Κράτος δικαίου: Η Ε.Ε. είναι καλύτερα προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση προκλήσεων
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσίευσε πρόσφατα την πέμπτη ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου, όπου εξετάζει συστηματικά και αντικειμενικά τις εξελίξεις όσον αφορά το κράτος δικαίου σε κάθε κράτος μέλος σε ισότιμη βάση. Σε σύγκριση με το πρώτο τεύχος της έκθεσης για το κράτος δικαίου που εγκρίθηκε το 2020, τα κράτη μέλη και η ΕΕ στο σύνολό της είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένα για τον εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση αναδυόμενων προκλήσεων. Αυτό συμβάλλει στην ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών μας και στην αμοιβαία εμπιστοσύνη εντός της ΕΕ.
Από την πρώτη δημοσίευσή της το 2020 η έκθεση έχει καταστεί πραγματικός μοχλός θετικών μεταρρυθμίσεων: Tα δύο τρίτα (68%) των συστάσεων που διατυπώθηκαν το 2023 εφαρμόστηκαν, πλήρως ή μερικώς. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να υπάρχουν συστημικά ανησυχητικά ζητήματα και η κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Τα σημεία αυτά εξετάζονται στις συστάσεις της φετινής έκθεσης. Στην παρούσα έκθεση δεν υπάρχουν συστάσεις για τις χώρες της διεύρυνσης, δεδομένου ότι για τις εν λόγω χώρες εκδίδονται αποκλειστικά στο πλαίσιο της ετήσιας δέσμης μέτρων για τη διεύρυνση.
Η φετινή έκθεση περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, τέσσερα κεφάλαια ανά χώρα για τις εξελίξεις στην Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία. Η συμπερίληψη των εν λόγω χωρών της διεύρυνσης στην έκθεση για το κράτος δικαίου —χωρών που έχουν σημειώσει και τη μεγαλύτερη πρόοδο στη διαδικασία— θα στηρίξει τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες, θα βοηθήσει τις αρχές να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο στη διαδικασία προσχώρησης και να προετοιμαστούν για τη συνέχιση των εργασιών σχετικά με το κράτος δικαίου ως μελλοντικά κράτη μέλη.
Περισσότεροι από 7 στους 10 πολίτες της ΕΕ συμφωνούν ότι η ΕΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προάσπιση του κράτους δικαίου στη χώρα τους, σύμφωνα με έρευνα του ειδικού Ευρωβαρόμετρου. Σχεδόν 9 στους 10 πολίτες της ΕΕ θεωρούν σημαντικό να σέβονται όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ τις βασικές αξίες της ΕΕ, και η άποψη αυτή εκφράζεται σταθερά από το 2019. Επιπλέον, σε πολλές χώρες έχει βελτιωθεί σημαντικά το αίσθημα ότι οι πολίτες ενημερώνονται σχετικά με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ: συνολικά, το 51 % των πολιτών της ΕΕ αισθάνονται καλά ενημερωμένοι σχετικά με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ και το κράτος δικαίου, σε σύγκριση με 43 % το 2019.
Στην έκθεση του 2024 περιλαμβάνεται, όπως κάθε χρόνο, μια ανακοίνωση όπου εξετάζεται η κατάσταση στην ΕΕ συνολικά, καθώς και 27 κεφάλαια ανά χώρα τα οποία παρουσιάζουν τις σημαντικότερες εξελίξεις σε κάθε κράτος μέλος.
Η έκθεση καλύπτει τέσσερις πυλώνες: τα εθνικά συστήματα απονομής της δικαιοσύνης, τα πλαίσια για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης καθώς και άλλους θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες.
Τα βασικά πορίσματα είναι τα εξής:
-Μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης: Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης συνέχισαν να αποτελούν προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα κατά το τελευταίο έτος, καθώς πολλά κράτη μέλη έδωσαν συνέχεια στις συστάσεις του 2023 και εφαρμόζουν τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ).
-Πλαίσια για την καταπολέμηση της διαφθοράς: Η διαφθορά εξακολουθεί να ανησυχεί σοβαρά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στην ΕΕ, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του Ειδικού και Έκτακτου Ευρωβαρόμετρου του 2024 σχετικά με τη στάση των πολιτών και των επιχειρήσεων απέναντι στη διαφθορά στην ΕΕ. Το 65 % όσων απάντησαν πιστεύει ότι οι περιπτώσεις διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο δεν διώκονται επαρκώς και μόνο το 30 % πιστεύει ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αποτελεσματικές. Ομοίως, το 51 % των εταιρειών που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ πιστεύουν ότι συλλαμβάνονται ή καταγγέλλονται στις αρχές τα άτομα ή οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε πρακτικές διαφθοράς.
-Ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης: Μετά την τελευταία έκθεση για το κράτος δικαίου, αρκετά κράτη μέλη έλαβαν συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και του εργασιακού περιβάλλοντος των δημοσιογράφων, μεταξύ άλλων υπό το πρίσμα πρωτοβουλιών της Επιτροπής, όπως ο ευρωπαϊκός κανονισμός για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης (EMFA), που ισχύει ήδη και είναι πλήρως εφαρμοστέος από τον Αύγουστο του 2025, η οδηγία και η σύσταση κατά των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού και η σύσταση για την ασφάλεια των δημοσιογράφων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχητικά ζητήματα σε αρκετά κράτη μέλη όσον αφορά την ανεξάρτητη διακυβέρνηση ή τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, τη διαφάνεια όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων ενημέρωσης, το δικαίωμα πρόσβασης σε δημόσια έγγραφα και τη διαφανή και δίκαιη κατανομή της κρατικής διαφήμισης.
-Θεσμικοί έλεγχοι και ισορροπίες: Τα κράτη μέλη συνέχισαν να βελτιώνουν την ποιότητα των νομοθετικών διαδικασιών τους και να εμπλέκουν τα ενδιαφερόμενα μέρη σε αυτές τις διαδικασίες —τάση που επισημάνθηκε στις προηγούμενες εκθέσεις για το κράτος δικαίου. Ορισμένα κράτη μέλη ενίσχυσαν το καθεστώς και τους πόρους θεσμικών οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαμεσολαβητών (Συνηγόρου του Πολίτη) και άλλων ανεξάρτητων αρχών.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
