Παντελής Κυπριανός: Η δική μου πρόταση για το Πανεπιστήμιο
Είναι ένα ακαδημαϊκό πρόσωπο που διαθέτει βαθιά γνώση και εμπειρία στο συγκεκριμένο κομμάτι. Διατέλεσε αναπληρωτής πρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Πατρών και, το κυριότερο, πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Παντελής Κυπριανός, με φόντο την απόφαση της Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου για συγκέντρωση σχεδόν όλων των περιφερειακών Τμημάτων στην Πάτρα, απόφαση η οποία έγινε αποδεκτή στο σύνολό της από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Πατρών, προκαλώντας θύελλα διαμαρτυριών και αντιδράσεων σε Αιτωλοακαρνανία, Ηλεία και Αιγιαλεία, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση της στήλης, καταθέτει σήμερα το «δικό του» σχέδιο.
Αφού περιγράφει τι συμβαίνει σε τέτοια θέματα στην υπόλοιπη Ευρώπη και αν υπάρχει και αλλού καθεστώς λειτουργίας τμημάτων του ίδιου Πανεπιστημίου σε περισσότερες από μία πόλεις, καταλήγει στην πρότασή του: Σχολή/σχολές σε κάθε νομό, με ομοειδή Τμήματα, σε διευρυμένη Πανεπιστημιούπολη (κάμπους).
Μια πρόταση που, εφόσον υιοθετηθεί και εφαρμοστεί με συγκεκριμένο μοντέλο, θα μπορούσε κάλλιστα να σημάνει και το τέλος της «επαναστατικής εκστρατείας» των τοπικών κοινωνιών…
Το ποια θα είναι η επιλογή των πόλεων για τα κατά τόπους κάμπους, ο κ. Κυπριανός το αφήνει, διακριτικά -και ορθά- στην κρίση του υπουργείου και της Εθνικής Αρχής…
Θα μπορούσε, π.χ., εκτιμά η στήλη, να στεκόταν μια πρόταση για Αμαλιάδα, Αίγιο και Μεσολόγγι, με αυστηρά οριοθετημένα Τμήματα. Αλλ’ αυτό, όπως αφήνει να εννοηθεί ο κ. Κυπριανός, είναι θέμα που καλείται να λύσει το υπουργείο σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο.
Υιοθετήθηκε πρόσφατα από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου το «Σχέδιο Στρατηγικού Σχεδιασμού». Πρόκειται περισσότερο για χωρικές διευθετήσεις. Μετακινούνται τρία τμήματα, από Πύργο, Αμαλιάδα και Αίγιο, με στόχο το πανεπιστήμιο να μείνει σε Πάτρα, Αγρίνιο και Μεσολόγγι.
Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις
Μετά 1999, με τη Διαδικασία της Μπολόνια, συγκροτείται ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος (ΕΧΑΕ) με 49 χώρες. Εκτοτε οι διαδικασίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επιταχύνθηκαν: ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων (ΕΠΕΠ), διεθνοποίηση, πιστωτικές μονάδες (ECTS), εργασιακός φόρτος, παράρτημα διπλώματος, αξιολόγηση/πιστοποίηση, κοινά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, κοινωνική διάσταση, νέα αρχιτεκτονική. Συνέπεια αυτών συντελούνται δύο αλλαγές.
Τα ΤΕΙ έγιναν ΑΕΙ εφόσον οι τριτοβάθμιες έγιναν «τουλάχιστον τριετείς» και εντάσσονται στην κατηγορία έξι των επαγγελματικών προσόντων όπως τα 4ετούς φοίτησης πανεπιστήμια. Ετσι, τα ΤΕΙ μετασχηματίστηκαν σε πανεπιστήμια (Μ. Βρετανία, Ολλανδία, Ελβετία, Βέλγιο…) ή συγχωνεύτηκαν με πανεπιστήμια (Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Ιρλανδία, Γαλλία) και εδρεύουν σε περισσότερες από μία πόλεις. Κατά δεύτερον, ιδρύθηκαν τμήματα διετούς φοίτησης, «σύντομου κύκλου», στα ΑΕΙ. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση των υπουργών Παιδείας του ΕΧΑΕ στη Ρώμη, 24 χώρες προχώρησαν στην κατεύθυνση αυτή.
Ο Γαβρόγλου και η Νέα Δημοκρατία
Το 2001, η κυβέρνηση Σημίτη αναγνώρισε υποχρεωτικά τα ΤΕΙ ως ΑΕΙ. Με το σχέδιο Αθηνά η κυβέρνηση Σαμαρά όξυνε τα προβλήματα. Εν μια νυκτί το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας στο Αγρίνιο πέρασε στο Πανεπιστήμιο Πατρών, τα ΤΕΙ Μεσολογγίου και Πατρών έγιναν ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, τμήματα έκλεισαν, το Γεωπονίας ξεκίνησε για Καλαμάτα και βρέθηκε στην Αμαλιάδα. Το 2017, ο Κώστας Γαβρόγλου, άνοιξε τη σχετική συζήτηση με ειδικούς, μεταξύ τους και εγώ, Προέδρους ΤΕΙ και Πρυτάνεις Πανεπιστημίων.
Διαπίστωση: όπως παντού, τα ΤΕΙ έκλεισαν τον κύκλο τους. Παρατημένα, χωρίς ταυτότητα, με εκκρεμή επαγγελματικά δικαιώματα, οι μισοί σπουδαστές εγκατέλειπαν τις σπουδές τους. Προκρίθηκαν πέντε λύσεις. Όσα είχαν τις προϋποθέσεις θα μετατρέπονταν υπό όρους σε πανεπιστήμια. Τα άλλα θα συγχωνεύονταν με πανεπιστήμια. Τμήματα που δεν πληρούσαν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις θα έκλειναν ή θα συγχωνεύονταν. Τα κριτήρια για τις αποφάσεις θα ήταν ακαδημαϊκά: γνωστικά αντικείμενα, μέγεθος τμημάτων, συγκρότηση τοπικών κόμβων ώστε οι σπουδές να είναι ποιοτικές και οι φοιτητές να ζήσουν φοιτητική ζωή. Τέλος, προκρίθηκε η συγκρότηση τεχνικών και επαγγελματικών σπουδών διετούς φοίτησης.
Το εγχείρημα αποδείχτηκε πολύπλοκο. Τα κακώς κείμενα ήταν πολλά. Περιφέρειες και τοπικές κοινωνίες δεν δέχονταν κλείσιμο, ιδιαίτερα όσες επένδυσαν εκατομμύρια σε υποδομές. Η ΝΔ πολέμησε αμήχανα το εγχείρημα. Είπε ναι στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και το ΕΛΜΕΠΑ στην Κρήτη, όχι στα άλλα. Υποστηρίζει ότι όλα έγιναν σε μια νύχτα. Κατάργησε τη Νομική στην Πάτρα, ανέστειλε τα νέα τμήματα, έκοψε την προβλεπόμενη πρόσθετη χρηματοδότηση, ανέστειλε τα διετή προγράμματα -που φαίνεται να ξανασκέφτεται.
Το Πανεπιστήμιο Πατρών
Σήμερα τα δέκα πανεπιστήμια που ενεπλάκησαν στο εγχείρημα προχωρούν παρά την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση. Εξαίρεση αποτελεί το πανεπιστήμιο Πατρών. Η «συνέργεια» δεν είχε τη συγκατάθεση της πλειοψηφίας. Επιπλέον, αναπαράγει τη χωρική διασπορά των δύο πρώην ΤΕΙ και αδυναμίες τους. Στο σχέδιο υπήρχαν ρήτρες: ίδρυση Νομικής, στελέχωση των Τμημάτων με τουλάχιστον 8 καθηγητές, πρόσθετη χρηματοδότηση διετή προγράμματα. Με την κατάργησή τους τα στραβά οξύνθηκαν.
Η Σύγκλητος έχει δίκιο ως προς τα ακαδημαϊκά κριτήρια που θέτει: συγκροτημένα κάμπους για οικονομίας κλίμακας και για ποιοτικές σπουδές, ισχυρά τμήματα που θεραπεύουν αναγνωρισμένα γνωστικά αντικείμενα.
Ο «Σχεδιασμός», ωστόσο, εγκλείει τρεις συζητήσιμες ιδέες. Θεωρεί δεδομένες την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση, ενώ είναι κυβερνητική επιλογή. Καλλιεργεί την αίσθηση ότι το πανεπιστήμιο θα μείνει μόνο στην Πάτρα, κάτι πιθανό με την πρόσφατη Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Και, τέλος, δίνει την αίσθηση ότι το πανεπιστήμιο είναι αποκλειστική υπόθεση των καθηγητών του.
Σχολές σε κάθε νομό
Θυμίζω ότι ένα πανεπιστήμιο συμβάλλει, μεταξύ πολλών άλλων, και στην τοπική ανάπτυξη: οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική. Όχι σουβλάκια, ούτε κάθε πόλη και τμήμα. Θα μπορούσαμε να δούμε, όπως σ’ όλο τον κόσμο, σχολή/σχολές σε κάθε νομό, με ομοειδή τμήματα, σε πανεπιστημιουπόλεις. Έτσι θα δημιουργούνταν ακαδημαϊκό περιβάλλον για τους φοιτητές και το προσωπικό, υπεραξία για την περιοχή και το πανεπιστήμιο θα έστεκε διεθνώς. Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις προϋποθέσεις. Συνεννόηση με τον κοινωνικό περίγυρο και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Προγραμματισμός σε βάθος χρόνου. Και συνέργειες των τοπικών και περιφερειακών αρχών μεταξύ τους για την αξιοποίηση υπαρχουσών δομών, τη διατύπωση γνώμης για ενδεχόμενες «ανάγκες» τους. Έτσι θα έβγαιναν όλοι κερδισμένοι: η εκπαίδευση, η Δημοκρατία, οι τοπικές κοινωνίες, οι νέοι, τα πανεπιστήμια, η χώρα.
ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗ
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
