της Ελλάδας, καταγράφεται πρόοδος: το 2023, το κενό περιορίστηκε στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ ή 11% της θεωρητικής ύλης, ενώ το 2019 έφτανε στο 24%. Παρά τη μείωση, το ποσοστό παραμένει πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (9,5%) και οι προκλήσεις εξακολουθούν να είναι έντονες, ειδικά λόγω τουρισμού και υπηρεσιών, τομείς όπου παρατηρείται υψηλή παραβατικότητα. Ενδεικτικά, οι απώλειες από απάτη εκτιμώνται σε 310 εκατομμύρια ευρώ μόνο για το 2023.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση, χάνει σημαντικό τμήμα των εσόδων της από τον ΦΠΑ επειδή εφαρμόζει πολλούς μειωμένους συντελεστές και δίνει αρκετές απαλλαγές, ενώ επιλέγει φορολογικές πολιτικές που μειώνουν το ποσό που εισπράττει το κράτος. Το λεγόμενο «χάσμα πολιτικής ΦΠΑ» είναι πολύ υψηλό και τοποθετείται στο 57% των ιδανικών εσόδων, ποσοστό που είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε. Οι φοροαπαλλαγές μόνο για τον ΦΠΑ κόστισαν 7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023.
Η παραοικονομία
Σοβαρό είναι και το πρόβλημα της παραοικονομίας. Για το 2022, αυτή εκτιμάται στο 21% του ΑΕΠ, ποσοστό υψηλότερο κατά σχεδόν τέσσερις μονάδες σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. Η μείωση από το 24% που είχε καταγραφεί το 2012 είναι θετική, ωστόσο το πρόβλημα παραμένει. Ο μεγαλύτερος όγκος της παραοικονομίας προέρχεται από τους αυτοαπασχολούμενους. Το ΔΝΤ είχε ήδη χτυπήσει «καμπανάκι», ζητώντας την ενίσχυση των μηχανισμών είσπραξης μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της ενίσχυσης της συμμόρφωσης.
Ληξιπρόθεσμες οφειλές
Ανησυχία προκαλεί και ο όγκος των ληξιπρόθεσμων φορολογικών οφειλών. Για το 2023, αυτές έφτασαν στο 159% των καθαρών εσόδων που εισπράχθηκαν από το Δημόσιο, τη στιγμή που ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 30,7%. Από το 2018 έως το 2023, το ποσοστό των εισπρακτέων οφειλών μειώθηκε από το 81,6% στο 75,2%, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Για τον περιορισμό των χρεών, εφαρμόζονται ρυθμίσεις που προβλέπουν πληρωμές σε άτοκες δόσεις και εκπτώσεις σε περιπτώσεις εφάπαξ εξόφλησης.
Η Ελλάδα προσπαθεί να περιορίσει τις οφειλές μέσω της ψηφιοποίησης. Η λειτουργία της ενιαίας πλατφόρμας MyAADE διευκολύνει τη διαχείριση των φορολογικών υποχρεώσεων και ενισχύει τη συμμόρφωση.
Φορολογικά έσοδα
Όσον αφορά τη δομή των φορολογικών εσόδων, η Ελλάδα στηρίζεται περισσότερο από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. στη φορολογία κατανάλωσης. Οι φόροι αυτοί αντιστοιχούν στο 38,9% των συνολικών εσόδων, έναντι 26,9% στην Ε.Ε. Τα έσοδα από ΦΠΑ ανέρχονται στο 22,5% των συνολικών εσόδων και στο 8,8% του ΑΕΠ, ποσοστά υψηλότερα από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. Αντίθετα, οι φόροι στην εργασία φτάνουν μόλις στο 39,7% έναντι 51,2% στην Ε.Ε., ενώ οι φόροι κεφαλαίου είναι σχεδόν ίδιοι, στο 21,4% έναντι 21,9%.
Ανισότητα και κοινωνική προστασία
Παρά τη δομή του συστήματος, η Ελλάδα δεν καταφέρνει να μειώσει την ανισότητα όσο οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Το φορολογικό και κοινωνικό σύστημα μείωσε τη συγκέντρωση του εισοδήματος μόλις κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες, όταν στην Ε.Ε. ο μέσος όρος ήταν 7,7. Η Ελλάδα, επίσης, καταγράφει από τα υψηλότερα ποσοστά κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, με 26,9%, δηλαδή 5,9 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης. Παράλληλα, η φορολογική επιβάρυνση για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα είναι πολύ μεγαλύτερη, με τη διαφορά μεταξύ πλούσιων και φτωχών να ξεπερνά κατά 9,6 ποσοστιαίες μονάδες τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ψηφιακός μετασχηματισμός
Αξιοσημείωτη είναι η πρόοδος της χώρας στον ψηφιακό μετασχηματισμό, τον οποίο η Κομισιόν χαρακτηρίζει πρωτοποριακό. Αναφέρεται στη χρήση συστημάτων όπως το myDATA, την εφαρμογή e-Απόδειξη, την τεχνητή νοημοσύνη για τον εντοπισμό αδήλωτων πισινών, το web scraping για καταλύματα τύπου Airbnb, αλλά και το ψηφιακό μητρώο πελατών στον κλάδο αυτοκινήτων που θα τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή το 2025.
Η εικόνα συμπληρώνεται από την υψηλή χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών στη φορολογία. Η Ελλάδα ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην υποβολή δηλώσεων: το 99% των νομικών προσώπων, το 98,5% των φυσικών προσώπων και το 100% των δηλώσεων ΦΠΑ υποβάλλονται πλέον ηλεκτρονικά, με τα ποσοστά της Ε.Ε. να είναι αντίστοιχα 97,1%, 87,1% και 99,2%.
Πηγή: enikos.gr
Η «Πελοπόννησος» και το pelop.gr σε ανοιχτή γραμμή με τον Πολίτη
Η φωνή σου έχει δύναμη – στείλε παράπονα, καταγγελίες ή ιδέες για τη γειτονιά σου.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
