«Αναπάντεχο βίωμα τέχνης» η Εκθεση «Alive Heritage. Matter and Memory. Ελληνες Καλλιτέχνες της Διασποράς» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών

Κρίστυ Κουνινιώτη

Μια μοναδική έκθεση με τίτλο «Alive Heritage. Matter and Memory. Ελληνες Καλλιτέχνες της Διασποράς» φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, προσφέροντας στον επισκέπτη μια «έντονα συγκινησιακή εμπειρία και ένα αναπάντεχο βίωμα τέχνης» όπως σημειώνει, μιλώντας στην «Π», η Γεωργία Μανωλοπούλου, επιμελήτρια – μουσειολόγος – ερευνήτρια Πολιτιστικής Διπλωματίας.

–Πώς γεννήθηκε η ιδέα της Εκθεσης και ποιο το όραμα;

Η ιδέα για την έκθεση «Alive Heritage: Matter and Memory» γεννήθηκε ως καρπός μιας βαθιάς πολιτιστικής και ερευνητικής αναζήτησης. Το έργο των Ελλήνων καλλιτεχνών της Διασποράς ήταν για έμενα μια αποκάλυψη, ένα τεράστιο «ζωντανό» πολιτιστικό και αξιακό κεφάλαιο, αχαρτογράφητο, ανεξερεύνητο. Η έρευνα, η μελέτη και η συνεργασία ξεκίνησε αρκετά χρόνια  πριν στη μοναδική Συλλογή του Ιδρύματος Διασποράς μέσα από τα έργα, τις ατέρμονες αναζητήσεις  και  αφηγήσεις του συλλέκτη Βασίλη Καλογηράτου. Ενα ταξίδι μέσα από το έργο  των Ελλήνων καλλιτεχνών που δημιούργησαν πέρα από τα σύνορα, που μετουσίωσαν αξίες και ιδανικά της Ελλάδας σε έργα τέχνης σε μορφές και εικαστικές συνθέσεις, επαναπροσδιοριζοντας την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς, υλικής και άυλης, όχι ως κάτι στατικό που ανήκει αποκλειστικά στο παρελθόν, αλλά ως ζωντανός, δημιουργικός και  διαρκώς εξελισσόμενος τόπος-Αlive Heritage.

Οι καλλιτέχνες της Διασποράς  στα μάτια τα δικά μου είναι πολιτιστικοί διπλωμάτες, που φέρουν μέσα τους τη μνήμη αυτή, ένα συλλογικό μοναδικό ελληνικό DNA και την εκφράζουν μέσα από σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές και υλικά που αντηχούν βιώματα, μεταβάσεις και ταυτότητες στο σύγχρονο παγκόσμιο τοπίο με ευαισθησία και καλλιτεχνική ελευθερία. Το όραμα της έκθεσης έχει διττή και ανθρωποκεντρική  υπόσταση. Η έκθεση δεν επιχειρεί να διδάξει, αλλά να συγκινήσει και να αφυπνίσει ενισχύοντας τον ρόλο της τέχνης ως φορέα πολιτιστικής αναγέννησης.

–Stamos, Chryssa,Takis, Coulentianos, Philolaos, Voulkos, Dimitri Hadzi, William Baziotes, Constantin Andreou, Kosta Alex, Jean Varda, Lucas Samaras, Jim Morphesis οι 16 εικαστικοί των οποίων τα έργα εκτίθενται. Με ποιο κριτήριο επελέγησαν;

Η έκθεση «Alive Heritage: Matter and Memory» αποτυπώνει την παλμική αυτή σχέση ανάμεσα στην ύλη και τη μνήμη μέσα από τη δημιουργική φωνή των Ελλήνων καλλιτεχνών της Διασποράς που έζησαν σε Αμερική και Γαλλία. Με έργα γλυπτικής, ζωγραφικής και σύγχρονες εγκαταστάσεις οι δημιουργοί επανερμηνεύουν την ελληνικότητα ως μια ζωντανή, μεταβαλλόμενη εμπειρία , η οποία δεν περιορίζεται σε γεωγραφίες. Μέσα από τα έργα τους αναδύεται ο Νόστος όχι μόνο ως επιστροφή αλλά ως μια πράξη διαρκούς δημιουργικής υπαρξιακής αναζήτησης. Για παράδειγμα, δύο από του καλλιτέχνες της Εκθεσης, ο  Κουλεντιανός και ο Ανδρέου  έφυγαν το 1945 με τον εμφύλιο με το  Mataroa μαζί με πλήθος άλλων πνευματικών ανθρώπων της Ελλάδας με τη βοήθεια της γαλλικής κυβέρνησης.

Ο Κώστας Ανδρέου, με τα μεταλλικά τοτέμ του και το αγαπημένο μου γλυπτό Κύματα αγάπης  εστιάζει στην καθαρότητα της γραμμής, στην ψυχή της μορφή, στη λιτότητα και τη μεταφυσική του ελληνικού πνεύματος.

Ανάμεσά τους ο Peter Voulkos, που έφερε τον πηλό στην καρδιά του αμερικανικού μοντερνισμού  με το «Clay Revolution» ως καθηγητής στο University of Berkeley, και ανέτρεψε ριζικά την παραδοσιακή αντίληψη για την κεραμική τέχνη. Η τέχνη του ήταν βιωματική, αρχέγονη, μια αδιάκοπη αναμέτρηση με τα όρια του υλικού και την ουσία της ύπαρξης. Ενώ τα έργα του   Takis   αναδεικνύουν τη διεπιστημονική διάσταση της τέχνης, ενός παράλληλου συμπαντικού καλλιτεχνικού σχήματος με απλές και συμβολικές φόρμες. Ο Stamos με τα Ιnfinity Fields ως ο εκφραστής του αφηρημένου εξπρεσιονισμού μάς μεταφέρει στα αιώνια χρώματα και συναισθήματα του ελληνικού τοπίου.

-Ποια η μεγάλη πρόκληση του εγχειρήματος;

Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μια πράξη πολιτιστικής καινοτομίας  και συνέργειας, μια ζωντανή πρόσκληση να επανεξετάσουμε τη θέση της αρχαίας και σύγχρονης τέχνης άλλα και μια πράξη, θα έλεγα,  πολιτιστικής νοημοσύνης. Εμπνέεται από τον αξιακό κώδικα «Η Τέχνη ως Δημόσιο Αγαθό», και λειτουργεί ως πεδίο στοχασμού για την πολιτιστική κληρονομιά (υλική και άυλη),τη σύγχρονη ταυτότητα και το συνανήκειν, το μουσείο  ως τόπος διαλόγου και πολιτιστικής συνέχειας. Στο πλαίσιο αυτό η πρόκληση ήταν μεγάλη! Ουσιαστικά δημιουργήθηκε ένα παράλληλο «μουσείο Σύγχρονης Τέχνης» με την επιμέλεια και παρουσίαση πάνω  από 110 σημαντικών -σε διεθνές επίπεδο- έργων τέχνης που, δίχως την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη του όλου εγχειρήματος από τη διευθύντρια Αναστασία Κουμούση και του συλλέκτη Βασίλη Καλογηράτου, δεν θα ήταν εφικτό.

-Πώς «συνδιαλέγονται» τα συγκεκριμένα έργα με τα εκθέματα από το μακρινό παρελθόν;

Για πρώτη φορά, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, εκεί όπου συνυπάρχουν μυκηναϊκά ξίφη, ελληνιστικά στεφάνια και ρωμαϊκά γλυπτά, εκτίθενται μαζί  έργα που αποτελούν εμβληματικά παραδείγματα του πώς η ελληνική τέχνη και ταυτότητα μπορεί να  μετουσιωθεί και να διασωθεί σε νέες γεωγραφίες μέσω της σύγχρονης δημιουργίας. Τα έργα τους  εμπνέονται από την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά, αναδημιουργούν ή υπαινίσσονται αρχαίες μορφές χωρίς να μιμούνται πιστά, ανοίγοντας διάλογο με σεβασμό.

-Πώς προβάλλουν η Ελλάδα και η Πάτρα μέσω αυτής της συνύπαρξης;

Για μένα, οι Ελληνες καλλιτέχνες της Διασποράς είναι πολίτες του κόσμου, που  ανιχνεύουν τις ρίζες τους, τις επικοινωνούν και τις μεταφέρουν στο αστικό και κοινωνικό τοπίο με την επιρροή της χώρας που βρίσκονται.

Μια Ελλάδα που παραμένει παρούσα μέσα από τη ματιά, το έργο και την ψυχή όσων επιλέγουν να την αφηγούνται με το δικό τους σύγχρονο τρόπο. Η ελληνικότητα στα έργα τους δεν είναι μία, αλλά πολλαπλή. Είναι αρχέγονη και σύγχρονη, είναι εσωτερική και παγκόσμια. Είναι η ελληνικότητα ως φωνή της ύλης, της μορφής, του πηλού, του φωτός, του μετάλλου, του χρώματος, αλλά και ως εσωτερική αναζήτηση της μνήμης και της ταυτότητας.

Η τέχνη τους, είναι πράξη βαθιά συναισθηματική, ένα είδος «νόστιμης» επιμονής να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη, υλική και άυλη. Οπως ακριβώς η Πάτρα υπήρξε σημαντικό λιμάνι της Μεσογείου, του Πολιτισμού, έτσι και η Εκθεση αυτή αναδεικνύει την έννοια μιας διαδρομής, του Νόστου, όπου το παρελθόν συναντά το παρόν και εμπνέει το μέλλον και τοποθετεί, επιτέλους, το Μουσείο Πατρών στον διεθνή πολιτιστικό χάρτη.

-Εως τώρα πώς έχει «μιλήσει» η έκθεση στους επισκέπτες; Τι έχετε εισπράξει;

Μια  έντονα συγκινησιακή εμπειρία και ένα αναπάντεχο βίωμα τέχνης αναστατώνουν τους επισκέπτες και δημιουργούν την ευφορία, την ένταση των συναισθημάτων με τη λυτρωτική διάσταση της τέχνης.

Αυτό είναι και το νήμα που διατρέχει κάθε της πτυχή, από την επιμέλεια μέχρι την παρουσίαση και στην καρδιά των επισκεπτών της. Υπενθυμίζοντας στον επισκέπτη ότι η τέχνη, ως ήπια δύναμη, ο πολιτισμός, η δημιουργικότητα, η αισθητική, οι αξίες και το πολυπόθητο ευ ζην με την αριστοτελική διάσταση είναι αυτά που νοηματοδοτούν την ανθρώπινη ύπαρξη.

Alive Heritage: Matter and Memory – Ελληνες Καλλιτέχνες της Διασποράς (2025-05-18) – hellenicdiaspora.org https://share.google/rBsWCq0d6oHJYhd3K

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News