Ο φόβος και η άγνοια γεννούν το στίγμα

*Η Μαρία Μανουσάκη-Μαλλιώρη είναι εκπαιδευτικός – κοινωνική λειτουργός / συντονίστρια της Καλλιπάτειρα Πάτρας.

Ο φόβος μπροστά στο Αγνωστο, η Αγνοια γύρω από το AIDS και πως μπορούμε να αιτιολογήσουμε την κατάσταση αυτή, την πορεία αλλά και την προβλεψιμότητα της ασθένειας, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις απέναντι στον διαφορετικό τρόπο ζωής και τις διαφορετικές επιλογές των ανθρώπων, η έλλειψη ανοχής, μισαλλοδοξίας καθώς και η προσκόλληση που έχουμε σε συντηρητικές παραδόσεις και ιδέες οδήγησαν με γρήγορο ρυθμό  στον κοινωνικό αποκλεισμό-στιγματισμό των οροθετικών ατόμων.

Μπροστά στον φόβο της ασθένειας και του θανάτου καθώς και η ανάγκη στο να αποστασιοποιηθούμε και να διαφοροποιηθούμε από μία κατάσταση που θεωρείται μοιραία για την ίδια την ύπαρξή μας, δημιούργησε με την εμφάνιση του AIDS εξιλαστήρια θύματα σε άτομα και ομάδες με ιδιαίτερους τρόπους ζωής όπως οι ομοφυλόφιλοι και χρήστες τοξικών ουσιών.

Αυτές οι ομάδες ονομάστηκαν υψηλού κινδύνου ομάδες και παράλληλα έγιναν και ομάδες υψηλής ενοχής υποβαθμίζοντας έτσι τον εαυτό τους όχι μόνο στα μάτια των άλλων ανθρώπων αλλά κυρίως απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό. Ετσι λοιπόν δημιουργούμε στιγματισμένα άτομα-ομάδες  που είναι αποκλεισμένα από κοινωνικές διεργασίες περιθωριοποιημένα και με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία, όταν καθημερινά βιώνουν άγχος του να κρατήσουν κρυφή την ασθένεια αλλά και τον κοινωνικό θάνατο που βιώνουν καθημερινά μαζί με τον φόβο του στιγματισμού, της απομόνωσης, της διάκρισης, του αποκλεισμού που γίνεται μεγαλύτερος από τον φόβο του ίδιου του θανάτου. Παρόλο που οι μέχρι σήμερα προσπάθειες ενημέρωσης αντιτίθενται σε μια τέτοια κατηγοριοποίηση της HIV λοίμωξης εξακολουθεί από πολλούς να υπάρχει η αντίληψη ότι το AIDS αφορά μόνο συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες οδηγώντας τους έτσι και σε έναν επισφαλή εφησυχασμό που όπως δείχνουν τα επιδημιολογικά στοιχεία έχει αποβεί μοιραίος γιατί όπως είναι γνωστό το AIDS αφορά όλους ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, την σεξουαλικότητα, τις επιλογές.

Στον κοινωνικό μας περίγυρο ζούμε καθημερινά διάφορα είδη στίγματος, αυτό που έχει να κάνει με ασθένεια-αναπηρία-γήρας-ψυχικό στίγμα-φυλετικό στίγμα, το στίγμα της φτώχειας-της ανεργίας-των αστέγων-το στίγμα της εξάρτησης των ουσιών το λεγόμενο ηθικό στίγμα που έχει να κάνει με την παρανομία -την εγκληματικότητα-το σεξουαλικό στίγμα. Παρατηρούμε ότι η διαφορετικότητα ζωής των ανθρώπων τους οδηγεί στο περιθώριο εκεί που τα κοινωνικά δικαιώματα καταργούνται και η κοινωνική προκατάληψη τους στιγματίζει στερούμενοι ότι απολαμβάνει η πλειονότητα των πολιτών. Για την υπαιτιότητα που σύμφωνα με τον Αtkinson είναι σημείο κλειδί έχει να κάνει με τα ήθη και την συμπεριφορά του ατόμου, τον ρόλο των θεσμών και τον συστημάτων δηλαδή το κράτος πρόνοιας και τις διακρίσεις στα κοινωνικά δικαιώματα.

Συνεπώς παρεμποδίζονται στην απορρόφηση δημοσίων και κοινωνικών αγαθών όλοι αυτοί οι άνθρωποι που απαρτίζουν τον χάρτη των κοινωνικά αποκλεισμένων με συνεχή αναπαραγωγή ανισοτήτων, χαλάρωση και διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, απουσία δικαιωμάτων και παρεμπόδιση απορρόφησης δημόσιου κοινωνικού πλούτου.

Καταλαβαίνοντας τις διαστάσεις, την έκταση και την πολυπλοκότητα του στίγματος που οδηγεί στον κοινωνικό αποκλεισμό πρέπει να θυμόμαστε είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας μας, των αξιών και των στόχων αλλά και των αδυναμιών της.
Οφείλουμε λοιπόν ως Ανθρωποι να τον μελετάμε ,να στεκόμαστε με δύναμη απέναντί του φτιάχνοντας ένα καλύτερο Αύριο χωρίς διακρίσεις.