Λεφτά στη μαύρη τρύπα
Ο Γιώργος Χώτος είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών.
Σε όλα τα πανεπιστήμια, οι Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ) συνιστούν Κέντρα Διαχείρισης εισερχομένων, από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, σε αυτά.
Οσο παράξενο κι αν ακούγεται, οι ΕΛΚΕ ενδιαφέρονται μόνο για την προσέλκυση χρηματοδοτήσεων κι όχι για την ποιότητα ή χρησιμότητα της έρευνας, που παρήχθη. Εάν η διαχείριση χρημάτων έγινε σύμφωνα με τους κανονισμούς, η γραφειοκρατική πορεία περατώθηκε, αν όλα ότι εκτελέστηκαν επιτυχώς, το αν υπάρχει ουσία, αξιοπιστία και εφαρμοσιμότητα των αποτελεσμάτων στον πραγματικό κόσμο. δεν απασχολεί κανέναν. Ούτε τον φορέα χρηματοδότησης, ούτε τον ΕΛΚΕ.
Κι εδώ εισερχόμαστε στην ουσία, όταν η έρευνα δεν αφορά συγκεκριμένο και ξεκάθαρο στόχο π.χ. επίλυση προβλήματος παραγωγής, καινοτόμα χρήση υλικών και τεχνικής, ή αντιμετώπιση φυσικής διαταραχής, αλλά αντίθετα με πρόφαση τα παραπάνω έχει αποφασιστεί να γίνει -απλά- σε ένα πλατύ επιστημονικό πεδίο. Από φορείς χρηματοδότησης προκηρύσσονται ερευνητικές δράσεις σε πεδία, όπως, π.χ. Αγροτοδιατροφή, Νανοϋλικά, Υδατοκαλλιέργειες, Κλιματική αλλαγή, Βιοποικιλότητα κ.λπ., καλώντας ερευνητές να υποβάλλον προτάσεις κι αυτοί, που θα κρίνουν, δεν γνωρίζουν ρων ποιο συγκεκριμένο αντικείμενο καλούνται να στηρίξουν. Και πώς να το γνωρίζουν όταν δεν υπάρχει επαφή με τη βιομηχανία και τα προβλήματά της και τραγικότερο συνάμα όταν δεν υπάρχει σοβαρή και ακμάζουσα βιομηχανία!
Ενα παράδειγμα στον τομέα μου, αυτόν της Υδατοκαλλιέργειας. Βγάζει η ΓΓΕΤ μια πρόσκληση για προτάσεις σε ερευνητικό πρόγραμμα, που αφορά εύρεση και απομόνωση φυτοπλαγκτονικών ειδών από λιμνοθάλασσες. Οχι κάποιου συγκεκριμένου είδους, ούτε πόσα είδη απαιτείται να βρεθούν, ούτε κάποιων συγκεκριμένων ουσιών, ούτε καν αν αυτό ή αυτά που θα βρεθούν μπορούν να καλλιεργηθούν. Μετά την υποβολή των προτάσεων, κρίνεται αν θα εγκριθεί και αρχίζει η χρηματοδότηση. Το αν αυτός που την κέρδισε έχει πραγματικά αξιόλογο εργαστήριο και μηχανήματα, που λειτουργούν σωστά, δεν ελέγχεται, ούτε η μεθοδικότητα και σωστή εκτέλεση της έρευνας, ούτε καν αν εξέδραμε στο πεδίο για να βρει αυτούς τους οργανισμούς. Αρκεί στο τέλος (μετά 2-3 χρόνια) να παρουσιάσει ένα καλοδουλεμένο κείμενο με σχήματα, πίνακες κ.λπ. με τα αποτελέσματα της έρευνας κι αυτό ήταν, τελείωσε, εγκρίθηκε η επιτυχής περάτωση!
Πώς θα έπρεπε να γίνεται η όλη διαδικασία; Οι χρηματοδότες να γνωρίζουν τις ανάγκες του παραγωγικού ιστού σε όλα τα επίπεδα. Αυτό απαιτεί να στελεχώνονται από επιστήμονες τεχνοκράτες στην τεχνολογία και την παραγωγική διαδικασία.
Ετσι θα μπορούν να αντιλαμβάνονται πού υπάρχουν προβλήματα που απαιτούν ειδικές λύσεις ή που υπάρχουν περιθώρια καινοτομίας και βελτίωσης τεχνικών και υλικών. Με τον τρόπο αυτό δεν θα μοιράζουν τα χρήματα σε γενικές και εν πολλοίς ασαφείς κατηγορίες, αλλά θα ορίζουν επακριβώς το αντικείμενο της έρευνας και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ασχέτως του αν αυτά αποδειχθούν τελικώς θετικά ή αρνητικά. Αυτό σημαίνει στοχευμένη έρευνα, που θα στηρίξει τη βιομηχανική παραγωγή.
Ομως αυτό θέλει πολλή δουλειά, καταρτισμένους κριτές κι όχι απλώς «καρεκλοκένταυρους», που μοιράζουν τεράστια κονδύλια σε προτάσεις για «τύποις έρευνα» στην πραγματικότητα για να συντηρεί το κάθε εργαστήριο, υλικούς και ανθρώπινους πόρους του.
Οι «ράμπο» του χρηματοδοτικού φορέα, αν θέλουν να λειτουργεί το σύστημα παραγωγικά, θα έπρεπε να επισκέπτονται το εργαστήριο που κέρδισε για να διαπιστώσουν αν όντως υφίσταται, καταλλήλως εξοπλισμένο και το πώς προχωρά η έρευνα. Δυστυχώς φαίνεται ότι χρηματοδοτούνται και εργαστήρια υποτυπώδη ή και ατελώς περιγραφόμενα και δεν πάνε να δουν, ιδίοις όμμασι, το γίνεται.
Με τις πρακτικές χρηματοδότησης της έρευνας, όχι βιομηχανική ανάπτυξη δεν θα δούμε, αλλά ούτε καν αγροτική, μια και, βιομηχανία και αγροτιά είναι ξεκομμένες από τα πανεπιστήμια Νησίδες αριστείας στην έρευνα υπάρχουν, αλλά ο κανόνας είναι το πρόβλημά μας και οι εξαιρέσεις, απλώς, καλύπτουν το πρόβλημα!
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
