Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος
*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επίτιμος δικηγόρος.
«Λόγος το μάρμαρο έγινε και η ιδέα τέχνη…»
(Κωστή Παλαμά, Φλογέρα του Βασιλιά 1910)
Η πρόσφατη μαρμαρωμένη συνάντηση μεταξύ Ελληνα και Βρετανού πρωθυπουργού, θύμισε την ωραιότερη «σπαγκέτι γουέστερν» ταινία όλων των εποχών, με τους Κλίντ Ηστγουντ, Λή βαν Κλήφ και Ηλάι Γουάλας, σε σκηνοθεσία Σέρτζιο Λεόνε και μουσική του Εννιο Μορικόννε. Την παράσταση, νομίζω, έκλεβε ο γοητευτικά «άσχημος» του έργου Ηλάι Γουάλας.
Πριν φθάσουμε όμως στον λόρδο Βύρωνα, ας πάμε πολύ πιο πίσω για να δούμε ποιος ήταν ο πρώτος φιλέλλην στην ιστορία. Ο Ηρόδοτος (2.178.1) μάς πληροφορεί ότι: «Φιλέλλην δε γενόμενος ο Αμασις», αναφερόμενος στον Φαραώ της Αιγύπτου Αμασι, που βασίλευσε από το 570 έως το 526 π.Χ. και φέρθηκε πολύ ευνοϊκά στους Ελληνες.
Κάνοντας ένα μεγάλο άλμα στον χρόνο, γιατί φίλες και φίλοι ξέρω ότι έχετε και άλλα σπουδαιότερα πράγματα να κάνετε, φθάνουμε στον άνθρωπο που θα μπορούσε να πει κανείς ότι θεμελίωσε στον 18ο αιώνα την αγάπη για το κάλλος της αρχαίας κλασικής ελληνικής τέχνης, τον Γάλλο Abel-Francois Poisson, που από «ψάρι» (poisson) προβιβάστηκε σε μαρκήσιο του Μαρινύ από τον πολύ ντεκορατίφ Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο 15ο, γιατί ο μαρκήσιος πήγε στην Ιταλία το 1749, όπου μαζί με τον χαράκτη Coshin, τον αρχιτέκτονα Soufflot και τον παππά Leblanc καθίσανε εικοσιπέντε μήνες, μελετώντας και απαθανάτιζοντας κλασικά ερείπια. Οι κακεντρεχείς κουτσομπόληδες βέβαια λένε ότι ο Λουδοβίκος τον έκανε μαρκήσιο, γιατί ήταν αδελφός της επίσημης αγαπημένης του βασιλιά, της μαντάμ ντε Πομπαντούρ.
Η αγάπη για την ελληνική τέχνη έγινε μόδα στην Ευρώπη της εποχής, έτσι ώστε όλα να έχουν κάτι «ελληνικό» επάνω τους. Την ίδια εποχή φούντωσε και η τάση κάποιων (πολύ) πλουσίων, ιδίως Εγγλέζων, να ταξιδεύουν για μεγάλο διάστημα στην Ιταλία και αργότερα δειλά-δειλά και στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, όπου τα πράγματα ήταν ακόμα λιγάκι επικίνδυνα. Ολη αυτή η τάση βοήθησε στο τέλος και πολιτικά το Ελληνικό Ζήτημα και τον αγώνα του ’21.
Εδώ κάνει την εμφάνισή του ο «κακός» του έργου. Ο Τόμας Μπρους 7ος κόμης του Ελγιν (1766-1841) πιο γνωστός ως «Ελγιν». Και αυτός λάτρης της ελληνικής τέχνης, αλλά με μία διαφορά. Ηθελε να φτιάξει στην Αγγλία ένα ιδιωτικό, καταδικό του, μουσείο με εκθέματα από την αρχαία Ελλάδα. Επεδίωξε και κατάφερε να διοριστεί πρεσβευτής του Βρεταννού βασιλιά στον Οθωμανό σουλτάνο από το 1798 εως το 1803. Σώζεται σε ιταλική μετάφραση επιστολή του Καϊμακάμ πασά από την Κωνσταντινούπολη στον Ζινδάραγα (κλειδούχο) της Ακρόπολης να αφήσει τον Ελγιν να πάρει από τον χώρο της Ακρόπολης «μερικά κομμάτια πέτρες» (Qualche pezzi di pietre). O Ελγιν, ερμηνεύοντας … διασταλτικά την άδειά του, για εννέα ολόκληρα χρόνια, με σκαλωσιές και άσχετους μαστόρους «κατέβαζε» τα γλυπτά του Παρθενώνα για το μουσείο του. Λέγεται ότι η όλη «επιχείρηση» στοίχισε στον Ελγιν 74.000 λίρες (4.700.000 λίρες σημερινές). Τελικά, μετά από διάφορες οικονομικές ατυχίες και ένα πανάκριβο σκανδαλώδες διαζύγιο, ο Ελγιν έμεινε «ταπί» που λένε και άρχισε τις προσπάθειες να πουλήσει τα γλυπτά του Παρθενώνα. Ο Ναπολέων (!) προσφέρθηκε να τα πάρει, αλλά ο Ελγιν… ως πατριώτης αρνήθηκε. Ετσι, τελικά τα αγόρασε το βρεταννικό κράτος, καταβάλλοντας 35.000 λίρες, δηλαδή ο καψερός ο Ελγιν ζημιώθηκε κιόλας! Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ψηφοφορία για την αγορά των «μαρμάρων» οι ψήφοι ήταν 82 υπέρ της αγοράς και 80 εναντίον.
Ο «καλός» του έργου Γεώργιος Γκόρντον, 6ος βαρώνος Μπάυρον (1788-1824), ο γνωστός μας λόρδος Βύρων, μπήκε στη δράση πολύ αργά για να μπορέσει να κάνει κάτι δραστικό. Εφριξε όταν είδε ακρωτηριασμένο τον Παρθενώνα, και σε δύο ποιήματά του στιγμάτισε το γεγονός. Η παρέμβασή του όμως επέδρασε θετικά, και ολόκληρος ο αγώνας που έδωσε μέχρι το πρόωρο τέλος της ζωής του στο Μεσολόγγι για το «Ελληνικό Ζήτημα» βοήθησε σημαντικά στην αλλαγή στάσης (θετικής) των τότε μεγάλων δυνάμεων.
Ο «άσχημος» του έργου Βρεταννός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ ακύρωσε την προγραμματισμένη συνάντηση με τον Ελληνα ομόλογό του, φοβούμενος μήπως γίνει κουβέντα για τα μάρμαρα. Ετσι όμως … εξασφάλισε τεράστιο prime time στα δελτία ειδήσεων για το θέμα των γλυπτών παγκοσμίως, πληρώνοντας το… μάρμαρο ο ίδιος. Τελικά και “άσχημος” πρέπει να το έχεις!
*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επίτιμος δικηγόρος.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
