Δρ. Αλέξης Παπαλεξόπουλος: Η ενεργειακή κρίση δεν θα είναι προσωρινή

Η «ΠτΚ» δημοσιεύει σήμερα το β΄μέρος της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας, όσο και αποκαλυπτικής συνέντευξης του Δρ. Αλέξη Παπαλεξόπουλου, για την παγκόσμια ενεργειακή κρίση και τις γεωπολιτικές εξελίξεις που συνδέονται με αυτήν.

Ο Δρ. Αλέξης Παπαλεξόπουλος, είναι διακεκριμένος επιστήμονας σε θέματα συστημάτων ενέργειας και ενεργειακών δικτύων. Είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των ECCO International (USA), ZOME Energy Networks (USA) και World Energy Consortium (Estonia) και θεωρείται πρωτοπόρος στον κλάδο του, καθώς έχει σχεδιάσει περισσότερες από 15 ανταγωνιστικές χονδρικές και λιανικές αγορές ενέργειας σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας, Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας, τα τελευταία 25 χρόνια.

ΕΡ: Πιστεύετε ότι η ενεργειακή κρίση που ζούμε, είναι ένα παροδικό φαινόμενο, ή περάσαμε σε ένα άλλο επίπεδο όπου το κόστος της ενέργειας θα αποτελεί το βασικό πρόβλημα κάθε νοικοκυριού και επιχείρησης;

Η εξάλειψη της εξάρτησης της ΕΕ από τις ρωσικές προμήθειες, παρόλο που είναι ένας αξιόλογος στόχος πολιτικής, είναι ένα μνημειώδες και δαπανηρό έργο. Ως εκ τούτου, πιστεύω ότι η τρέχουσα ενεργειακή κρίση δεν είναι ένα προσωρινό φαινόμενο. Θα επιμείνει για τουλάχιστον δύο χρόνια. Οι τιμές θα σταθεροποιηθούν τα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια και επειδή επηρεάζουν σημαντικά τη συνολική οικονομία, αναμένω ότι και οι τιμές στα βασικά προϊόντα θα παραμείνουν υψηλές, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα.

Οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι πολύ τεταμένες και δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μπορεί να αντικαταστήσει επί του παρόντος τις ρωσικές προμήθειες.

Δεδομένων των τεχνικών περιορισμών που αντιμετωπίζουν επί του παρόντος οι ΗΠΑ, δεν πιστεύω ότι είναι σε θέση να παράσχουν στην ΕΕ 15 bcm LNG (δισ. κ.μ. υγροποιημένου φυσικού αερίου) όπως υποσχέθηκε ο Μπάιντεν στους ηγέτες της ΕΕ. Επιπλέον, η διακυβέρνηση Μπάιντεν αντιμετωπίζει έντονη αντίσταση από περιβαλλοντικές ομάδες (ένα βασικό μπλοκ που τον υποστήριξε στις τελευταίες προεδρικές εκλογές) που αντιτίθενται στην περαιτέρω εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου και στις αυξημένες άδειες γεώτρησης.

ΕΡ: Είναι βιώσιμη μια πολιτική επιδοτήσεων των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος;

Η Ελλάδα έχει πληγεί δυσανάλογα σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ δεδομένου ότι μόλις βγαίνει από μια σοβαρή οικονομική κρίση και την πανδημία του COVID-19. Επιπλέον, οι τιμές λιανικής στην ηλεκτρική ενέργεια, συνδέονται άμεσα με τις τιμές χονδρικής και οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις είναι περιορισμένες, λόγω του γεγονότος ότι μόνο η ΔΕΗ διαθέτει ένα ολοκληρωμένο, κάθετο χαρτοφυλάκιο πόρων παραγωγής.
Οι υψηλές τιμές στην ενέργεια επηρεάζουν τους πάντες, αλλά σαφώς τα «ενεργειακά φτωχά» και χαμηλού ή και μεσαίου εισοδήματος νοικοκυριά, επηρεάζονται περισσότερο, επειδή ξοδεύουν σημαντικά υψηλότερα μερίδια του εισοδήματός τους στην ενέργεια.

Η ελληνική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε γρήγορα με την εφαρμογή επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος για την πλειονότητα των νοικοκυριών και των μικρών επιχειρήσεων από το περασμένο φθινόπωρο.

Συνοπτικά, αναφέρθηκε ότι περισσότερα από 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου έχουν προσφερθεί από την κυβέρνηση και επιπλέον 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ βοήθειας θα δαπανηθεί για να βοηθηθούν νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
Αυτές οι επιδοτήσεις μπορούν να είναι μόνο προσωρινές, δεδομένου ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν μπορούν να καλύψουν τις πλήρεις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Η ελληνική κυβέρνηση έχει πολύ βραχυπρόθεσμα περιορισμένα εργαλεία στα οποία μπορεί να βασιστεί για να προσφέρει ανακούφιση στους καταναλωτές και να μειώσει τις τιμές της ενέργειας.

Τα κεφάλαια για τη στήριξη αυτών των άμεσων μέτρων μπορούν να προέλθουν από τα έσοδα από τις δημοπρασίες των δικαιωμάτων CO2, τις εισφορές και τους φόρους στις τιμές της ενέργειας, καθώς και από περιβαλλοντικούς φόρους. Μπορούν επίσης να προέλθουν από τη φορολόγηση των ενδεχομένως μεγάλων «απροσδόκητων κερδών» των παραγωγών ενέργειας που παράγουν ρεύμα κάτω από το οριακή τιμή στην οποία εκκαθαρίζει η ελληνική αγορά χονδρικής σε καθημερινή βάση.

Σαφώς, και από θέση αρχής, είμαι κατά τέτοιων κρατικών παρεμβάσεων αφού αυτά τα κέρδη των παικτών της ενεργειακής αγοράς γενικά, χρησιμοποιούνται για την κάλυψη πάγιων και άλλων δαπανών παραγωγής και για τη χρηματοδότηση μελλοντικών επενδύσεων που απαιτούνται για την επάρκεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ελλάδας.

Ωστόσο, δεδομένων των έκτακτων συνθηκών που αντιμετωπίζει η χώρα μας, ένα τέτοιο έκτακτο μέτρο θα μπορούσε να εξεταστεί, παρά το ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ορισμένες προκλήσεις εφαρμογής του.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΜΕ

ΕΡ: Τι μπορεί να κάνει η χώρα μας, για να ρίξει το κόστος στο ηλεκτρικό ρεύμα;
Τα άμεσα μέτρα που μπορεί να λάβει η ελληνική κυβέρνηση για την προστασία των καταναλωτών θα πρέπει να είναι:

@ Συνέχιση των επιδοτήσεων σε όσους κινδυνεύουν περισσότερο, με ταυτόχρονη υποστήριξη για βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης. Ταυτόχρονα να απαγορευθούν οι διακοπές από το δίκτυο και να επιτραπούν προσωρινά οι αναβαλλόμενες πληρωμές.

@ Μείωση των φόρων, των εισφορών και του ΦΠΑ που συνολικά αποτελούν περίπου το 30-40% του λογαριασμού κατά μέσο όρο και μεταφορά πόρων προς τον ευάλωτο πληθυσμό.

@ Υποστήριξη μακροπρόθεσμων διμερών συμβάσεων μεταξύ πωλητών ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και πελατών όλων των κατηγοριών.

@ Είναι σημαντικό να αυξηθεί η εποπτεία και η επιτήρηση των αγορών ενέργειας και των αγορών ρύπων, για αποφυγή φαινομένων κερδοσκοπίας.

@ Περιορισμός των υπερβολικών «απροσδόκητων κερδών» από τους παραγωγούς ενέργειας που παράγουν ρεύμα κάτω από την οριακή τιμή, παρόλο που αυτό το μέτρο μπορεί να είναι εξαιρετικά προβληματικό με προκλήσεις και αβεβαιότητες στην εφαρμογή του.

@ Εφαρμογή ανώτατων ορίων τιμών με συντονισμένο τρόπο στις αγορές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας σε περιφερειακό επίπεδο της ΕΕ (όχι σε επίπεδο μεμονωμένου κράτους μέλους) για να αποφευχθεί η διαταραχή ροής ενέργειας, η έλλειψη σηματοδότησης τιμών (που δείχνει πως η προσφορά και η ζήτηση πρέπει να προσαρμοσθούν σε αυτή), ο κίνδυνος για την ασφάλεια του εφοδιασμού και η ρυθμιστική αβεβαιότητα.

@ Εφαρμογή ανώτατων ορίων τιμών για την εμπορία φυσικού αερίου σε συντονισμένο επίπεδο με την ΕΕ με αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.

@ Διαπραγμάτευση τιμών και όγκου αερίου με διεθνείς προμηθευτές σε επίπεδο ΕΕ με συντονισμένο τρόπο.

Τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών θα πρέπει να είναι:
@ Ενίσχυση του κανονισμού για ταχύτερη μετάβαση σε ένα μέλλον καθαρής ενέργειας μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Η απαγκίστρωση της ΕΕ από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου θα απαιτούσε περισσότερα από 190 δισεκατομμύρια δολάρια για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ τα επόμενα έξι χρόνια.

@ Βελτίωση της νομοθεσίας για την αύξηση των επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης και την «ανταπόκριση στη ζήτηση».

@ Ανάπτυξη εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου.

@ Αύξηση των επενδύσεων για την ενίσχυση του δικτύου μεταφοράς και της ικανότητας διασύνδεσής μας με τα γειτονικά κράτη

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ
Κατά τη διαδικασία εφαρμογής αυτών των μεταρρυθμίσεων (βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων) είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρηθεί η υπάρχουσα αρχιτεκτονική της χονδρεμπορικής αγοράς και του χρηματιστηρίου ενέργειας, για να διασφαλιστεί η δίκαιη διαμόρφωση των τιμών, η αποκάλυψη τιμών και η σηματοδότηση των τιμών στην αγορά.

Για παράδειγμα, πρέπει αποφευχθεί ο πειρασμός να αλλάξει ο μηχανισμός καθορισμού τιμών από την τιμολόγηση οριακής τιμής (marginal pricing) σε τιμολόγηση πληρωμής επί μέρους προσφοράς (pay as bid).

Μια τέτοια κίνηση, παρόλο που φαίνεται λογική σε έναν πολιτικό ή έναν μη ειδικό, έχει αποδειχθεί αντιπαραγωγική, διότι θα στερέψει τις επενδύσεις σε ΑΠΕ, θα μειώσει την ευελιξία του συστήματος, θα παραμορφώσει την σωστή σηματοδότηση των τιμών και θα αυξήσει την μεταβλητότητα των τιμών της αγοράς.

Η ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΘΑ ΦΕΡΕΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Από την χειμαρρώδη συνέντευξη του Δρ. Παπαλεξόπουλου, που πολλές φορές είχε και κάποιες εξαιρετικά περίπλοκες και εξεζητημένες αναλύσεις, κρατήσαμε μια χαρακτηριστική επισήμανση, για το πως βλέπει το ενεργειακό μας μέλλον:

«Η Συναλλακτική Ενεργειακή αγορά αναμένεται να αναδειχθεί στο επίκεντρο της μελλοντικής εξέλιξης του ενεργειακού δικτύου. Είναι ένα σύστημα που αποτελείται από συντεταγμένους ενεργειακούς παίκτες, οι οποίοι χρησιμοποιούν τις προόδους στην τεχνολογία, την ανίχνευση μέσα από αισθητήρες, τις επικοινωνίες και την ανάλυση δεδομένων για να επικοινωνήσουν και να ανταλλάξουν ενέργεια μεταξύ τους, στη βάση της αξίας της ανταλλασσόμενης ενέργειας.

Οι συναλλαγές Person to Person (P2P), οι οποίες αναμένεται να κλιμακωθούν σημαντικά τα επόμενα 10 χρόνια, θα παρακολουθούνται, θα ελέγχονται και θα διευθετούνται οικονομικά με τη χρήση νέων τεχνολογικών ψηφιακών εργαλείων, τα οποία βασίζονται σε ανοιχτό λογισμικό τύπου «blockchain» και ψηφιακών νομισμάτων.

Η Συναλλακτική Ενέργεια αναμένεται να φέρει επανάσταση στις σχέσεις μεταξύ καταναλωτών, ενεργειακών εταιρειών και του ηλεκτρικού δικτύου.

ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Σε πολιτικό επίπεδο, είναι σημαντικό για τους Έλληνες υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν τις παγίδες της ενεργειακής μετάβασης και να διασφαλίσουν ότι όταν οι ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια έρχονται σε σύγκρουση με τις φιλοδοξίες για την κλιματική αλλαγή, η εθνική ασφάλεια θα πρέπει να έχει προτεραιότητα διαφορετικά μια επιτυχημένη μετάβαση μπορεί να μην πραγματοποιηθεί καθόλου».

 

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News