Υπάλληλος της Πειραϊκής – Πατραϊκής έσωσε και αναπαλαίωσε το ρολόι της θρυλικής βιομηχανίας ΦΩΤΟ
Πώς έφθασε να κοσμεί το Εργατικό Κέντρο της Πάτρας, το ρολόι που κτυπούσαν την κάρτα τους οι εργαζόμενοι.
Κάποτε, στην είσοδο των εργοστασίων, ο χρόνος δεν κυλούσε ψηφιακά και αφηρημένα. Είχε ήχο: κλακ! – η κάρτα χτυπούσε στο μηχανικό ρολόι και ο εργαζόμενος δήλωνε το «παρών». Ηταν η αρχή της βάρδιας, μια ιεροτελεστία λιτή, αλλά καθοριστική. Σήμερα, τα λογισμικά και τα βιομετρικά συστήματα έχουν αντικαταστήσει εκείνη την κάρτα. Ομως σε έναν τοίχο του Εργατικού Κέντρου Πάτρας, ένα παλιό σύστημα καταγραφής ωραρίου της Πειραϊκής Πατραϊκής στέκει ακόμα αγέρωχο. Αναπαλαιωμένο από τα χέρια του Τριαντάφυλλου Μασμανίδη, ενός πρώην εργάτη της ιστορικής βιομηχανίας, που θέλησε να διασώσει όχι απλώς ένα αντικείμενο, αλλά μια εποχή.
Η Πειραϊκή Πατραϊκή: Ενας γίγαντας της ελληνικής βιομηχανίας
Η Πειραϊκή Πατραϊκή δεν ήταν απλώς μια κλωστοϋφαντουργία· ήταν μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της μεταπολεμικής Ελλάδας, με χιλιάδες εργαζόμενους και εργοστάσια σε όλη τη χώρα -από την Πάτρα και την Ελευσίνα, μέχρι το Αίγιο και τη Θεσσαλονίκη.
Ηταν από τις πρώτες εταιρείες που εφάρμοσαν συγκροτημένα συστήματα ωρομέτρησης, τόσο για την τήρηση πειθαρχίας όσο και για τον έλεγχο του κόστους. Σε αυτά τα εργοστάσια, όπου ο θόρυβος των μηχανών ήταν συνεχής και οι βάρδιες απαιτητικές, ο χρόνος μετριόταν με ακρίβεια και η κάρτα εργασίας ήταν εργαλείο και τεκμήριο.
Το ρολόι που βλέπουμε σήμερα στο Εργατικό Κέντρο είναι γερμανικής κατασκευής, της εταιρείας Bürk, από τις πιο γνωστές στο είδος της. Πρόκειται για ένα κλασικό Stechuhr, όπως το ονόμαζαν οι Γερμανοί, δηλαδή «ρολόι χτυπήματος κάρτας». Τοποθετημένο ανάμεσα σε δύο ξύλινες θήκες με κάρτες, αποτελούσε το σημείο έναρξης και λήξης κάθε εργάσιμης μέρας. Ο εργαζόμενος περνούσε την κάρτα του, και το ρολόι σημείωνε τη στιγμή -μια στιγμή που συνόψιζε κόπο, προσδοκία, ακόμα και αγωνία.
Η πράξη ήταν απλή, σχεδόν αυτοματοποιημένη. Ομως το περιεχόμενό της ήταν βαθύ: ήταν η σύνδεση του ατόμου με το σύνολο, του ιδρώτα με την παραγωγή, του χρόνου με την αμοιβή.
Από το ρολόι στον αλγόριθμο
Σήμερα, τα ρολόγια αυτά μοιάζουν με αρχαιολογικά ευρήματα. Οι ψηφιακές κάρτες εργασίας -πλέον υποχρεωτικές σε πολλές επιχειρήσεις- επιτρέπουν τον απόλυτο συγχρονισμό με συστήματα ελέγχου, μισθοδοσίας και παρακολούθησης. Η ώρα καταγράφεται αυτόματα, ο εργαζόμενος μπορεί να «χτυπήσει» την κάρτα από το κινητό του, ακόμα και εξ αποστάσεως.
Η αλλαγή αυτή φέρνει άνεση και αποτελεσματικότητα. Ομως ταυτόχρονα φέρνει κι ένα ερώτημα: όσο περισσότερο η εργασία ψηφιοποιείται, χάνεται κάτι από την ανθρώπινη επαφή; Την αίσθηση του «ανήκειν»; Το «κλακ» της κάρτας δεν ήταν μόνο τεχνικός ήχος -ήταν το πρώτο «καλημέρα» μιας κοινότητας ανθρώπων που δούλευαν δίπλα-δίπλα.
Η αξία της μνήμης
Ο εργαζόμενος που διέσωσε αυτό το ρολόι δεν κράτησε απλώς ένα μηχανισμό. Κράτησε ζωντανή τη μνήμη της εργασίας, του μόχθου, της βιομηχανικής ταυτότητας της Πάτρας. Η Πειραϊκή Πατραϊκή δεν υπάρχει πια. Ομως μέσα από αυτό το ρολόι, από το ξύλο που κάποτε άγγιξαν χιλιάδες χέρια, επανέρχεται η αίσθηση πως ο χρόνος της εργασίας είναι και χρόνος ζωής.
Γιατί τελικά, η κάρτα -είτε χάρτινη, είτε ψηφιακή- δεν είναι απλώς μέσο ελέγχου. Είναι σύμβολο της σύνδεσης του ανθρώπου με το κοινωνικό του έργο. Και κάθε φορά που «χτυπάμε» κάρτα, ακούγεται ο διαπεραστικός ήχος του ξυπνητηριού της ιστορίας, που μας θυμίζει ότι πίσω από τον χρόνο υπάρχουν πάντα συναρπαστικές ανθρώπινες αφηγήσεις…
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
