Ο «ιστός της Πηνελόπης»: Η πιο κομψή δικαιολογία για να μην κάνεις τίποτα!
Οι παροιμίες και οι λαϊκές ρήσεις δεν είναι απλώς λόγια των παλιών. Είναι η φωνή της συλλογικής εμπειρίας που περνά από στόμα σε στόμα, ζωντανή, ουσιαστική, πάντα παρούσα.
Αποτελούν έναν πραγματικό πολιτιστικό θησαυρό. Συμπυκνώνουν την εμπειρία, τη σοφία και τις αξίες εκατοντάδων ετών μέσα σε λίγες μόνο λέξεις. Ένα λαϊκό ρητό μπορεί να είναι πιο εύστοχο και καίριο από έναν ολόκληρο λόγο, γιατί μεταφέρει πρακτικά νοήματα με χιούμορ, απλότητα και – πολλές φορές – συγκλονιστική ειλικρίνεια.
Οι παροιμίες, άλλωστε, είναι κάτι παραπάνω από σοφίες της καθημερινότητας: είναι το αποτύπωμα της σκέψης και της ψυχής ενός λαού, η πολιτισμική του ταυτότητα. Μιλούν για τις αξίες, τα ήθη, τις αγωνίες, τις προσδοκίες και τα βάσανα των ανθρώπων που τις δημιούργησαν. Κι όμως, αν και γεννήθηκαν σε άλλες εποχές, αντέχουν στο χρόνο, παραμένουν διαχρονικές γιατί αγγίζουν πανανθρώπινες εμπειρίες.
Η χρήση τους σήμερα – είτε σε μια σοβαρή κουβέντα είτε ως πινελιά χιούμορ – λειτουργεί σαν γέφυρα με το παρελθόν. Δίνει έμφαση στα λόγια μας, κάνει τη σκέψη πιο ζωντανή, φέρνει την παράδοση στο παρόν.
Τι σημαίνει «Ιστός της Πηνελόπης»;
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η φράση «Ιστός της Πηνελόπης». Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να περιγράψουμε ένα έργο που δεν ολοκληρώνεται ποτέ, που όλο ξεκινά και όλο μένει στη μέση. Η έκφραση προέρχεται από την Οδύσσεια, όταν η Πηνελόπη ύφαινε ένα πέπλο για τον πατέρα του Οδυσσέα, λέγοντας στους μνηστήρες ότι όταν τελειώσει θα διαλέξει σύζυγο. Όμως κάθε βράδυ ξήλωνε ό,τι είχε υφάνει την ημέρα, καθυστερώντας σκόπιμα την επιλογή της, με την ελπίδα ότι ο Οδυσσέας θα γυρίσει.
Η ιστορία αυτή έγινε σύμβολο καθυστέρησης – αλλά και γυναικείας εξυπνάδας και αντίστασης.
Οι φράσεις που μας κρατούν ριζωμένους
Παροιμίες όπως «όποιος σκάβει το λάκκο του αλλουνού, πέφτει ο ίδιος μέσα» ή «φύλαγε τα ρούχα σου να ’χεις τα μισά» είναι κομμάτια της καθημερινότητάς μας, αλλά και κομμάτια του εαυτού μας. Μας θυμίζουν τις συνέπειες, προειδοποιούν, συμβουλεύουν, ανακουφίζουν. Γι’ αυτό και πρέπει να παραμείνουν ζωντανές. Να τις μεταλαμπαδεύουμε στα παιδιά μας, όχι σαν μουσειακά εκθέματα, αλλά σαν σπόρους ζωής.
Γιατί τελικά, μια παροιμία δεν είναι απλώς λόγος. Είναι μάθημα. Είναι εμπειρία. Είναι ψυχή.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
