Ο Αντώνης Τουμανίδης ισορροπεί μεταξύ εφιαλτών και παραμυθιών και μιλά στο pelop.gr

Αλεξάνδρα Παναγοπούλου

«Εφιάλτες & Παραμύθια 2» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του βραβευμένου  Αντώνη Τουμανίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis.

Μετά από την επιτυχία του πρώτου βιβλίου της σειράς «Εφιάλτες & Παραμύθια» και λίγο πριν δούμε το πολυβραβευμένο του σενάριο (βασισμένο στο βιβλίο του «Η Αληθινή Ιστορία του Πινόκιο») να κάνει πρεμιέρα στο Χόλυγουντ, ο Αντώνης Τουμανίδης επιστρέφει με το ολοκαίνουριο «Εφιάλτες & Παραμύθια 2».

Ένα ακόμη ταξίδι στην πιο σκοτεινή πλευρά των παραμυθιών ξεκινά! Γιατί η συνέχεια του «Μια φορά και έναν καιρό» μπορεί να μην είναι αυτή που φαντάζεστε…

Και αυτό το βιβλίο στάθηκε η αφορμή και η αιτία για να μιλήσουμε για τον Αντώνη Τουμανίδη, εκεί που οι εφιάλτες συναντούν τα παραμύθια, συζητώντας για σκοτεινές ιστορίες, για τα παραδοσιακά παραμύθια και τις βίαιες ιστορίες που έκρυβαν, την αλλοίωση που υπέστησαν κατά τη διάρκεια των χρόνων, τη θέση τους στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο και πολλά άλλα.

Πόσο απέχει ένα παραμύθι από έναν εφιάλτη;

Καθόλου. Περπατάνε χέρι χέρι. Όπως η χαρά με τη λύπη. Πρόκειται για δύο αδέλφια που αν και προέρχονται από την ίδια μάνα είναι εντελώς διαφορετικά, με κοινές όμως αναφορές. Εμείς είμαστε αυτοί που αποφασίζουμε με ποιο από τα δύο αδέλφια θα συμπορευτούμε.

Ποιες είναι οι πιο σκοτεινές και βίαιες ιστορίες που κρύβονται στις πρώτες εκδοχές των παραδοσιακών παραμυθιών, όπως αυτά των αδελφών Γκριμ;

Τα παραμύθια κατά τον Μεσαίωνα και μέχρι τον 19ο αιώνα είχαν εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Ήταν ιστορίες σκοτεινές που προετοίμαζαν τα παιδιά για την ενήλικη ζωή -στην οποία το κακό μπορούσε ενίοτε να νικήσει, όπως άλλωστε συμβαίνει πολλές φορές- και, ταυτόχρονα, ψυχαγωγούσαν τους ενήλικες τα βράδια. Η πρώτη έκδοση του πρώτου τόμου των παραμυθιών των Αδερφών Γκριμ −«Kinder- und Hausmärchen», 1812− παρουσίαζε τα 86 παραμύθια που περιλάμβανε στην προαναφερόμενη σκοτεινή τους εκδοχή.

Πώς η λογοκρισία και η εξωραϊσμένη παρουσίαση των παραμυθιών έχουν αλλοιώσει τα αρχικά τους μηνύματα και θέματα;

Στις μετέπειτα εκδόσεις των παραμυθιών των Αδερφών Γκριμ έγιναν αλλαγές και τροποποιήσεις. Οι ιστορίες μεταλλάχθηκαν και απόκτησαν ένα πιο «αθώο» περιεχόμενο. Η τάση αυτή έγινε κανόνας τον 20ό αιώνα. Το κακό δεν νικάει σχεδόν ποτέ και η νέα τους μορφή είναι περισσότερο ουτοπική.

Ποια είναι η θέση των σκοτεινών παραμυθιών, όπως αυτά του Tim Burton ή των αδελφών Grimm, στην σύγχρονη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο;

Διεθνώς πρωταγωνιστική. Τα παραμύθια είναι από εκείνα τα λογοτεχνικά είδη που δεν πεθαίνουν ποτέ. Εξελίσσονται, ανανεώνονται και τα τελευταία χρόνια επανήρθαν στην πρωτόλεια τους μορφή. Επιπρόσθετα βρήκαν ένα νέο σπίτι, πέρα από το βιβλίο, στον κινηματογράφο ο οποίος τα αγκάλιασε με ξεχωριστή θέρμη.

Σήμερα, πιστεύετε ότι ο καθένας μας ζει μέσα σε ένα παραμύθι ή σε έναν εφιάλτη;

Στο «Εφιάλτες & Παραμύθια 2» περιγράφω μια δυστοπία όπου η φαντασία και κατ’ επέκταση η δημιουργικότητα απαγορεύονται – τα παραμύθια δεν έχουν θέση σε μια τέτοια κοινωνία. Και παίρνουν οι κυβερνώντες μια τέτοια απόφαση για το καλό της ανθρωπότητας. Σήμερα, ζούμε μέσα σε κάτι που θυμίζει παραμύθι αλλά δεν είναι. Είναι ένας καλά συγκεκαλυμμένος εφιάλτης που με προσεκτικές κινήσεις στρώνει τον δρόμο για μια μελλοντική δυστοπία.

Γιατί σήμερα δεν γράφονται τόσα πολλά παραμύθια, σκοτεινά ή όχι, όπως παλαιότερα;

Γιατί πιστέψαμε πως ξορκίζοντας το κακό από τα παραμύθια θα το ξορκίζαμε και από τη ζωή μας. Όμως, αποδείχθηκε πως αυτό δεν ισχύει. Το κακό, ενίοτε, θριαμβεύει. Διώξαμε τη μάγισσα από το σπίτι με τα ζαχαρωτά. Μάθαμε στα παιδιά μας το «Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Τώρα ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε στα παιδιά πως το μονοπάτι της ζωής είναι δύσβατο. Ας το κάνουμε πριν να είναι πολύ αργά.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας παραμύθι και ήρωας και γιατί;

Ο Ρουμπελστίλτσκιν! Καταγράφηκε για πρώτη φορά από τους Γκριμ, το 1812. Πρόκειται για την ιστορία ενός ξωτικού που μετέτρεπε το άχυρο σε χρυσό, ζητώντας όμως σε αντάλλαγμα ένα νεογέννητο βρέφος. Πάντα με εντυπωσίαζε το θράσος και η αμετροεπής υπερηφάνεια του ξωτικού.

Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη λογοτεχνία του τρόμου και του φανταστικού; Ποια η γοητεία τους;

Η λογοτεχνία του τρόμου και του φανταστικού διαφέρουν από τα υπόλοιπα είδη, πρωτίστως, στο γεγονός πως καταργούν κάθε όριο και κάθε περιορισμό. Δεν υπάρχουν χωροχρονικές δεσμεύσεις, οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη και δεν συμβιβάζονται με το «και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Συμπληρωματικά, η λογοτεχνία του τρόμου πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, σε σχέση με τη λογοτεχνία του φανταστικού, αρνούμενη να σεβαστεί τους όποιους «κανόνες» είτε μορφολογικά είτε ως προς το περιεχόμενο. Η λογοτεχνία του τρόμου μοιάζει να μη σέβεται πάντα τον αναγνώστη της αλλά ισχύει το ακριβώς αντίθετο αφού είναι απόλυτα ειλικρινής απέναντί του και αυτή είναι η γοητεία της.

Ο Pinhead, σε μια από τις πιο γνωστές του ατάκες είχε πει «Angels to some, demons to others». Ισχύει το ίδιο και για τα παραμύθια; Είναι για άλλους ρόδινα και για άλλους σκοτεινά;

Το βιβλίο του Κλάιβ Μπάρκερ «Χέλρειζερ» (“The Hellbound Heart”) είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις λογοτεχνικής παρθενογένεσης γιατί στις σελίδες του «γεννήθηκε» ο Πίνχεντ (Pinhead). Ο σπουδαίος αυτός δημιουργός κατάφερε να απαντήσει στο εξής ερώτημα: τι θα πρόκυπτε αν το παραμύθι και ο εφιάλτης ενωνόντουσαν; Αυτό που θα πρόκυπτε είναι ένας άγγελος της κολάσεως. Ναι, τα παραμύθια είναι για άλλους ένα όνειρο και για άλλους ένας εφιάλτης. Ενίοτε μπορεί να είναι και τα δύο.

Ίνφο

Στο βιβλίο «Εφιάλτες & Παραμύθια 2», μεταφερόμαστε στη σημερινή Νέα Υόρκη, όπου ο Αλαντίν προσπαθεί να ξεφύγει από το τραγικό παρελθόν του. Η Χιονάτη αυτοκτονεί και η βασίλισσα Αλίκη οδηγείται, αλυσοδεμένη, στην γκιλοτίνα. Στο 13ο όροφο μιας πολυκατοικίας, μια ηλικιωμένη τρέφεται με μικρά παιδιά. Ένας ντετέκτιβ ανακαλύπτει πως ένα κομμάτι ξύλου, στο οποίο αργότερα θα σκαλιστεί μια διάσημη μαριονέτα, κρύβει ένα πανάρχαιο μυστικό. Σε μια μεσαιωνική πόλη, τέσσερα παιδιά παίζουν το «παιχνίδι της σφαγής». Ένας βάτραχος προσπαθεί να γίνει σύζυγος μιας πριγκίπισσας κι ένας άντρας έρχεται αντιμέτωπος με το μοναδικό του φόβο. Και όλα αυτά όσο ένα μήλο αρνείται πεισματικά να πέσει από το κλαδί ενός δέντρου…

Ο Αντώνης Τουμανίδης μάς καλεί για μια ακόμη φορά να βουτήξουμε στον σκοτεινό παραμυθόκοσμό του και να ταξιδέψουμε από τη μακρινή Ανατολή στη Γαλλία, από την Ιταλία στον παγωμένο ευρωπαϊκό βορρά και από την Αμερική-με τους αστικούς της θρύλους-στην Ελλάδα.

Τα παραμύθια επέστρεψαν και πάντα θα επιστρέφουν! Γιατί απευθύνονται σε όλους. Και είναι η απόδειξη της περίτρανης νίκης της φαντασίας έναντι της πραγματικότητας.

Όπως ο ίδιος αναφέρει: «Μια φορά παραμυθάς, πάντα παραμυθάς. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή από το να σε θεωρούν παραμυθά -ενηλίκων- και από το να βλέπεις ανθρώπους να γίνονται συμμέτοχοι στη μαγεία ως αναγνώστες και συνοδοιπόροι».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News