Διπλή Απολογία: Ο Βαγγέλης και ο Μάρκος Γέττος μας μιλούν για τον Νίκο Κοεμτζή

Η παράσταση “Η Τελευταία Απολογία του Νίκου Κοεμτζή” που έκανε πρεμιέρα στην Αθήνα στο θέατρο Σταθμός την προηγούμενη Δευτέρα, έρχεται στην Πάτρα για τρεις μοναδικές παραστάσεις, την Παρασκευή 4, το Σάββατο 5 και την Κυριακή 6 Οκτωβρίου.

Σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο pelop.gr, ο Βαγγέλης και ο Μάρκος Γέττος μιλούν για την πρόκληση του να ζωντανέψουν τον Νίκο Κοεμτζή στη σκηνή — μια ιστορία που περπατά σε λεπτές ισορροπίες μεταξύ κοινωνικής αδικίας και ατομικής ευθύνης.

Ο Βαγγέλης Γέττος, συγγραφέας του έργου, αναλύει την ανάγκη του να μην εξωραΐσει ούτε να δαιμονοποιήσει τον Κοεμτζή, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνει τις ιστορικές τραγωδίες της χώρας στη δραματουργική αφήγηση.

Ο Μάρκος Γέττος, στον ρόλο του Νίκου, αποκαλύπτει πώς κατάφερε να αποστασιοποιηθεί από τη βία που περιέβαλε τον χαρακτήρα, αποδίδοντάς τον ως έναν σύνθετο αντιήρωα, πέρα από διδακτισμούς. Μαζί, φωτίζουν τη σκοτεινή και παράλληλα μεγαλειώδη πλευρά του ανθρώπινου ψυχισμού, με το κοινό να καλείται να αποφασίσει ποια είναι η αλήθεια του Κοεμτζή στη σημερινή εποχή.

Βαγγέλης Γέττος: “Αναζητώντας την αλήθεια πίσω από τον Νίκο Κοεμτζή”

 

– Πιστεύεις ότι η πράξη της απολογίας του Κοεμτζή είναι πιο σημαντική από το αποτέλεσμα της δίκης ή της κοινωνικής κρίσης; Ποιο είναι το κεντρικό μήνυμα που ήθελες να περάσεις μέσα από την τελευταία του απολογία;

Η ερώτησή σου με τραβά με τρόπο αναπόδραστο σε ζητήματα επίκαιρα και επικαιρικά. Στην ουσία, με ρωτάς αν το «κοινό περί δικαίου αίσθημα», τελικά, έχει μεγαλύτερη σημασία από τις θεσμικές κρίσεις ή της κρίσεις τεχνητών κοινωνικών πλειοψηφιών. Ως νομικός οφείλω να πω «όχι». Ως πολίτης που βλέπω τα μεγαλύτερα κρατικά εγκλήματα να διαπράττονται και να συγκαλύπτονται αβρόχοις ποσί, θα πω «ναι»: ένας δικαστής έρχεται και παρέρχεται. Η Ιστορία είναι αιώνια. Οι στιγμές που ένας δικαστής συντονίζεται με την Ιστορία είναι σπάνιες αλλά μένουν στο συλλογικό μνημονικό για πάντα.

– Ο Κοεμτζής αφηγείται την ιστορία του στο κοινό κι όχι στους δικαστές. Πώς θα αντιδρούσε ο ίδιος σε μια κοινωνία που πλέον «δικάζει» στα social media;

Ίσως η πιο ουσιώδης ερώτηση που κλήθηκα να απαντήσω όλη αυτή την περίοδο! Την περίοδο του εγκλήματος – τις μέρες της κατάληψης της Νομικής, Φεβρουάριος 1973 – αλλά και της δίκης – 6 μέρες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, Νοέμβρης 1973 – ο Κοεμτζής δεν μπορεί να βρει συμπαραστάτες, χούντα γαρ. Με τη Μεταπολίτευση γράφουν και μιλούν γι’ αυτόν κεφαλές της τότε αντικουλτούρας. Σαββόπουλος, Γώγου και άλλοι. Σε τωρινές συνθήκες ψηφιακής δικτατορίας μάλλον δεν θα προλάβαινε να αντιδράσει. Θα τον είχαν εκτελέσει πριν προλάβει να γίνει αστικός μύθος.

– Ο Κοεμτζής, ως σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς περιθωριοποιημένων ανθρώπων, τι πιστεύεις ότι αντιπροσωπεύει στη σημερινή κοινωνία; Ποια είναι η σύγχρονη «μεταμόρφωση» αυτής της ιστορίας;

Αν και δεν είμαι φαν των ιστορικών και κοινωνικών αναγωγών, βλέπω στο πρόσωπό του το άχθος ανθρώπων και λαών που τους είχαν μια ζωή στη μπούκα. Έτυχε να εργαστώ με ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες από αφρικανικές και αραβικές χώρες. Οι πιτσιρικάδες αυτοί ζούσαν, ίσως ζουν ακόμα, στο κυνήγι ακόμα και αν δεν είχαν καμία εμπλοκή με τον νόμο: χαρτιά, αστυνομία, δικαστές, διοικητικές επιτροπές, ξανά χαρτιά, ξανά τραβολογήματα στο τμήμα κάθε τρεις και λίγο. Είδα πολλούς να ξεσπούν με βίαιο τρόπο. Κάποιοι από αυτούς με πολύ βίαιο, έως και ειδεχθή τρόπο. Δεν χρειάζεται να είσαι χριστιανός για να καταλάβεις ότι όταν αναγκάζεις έναν άνθρωπο να ζει σαν ποντίκι, κάποια στιγμή το ποντίκι θα γίνει λυσσασμένος θηρίο.

– Η αφήγηση του Κοεμτζή παραμένει σε μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αυτοκριτική και την αυτοδικαίωση. Πώς διαχειρίστηκες αυτή τη διπλή υπόσταση, ώστε να μην οδηγήσεις το κοινό σε εύκολες συμπάθειες ή κατηγορίες;

Ο Κοεμτζής ουδέποτε «δικαιολόγησε» ή «δικαίωσε» τον εαυτό του. Ο ίδιος ζήτησε να εκτελεστεί αμέσως μετά τα τρεις εις θάνατον. Αυτή είναι η πιο σαφής, η πιο μεγαλειώδης θα έλεγα, ομολογία. Βασίστηκα στέρεα πάνω σε αυτή την παραδοχή του. Αυτή με οδήγησε με τρόπο ασφαλή, δίκαιο και τολμώ να πω συναρπαστικό στην αποφυγή εύκολων προσεγγίσεων. Η υπόθεση Κοεμτζή δεν είναι της σειράς, δεν είναι άλλη μια υπόθεση του αστυνομικού δελτίου. Είναι μεταιχμιακή. Έχει κάτι το μεταφυσικό. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα ήταν αστείο να προσπαθώ να υποβιβάσω τη συζήτηση σε ένα επίπεδο «δελτίου των οκτώ» που απλώς δικαιώνει τον «κατατρεγμένο» ή καταδικάζει το ανθρωπόμορφο «τέρας».

– Η πράξη του Κοεμτζή για ένα ζεϊμπέκικο αποτελεί σημείο καμπής. Πώς βλέπεις τη σχέση ανάμεσα σε αυτό το πολιτισμικό σύμβολο και την έκρηξη της βίας; Ήταν η παράδοση μια μορφή καταπίεσης ή έκφρασης για τον ήρωα;

Ήρθε η ώρα να διαφωνήσουμε. Το φονικό δεν έγινε για ένα ζεϊμπέκικο. Ο Κοεμτζής είναι γνήσιο τέκνο του μετεμφυλιακού ερέβους. Βουλγαροπρόσφυγας στην καταγωγή και παιδί καπετάνιου του ΕΛΑΣ που βασανίστηκε και ταπεινώθηκε όπως όλη η συνομοταξία της εξεγερμένης γενιάς της Αντίστασης. Άσε που η έρευνα έφερε στο φως ένα φοβερό εύρημα: η ίδια ακριβώς σκηνή της «Νεράιδας της Αθήνας», η σκηνή που οδηγεί στο τριπλό φονικό, συνέβη με αναλογίες όταν ο Νίκος και ο Δημοσθένης, ο αδερφός του, ήταν παιδιά. Οι λεπτομέρειες επ’ αυτού επί σκηνής. Όσον αφορά στην παράδοση, ο Κοεμτζής ανήκει στις παραδόσεις και στον αξιακό κώδικα του μητροπολιτικού υποκόσμου. Είχε ζήσει πολλά για να περιμένει ένα ακόμα ζεϊμπέκικο για να σκοτώσει τρεις ανθρώπους.

– Πολλές φορές εγκλήματα που σχετίζονται με προσωπική τιμή γίνονται αντικείμενα της λαϊκής τέχνης. Τι είναι αυτό που κάνει την ιστορία του Κοεμτζή τόσο θελκτική για καλλιτέχνες, και ποια ήταν η δική σου καλλιτεχνική ώθηση για να την αποτυπώσεις θεατρικά;

Δεν με ελκύει τίποτα προς το έγκλημα του Κοεμτζή. Δεν ηδονίζομαι κρυφά που έφαγε δύο αστυνομικούς μέσα στη δικτατορία. Άλλοι – και καλλιτέχνες – αυτό το βρήκαν αξιέπαινο. Εμένα με ωθεί η επιστήμη της κατανόησης, είτε αυτή λέγεται ψυχολογία είτε κοινωνιολογία είτε εγκληματολογία. Το να τολμήσεις να κοιτάξεις τις πιο σκοτεινές όψεις των ανθρώπων και να έχεις την ψυχραιμία να περιηγηθείς μέσα σε αυτά τα άφατα σκοτάδια, αυτό είναι που εμένα μου έδωσει κίνητρο να γράψω, να μιλήσω, να εκφραστώ.

– Στο έργο γίνεται ανασκόπηση πολλών ιστορικών περιόδων, από τη κατοχή μέχρι τη χούντα. Πώς αυτές οι περίοδοι καθόρισαν τον τρόπο που αντιμετώπισε ο Κοεμτζής τη μοίρα του και πώς προσπαθείς να αναδείξεις αυτές τις επιρροές δραματουργικά;

Ο Κοεμτζής είναι παιδί της Ελλάδας. Η ιστορία του συμπλέκεται, εγγράφεται, συνομιλεί και συγκρούεται με την μεγάλη ιστορία, την Ιστορία μιας χώρας που χώρισε τα παιδιά της σε δύο κατηγορίες. Ελπίζω το κοινό να συμμεριστεί την αγωνία μου να αποφύγω τους διδακτισμούς, το μάθημα, τους φτηνούς ιστορικισμούς. Το κλειδί που μου άνοιξε την δημιουργική πόρτα αλλά και που κρατά σφυκτά στα χέρια της όλη η ομάδα της παράστασης είναι η προσέγγιση του Κοεμτζή ως αντιήρωα και όχι ως ήρωα. Μακριά από κενά και ανεπαρκή ηθικίστικα διλήμματα: «καλός» vs «κακός». Η Ιστορία μια χώρας διυλίζεται στις ζωές των καθημερινών ανθρώπων με πολύ πιο σύνθετο τρόπο.

Μάρκος Γέττος: “Η πρόκληση του να γίνεις ο Νίκος Κοεμτζής στη σκηνή”

 

– Ποια ήταν η πιο δύσκολη συναισθηματική κατάσταση που έπρεπε να βιώσεις επί σκηνής για να εκφράσεις τον Κοεμτζή; Υπήρξε κάποια στιγμή που σε δυσκόλεψε, ακόμα και προσωπικά;

Το έργο του Βαγγέλη εμπεριέχει μία πυκνότητα τόσο σε ρεαλιστικό όσο και σε μυθοπλαστικό επίπεδο. Αυτή η επιλογή του για μένα, ως ηθοποιό, είναι ένα μεγάλο δώρο. Οι προσωπικές μου αναφορές και τα πραδείγματα στην πορεία της ζωής μου, έρχονται αρκετές φορές και αγκιστρώνονται με την ζωή του Νίκου Κοεμτζή. Δεν μπορώ να πω πως δυσκολεύτηκα συναισθηματικά διότι η μακρόχρονη έρευνα που έκανα δεν με άφησε να εμπλακώ με ψυχολογικούς όρους. Συνδέθηκα μαζί του με καθαρά δραματουργικούς όρους. Αν αυτό κατάφερε να με κάνει να φαίνομαι ή να είμαι στα μάτια των θεατών ο Νίκος ή ο Μάρκος που υποδύεται τον Κοεμτζή, σας καλώ να το κρίνετε εσείς.

–  Ο Νίκος Κοεμτζής είναι τόσο «θύτης» όσο και «θύμα» της κοινωνίας του. Πώς κατάφερες να αναδείξεις αυτή τη διπλή διάσταση, χωρίς να τον απαλλάξεις ούτε να τον δαιμονοποιήσεις;

Δεν το κατάφερα εγώ αλλά ο ίδιος ο Κοεμτζής. Στην αυτοβιογραφία του αναλύει με πάσα ειλικρίνεια και πλούσια στοιχεία, το πώς έφτασε στο μοιραίο γεγονός. Παράλληλα το κείμενο του Βαγγέλη Γέττου θέτει ως πυρηνικό θέμα αυτή την διπλή διάσταση και με έναν φοβερό ποιητικό διαχωρισμό το καθιστά σαφές.

– Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του ρόλου, πως διαχειρίστηκες την ανάγκη να αποστασιοποιηθείς από τον χαρακτήρα και ταυτόχρονα να τον βιώσεις πλήρως στη σκηνή;

Να σας πω την αλήθεια η αποστασιοποίηση (τουλάχιστον για μένα) έρχεται σε μετέπειτα χρόνο, με το πέρας των παραστάσεων. Αυτό δεν σημαίνει πως φέρομαι στην καθημερινότητά μου ως φονιάς, αλλά η κατανόηση τόσο στο συγκεκριμένο έργο όσο και σε άλλα είναι πάντα παρούσα.

– Υποδυόμενος έναν άνθρωπο που έγινε σύμβολο μιας ολόκληρης κοινωνικής περιόδου, ποιο είναι το μεγαλύτερο βάρος που ένιωσες να φέρεις στη σκηνή; Πώς σε επηρέασε η «κληρονομιά» αυτού του χαρακτήρα;

Στις πρώτες επαφές που έκανα με τους συντελεστές της παράστασης και συγκεκριμένα με τον σκηνοθέτη μου Αλέξανδρο Μπαλαμώτη και τον κινησιολόγο μου Αυγουστίνο Κούμουλο, οι φόβοι μου δεν ήταν πολλοί γιατί είχα δίπλα μου καλλιτέχνες με μακρά διαδρομή στον χώρο οι οποίοι δημιούργησαν ένα στέρεο πεδίο εμπιστοσύνης. Δεν αντικρύσαμε θεατρικό ή κοινωνικό βάρος. Η δουλειά μας πέρα από καλλιτεχνική ήταν και εντελώς πρακτική, να απαντήσουμε τα πώς και τα γιατί τόσο του ρόλου όσο και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.

– Ο χορός ζεϊμπέκικο είναι ένα σημείο καμπής στην ιστορία του Κοεμτζή. Πώς προσέγγισες αυτό το στοιχείο ως ηθοποιός και τι προσπάθησες να εκφράσεις μέσα από αυτή τη σκηνή;

Νομίζω πως δεν είναι αυτό το σημείο καμπής. Καμπή ήταν όλη η ζωή του κι απλά έτυχε η βόμβα να απασφαλιστεί με αφορμή ένα ζεϊμπέκικο που ποτέ τελικά δεν χορεύτηκε.

– Η θεατρική σκηνή σου δίνει την ελευθερία να δημιουργήσεις τον δικό σου Κοεμτζή. Ποια πτυχή του χαρακτήρα του επέλεξες να υπερτονίσεις και ποια να αφήσεις στο περιθώριο για να συνδεθείς με το κοινό;

Όλες τις πτυχές του δικού μας Κοεμτζή τις αντιμετωπίσαμε με σύνεση και φειδώ. Το αποτέλεσμα αυτής της γέννησης το φέρουμε επί σκηνής.

– Ο ρόλος αυτός σε αναγκάζει να αναμετρηθείς με την έννοια της βίας. Πιστεύεις ότι η βία αυτή ήταν το αποτέλεσμα των προσωπικών τραυμάτων του Κοεμτζή ή το σύστημα ήταν αυτό που τελικά τον «οδήγησε στο σημείο χωρίς επιστροφή»;

Η βία δυστυχώς ήταν, είναι και θα είναι μέρος της ζωής μας. Βέβαια το σύστημα όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε, χρησιμοποιεί την βία κατά το δοκούν.Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε καθημερινά. Τουλάχιστον για εμάς στην «Τελευταία απολογία του Νίκου Κοεμτζή», η βία δεν είναι το μέσο αλλά το αποτέλεσμα.

Ίνφο

«Η Τελευταία Απολογία του Νίκου Κοεμτζή»

Κείμενο: Βαγγέλης Γέττος
Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Νικόλαος Μπαλαμώτης
Σκηνικό κοστούμι: Αλέγια Παπαγεωργίου
Συνεργάτης Έρευνας: Φώτης Παλαμιώτης
Μουσική – ηχητικός σχεδιασμός: Δημήτρης Χατζηζήσης
Σχεδιασμός φωτισμών: Λάμπρος Παπούλιας
Επιμέλεια κίνησης: Αυγουστίνος Κούμουλος
Social media: Ideation
Φωτογραφίες: Μάνος Ξηρουχάκης
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Ευαγγελία Σκρομπόλα
Teaser-Trailer: Μάκης Ματσούκας, Κωνσταντίνος Καλαβρέζος, Αλέξανδρος Μασμανίδης
Εταιρία παραγωγής: The Prodigy Theatre Company
Ερμηνεία: Μάρκος Γέττος
Στο ρόλο του Αστυνόμου ακούγεται ηχογραφημένη η φωνή του Δημήτρη Μηλιώτη.
Πληροφορίες
Παραστάσεις στην Πάτρα στο θέατρο Επίκεντρο+
Ημέρες: Παρασκευή 4/10 – Σάββατο 5/10 – Κυριακή 6/10
Ώρα: 9.15 μ.μ.
Εισιτήρια: 15 ευρώ (κανονικό) 12 ευρώ (μειωμένο) 7 ευρώ (φοιτητές δραματικών σχολών – ατέλειες ηθοποιών)
Προπώληση: https://www.ticketservices.gr/…/i-teleytaia-apologia…/
Πληροφορίες – κρατήσεις: 2610 46 10 50

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News