Ευφημία Καρακάντζα: «Οταν πρότεινα σπουδές φύλου με ειρωνεύτηκαν»
Γεμάτη ενέργεια και δυναμισμό, με μεγάλη αγάπη για τη δουλειά της και τους φοιτητές της, δε διστάζει να λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Με λατρεία -πατρική κληρονομιά- για την Αρχαία Ελλάδα, η Ευφημία Καρακάντζα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών είναι, επιπλέον, πρωτοπόρος: Εμπνεύστηκε και διδάσκει το μάθημα «Φεμινιστική κριτική και κλασικές σπουδές» -το πιο δημοφιλές του 4ου έτους!
Εντονότερες μνήμες από τα παιδικά σας χρόνια;
Είχα πολύ πεφωτισμένους γονείς. Ο πατέρας μου ήταν γιατρός -από τους ανθρωπιστές γιατρούς- χειρουργός γαστρεντερολόγος, η δε μητέρα μου σπούδασε στην Αμερική, με υποτροφία Fulbright, Παιδική Ψυχολογία. Βέβαια η μητέρα μου άφησε το κομμάτι της εξαιρετικής της εκπαίδευσης να απορροφηθεί και να σβήσει σταδιακά κάτω από την ομπρέλα της οικογένειας.
Εζησα πολύ ευτυχισμένα χρόνια. Κάθε καλοκαίρι ταξιδεύαμε με τους γονείς μας σε όλη την Ελλάδα, καθώς ο πατέρας μου θεωρούσε ότι έπρεπε να μας δείξει σημαντικούς τόπους της Ελλάδας -της νεότερης και της αρχαίας.
Να υποθέσω ότι αυτά τα ταξίδια σάς ώθησαν στις κλασικές σπουδές;
Ναι βέβαια, από εκεί ξεκινά η αγάπη μου για την Αρχαία Ελλάδα. Θεωρώ ότι ο πατέρας μου βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού μου με όλες εκείνες τις ιστορίες που μας έλεγε… Και φυσικά σπούδασα, γιατί η μητέρα μου ήταν από τις γυναίκες που έλεγε ότι τα κορίτσια πρέπει να σπουδάζουν. Είμαστε τρεις αδελφές, σπουδάσαμε όλες μας.
Σπουδάζετε, λοιπόν, στη Φιλοσοφική Σχολή – Κλασικό Τμήμα του ΑΠΘ. Μετά;
Με τον τότε άντρα μου ζήσαμε πολύ στο εξωτερικό λόγω της δουλειάς του και, στην Αγγλία, έκανα το διδακτορικό μου. Στη συνέχεια μετακομίσαμε στην Ολλανδία, είχα ήδη αποκτήσει το πρώτο μου παιδί. Αναγκάστηκα να διακόψω για ένα διάστημα την επιστημονική μου πορεία, γιατί μεσολάβησε η γέννηση και η ανατροφή και των άλλων μου παιδιών, που ωστόσο, μου έδωσαν μεγάλη χαρά. «Σταθμός» επίσης, για μένα ήταν και το Παρίσι, γιατί εκεί ήρθα σε επαφή με τη λεγόμενη Γαλλική Σχολή, η οποία έχει ανανεώσει τον τρόπο αντίληψής μας για την Αρχαία Ελλάδα, που ως τότε ήταν υπό την ομπρέλα του γερμανικού ιδεαλισμού.
Πώς αποφασίσατε την επιστροφή σας στην Ελλάδα και τι αντιμετωπίσατε εδώ;
Επιστρέψαμε μετά από δική μου πίεση αφού δεν γινόταν να μην κάνω κι εγώ το όνειρο της ζωής μου. Ηρθαμε, λοιπόν, σε μια Ελλάδα -το ’90 ήταν- όπου οι έμφυλοι ρόλοι ήταν πάρα πολύ έντονοι. Τότε, δεν ξέραμε καν τι σήμαινε αυτός ο όρος. Επιστρέφοντας, πήγα στο πανεπιστήμιό μου στη Θεσσαλονίκη και είπα σε έναν καθηγητή ότι είχα αρχίσει να κάνω φεμινιστική ανάγνωση, gender studies (σπουδές φύλου) στα οποία είχα μυηθεί στην Αμερική. Η απάντησή του ήταν να μην το καταθέσω καν όταν προκηρυχθεί θέση στο πανεπιστήμιο, γιατί δεν αφορούσαν τον ακαδημαϊκό χώρο. Ειδικά τις κλασικές σπουδές, οι οποίες είναι πάρα πολύ συντηρητικές. Θέση σ’ αυτό το πανεπιστήμιο, όχι δεν βρήκα. Ισως γιατί θεωρήθηκα πολύ αιρετική, ίσως γιατί οι σπουδές φύλου ήταν ακόμα άγνωστες…
Εχω ακούσει, κιόλας, ότι μια γυναίκα με τρία παιδιά δεν μπορεί να είναι καλή επιστήμονας. Δεν θυμάμαι ποιος ή ποια το είπε, δε σημαίνει ότι και οι γυναίκες δεν έχουν ενσωματώσει την έμφυλη ταυτότητα, και για να μπορέσουν να επιβιώσουν σε κάποιους χώρους αρρενοποιούνται -αποκτούν αντρική θέαση, εννοώ…
Πάντως, μπορεί ως γυναίκα να είχα δυσκολίες όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο, δε θα πω όμως ότι οι συνάδελφοί μου δεν μου φέρθηκαν καλά ή ότι δε με αντιμετώπισαν ισότιμα…
Πανεπιστήμιο Πάτρας, λοιπόν. Πότε έρχεστε;
Ηρθα με σύμβαση το 1997, σταμάτησα, και όταν προκηρύχθηκε θέση το 2007, υπέβαλα τα χαρτιά μου και εκλέχθηκα μεταξύ δέκα υποψηφίων. Διορίστηκα το 2008.
Κι εδώ, κάνετε κάτι πρωτοπόρο. Θα μας πείτε για το μάθημα που έχει κερδίσει τις καρδιές των φοιτητριών και φοιτητών σας;
Εμπνεύστηκα και πρότεινα το μάθημα «Φεμινιστική κριτική και κλασικές σπουδές» πριν από τέσσερα χρόνια. Ακουσα ψιλοειρωνικά σχόλια του τύπου μπα, υπάρχει ακόμα φεμινισμός; Μας χρειάζεται; Δεν τα έχετε κατακτήσει όλα; Βεβαίως από άντρες συναδέλφους. Τα αγνόησα. Δεν με ενδιαφέρει η αντίδραση του αντρικού κατεστημένου, και η πρότασή μου πέρασε στη γενική συνέλευση, οπότε και άρχισε το μάθημα.
Για να μπορέσω, βεβαίως, να μιλήσω στα παιδιά μας για την κριτική φεμινιστική σκέψη πρέπει πρώτα να τους μιλήσω για την πορεία του φεμινισμού, έπειτα να τους μιλήσω για το τι σημαίνει γυναίκα στην αρχαιότητα, για τη Sara Pomeroy, την πρώτη ιστορικό που καταγράφει την ιστορία των γυναικών στο περίφημο βιβλίο της «Θεές, πόρνες, σύζυγοι και δούλες», και να τους καλέσω τέλος να ξαναδιαβάσουμε μαζί εμβληματικές μορφές της Αρχαίας Ελλάδας. Με πρώτη την Πηνελόπη. Ξεκινάμε, λοιπόν, από την Πηνελόπη και τα παιδιά στο τέλος μένουν έκθαμβα από το πόσο παρερμηνευμένη είναι, επί αιώνες. Κι εκεί που θεωρούσαν την Πηνελόπη άβουλη, τη βλέπουν όπως επιθυμούσε ο Ομηρος: Μια απολύτως διαφορετική και αντισυμβατική γυναίκα.
Τι έχετε διαπιστώσει αυτά τα τέσσερα χρόνια για την επίδραση που έχει το μάθημα αυτό στα «παιδιά» σας;
Βλέπω πόσο μεγάλη διαφορά έχει κάνει στη ζωή τους. Πλέον, έρχονται στο μάθημα φοιτητές απ’ όλες τις κατευθύνσεις και είναι το πιο δημοφιλές μάθημα του 4ου έτους. Είμαι πολύ ευτυχισμένη γι’ αυτό και μάλιστα μου λένε «κυρία, μην το σταματήσετε το μάθημα ποτέ»!
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
