Εθνική στρατηγική για αποϊδρυματοποίηση – Τί φανέρωσε η περίπτωση της Κιβωτού του Κόσμου

Χρήστος Βεργανελάκης

Τα όσα φρικιαστικά βγαίνουν σιγά-σιγά στο φως της δημοσιότητας από το εσωτερικό της «Κιβωτού της Αγάπης» επαναφέρουν για μια ακόμα φορά ένα βασανιστικό ερώτημα.

Μήπως σε όλα αυτού του είδους τα ιδρύματα δεν υπάρχει κανένας έλεγχος για τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών;

Μήπως τελικά πρέπει να πάμε σε σταδιακή αποϊδρυματοποίηση, όσον αφορά τα παιδιά; Μήπως το πρόβλημα είναι τα ίδια τα ιδρύματα;

Και ακόμα: Εάν υπήρχαν σε τακτική βάση στην «Κιβωτό» (και σε άλλα Ιδρύματα) παιδοψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, και «ήλεγχαν» τακτικά τα παιδιά, μήπως θα είχαν αποφευχθεί όλα αυτά που συνέβαιναν (με βάση τις καταγγελίες);

Μήπως πρέπει να υπάρχουν σε μόνιμη βάση σε όλα αυτά τα Ιδρύματα, και τις ΜΚΟ που αφορούν παιδιά, παιδοψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, οι οποίοι αμέσως θα εντοπίζουν αν κάτι ύποπτο ή παράνομο συμβαίνει σε βάρος των παιδιών;

Η «Πελοπόννησος» φιλοξενεί σήμερα τις απόψεις τριών καταξιωμένων επιστημόνων, που έχουν εντρυφήσει στο θέμα και απαντούν στα παραπάνω ερωτήματα.

Και οι τρεις συμφωνούν ότι η καλύτερη δυνατή λύση θα ήταν η αποϊδρυματοποίηση αυτών των παιδιών και η ένταξή τους είτε ξανά στην οικογένειά τους είτε σε ανάδοχες οικογένειες!

Κεντρικός καλεσμένος μας ο διακεκριμένος ψυχίατρος Γιώργος Νικολαΐδης. Θεωρείται από τους κορυφαίους στο είδος του. Με ρίζες από την Πάτρα, αφού φοίτησε στο Πρότυπο Λύκειο Πατρών (από το 1983 έως το 1986), σπούδασε στην Ιατρική Σχολή στο ΕΚΠΑ και από το 1995 έως το 2002 έκανε διδακτορική διατριβή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών.

Είναι διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού.

Μέλος της Επιτροπής Lanzarote του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία αποτελεί επιτελικό και εποπτικό όργανο για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική θυματοποίηση και εκμετάλλευση. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών και κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών στην φιλοσοφία της ψυχικής διαταραχής (τμήμα Φιλοσοφίας του King’s College & Ινστιτούτο Ψυχιατρικής του Νοσοκομείου Maudsley) και στις Ψυχαναλυτικές Σπουδές (Κέντρο Ψυχοθεραπευτικών Σπουδών του School of Health and Related Research του Πανεπιστημίου του Sheffield).

Γιώργος Νικολαΐδης: «Η ιδρυματική φροντίδα των παιδιών είναι βλαπτική»

Η τοποθέτηση του κ. Νικολαΐδη στην «Π» είναι απολύτως ξεκάθαρη και σαφής:

«Κάθε φορά που αποκαλύπτεται η φρίκη που ζουν τα παιδιά, τα οποία «για το καλό τους» και τη δική τους ‘’προστασία’’ διαβιούν σε ιδρύματα, η κοινή γνώμη σοκάρεται. Αμέσως μετά, στο δημόσιο λόγο αρχίζουν οι γνωστές δικαιολογίες. ‘’Δεν γίνονται τέτοια πράγματα σε όλα τα ιδρύματα’’, ‘’Θα φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο’’, ‘’θα αποδοθούν ευθύνες και οι υπαίτιοι θα τιμωρηθούν’’ – λες και δεν είναι διεθνώς τεκμηριωμένο ότι φαινόμενα επαναθυματοποίησης παιδιών σε ιδρύματα συμβαίνουν σε άλλο βαθμό, ένταση, έκταση και διάρκεια σε όλα ανεξαιρέτως τα ιδρύματα, κοσμικά και εκκλησιαστικά, δημόσια και ιδιωτικά, παλαιομοδίτικα και μοντέρνα. ‘’Θα μπουν ελεγκτικοί μηχανισμοί’’ ακούμε, λες και είναι δυνατόν κάποιος απ’ έξω να ελέγχει τη ζωή ενός ιδρύματος 24 ώρες το εικοσιτετράωρο.
Εν τέλει, δηλαδή, όλα αυτά που ακούγονται μοιάζουν με το γνωστό ‘’δεν είναι αυτό που νομίζεις’’ σε περιπτώσεις που κάποιος πιάνεται στα πράσα. Μόνο που, όπως και σε εκείνες τις περιπτώσεις, αυτό στ’ αλήθεια σημαίνει ‘’ναι, είναι ακριβώς αυτό που νομίζεις’’.
Και στη περίπτωση των ιδρυμάτων αυτό σημαίνει ότι αντί να ψάχνουμε το μαγικό ραβδί που μόνοι εμείς στη χώρα μας θα ανακαλύψουμε για να κάνουμε την ιδρυματική φροντίδα των παιδιών μη βλαπτική (ενώ σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο όλοι πλέον συμφωνούν ότι δεν γίνεται να μην είναι βλαπτική), καλύτερα να αποδεχθούμε το πρόβλημα και να αναπτύξουμε μια εθνική στρατηγική για αποϊδρυματοποίηση, που να βάζει συγκεκριμένα και δεσμευτικά χρονικά ορόσημα μετά τα οποία όλα τα ιδρύματα θα κλείσουν και κανένα παιδί ήδη τραυματισμένο δεν θα οδηγείται στο να θυματοποιηθεί ξανά ‘για το καλό του’’…».

Ζωή Σακκούλη : «Φιλανθρωπία και αποκλεισμός ή σχεδιασμός και προστασία;»

Η Ζωή Σακκούλη είναι κοινωνική λειτουργός, πρόεδρος στο Περιφερειακό Τμήμα Δυτικής Ελλάδας του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας.
Η τοποθέτησή της στο ερώτημα της «Π»:

«Δραματικές ”τηλεδίκες” παρακολουθούμε πολύ καιρό τώρα, πάνω στα χαλάσματα ανθρώπινου πόνου και πολυτραυματισμένων παιδιών. Ο κιτρινισμός φτάνει να δρα ως εντεταλμένος, λογής αδικημάτων, εναντίον ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η ευθύνη της πολιτείας φτάνει να αποδίδεται στην υποτιθέμενη ”διοικητική αυτοσυντήρηση” των κοινωνικών λειτουργών.
Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες είναι δραματικά υποστελεχωμένες, ενώ υπάρχουν ακόμα και Κοινωνικές Υπηρεσίες χωρίς κανέναν κοινωνικό λειτουργό ως τακτικό προσωπικό ή καλούνται να καλύψουν ανάγκες πολιτών σε αναλογία ενός Κοινωνικού Λειτουργού ανά 40.000 κατοίκους, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα διεθνώς αποδεκτά πρότυπα. Θα μπορούσαν όμως να προλάβουν τα κακώς κείμενα, αν υπήρχε στελέχωση; Είναι σαν να ρωτά κανείς αν θα ήταν πιθανά καλύτερη η θεραπευτική πορεία ασθενών με στελεχωμένες κλινικές ή με κλινικές χωρίς γιατρούς ή με έναν γιατρό σε εξάντληση.
Να πάμε στα σπίτια, να δούμε πιθανές ανάγκες, ζητούν κάποιοι. Να περάσουμε από κάθε σπίτι που ζει δύσκολα για να ”διαγνώσουμε” τον πιθανό κίνδυνο ή και να φροντίσουμε οι οικογένειες να ζουν σε καλύτερες συνθήκες; Χρειάζεται να υποστηρίξουμε την οικογένεια και να ετοιμαστούμε για τα δύσκολα. Δεν ξανανακαλύπτουμε την Αμερική. Γνωρίζουμε πως χρειαζόμαστε πρόληψη και θεραπεία, εξειδικευμένο εργαλείο ηλεκτρονικής καταγραφής των περιστατικών κακοποίησης-παραμέλησης, στελεχωμένες υπηρεσίες, αξιοποίηση της ευρύτερης οικογένειας, ετοιμότητα για αναδοχή και τεκνοθεσία. Πρωτίστως, χρειαζόμαστε βούληση εκ μέρους της πολιτείας.
Προκλητικά υπέρογκα ποσά, παρακολουθούμε, σε κατευθύνσεις που ευαγγελίζονται φιλανθρωπία, ενώ τελικά τραυματισμένα παιδιά καταλήγουν σε νοσοκομεία και σε ιδρύματα.
Μπορούμε να κινούμε επείγουσα διαδικασία  για τη σύσταση 1.264 θέσεων δημοτικών αστυνόμων. Ομοίως, μπορούμε να στελεχώσουμε την κοινωνική πρόνοια. Οι αποφάσεις μας θα καθορίσουν το μέλλον της κοινωνίας μας. Ας διαλέξουμε. Φιλανθρωπία και αποκλεισμός ή σχεδιασμός και προστασία;».

Αγγελική Ρουμελιώτου: «Επανένωση με την οικογένεια ή τοποθέτηση σε ανάδοχη οικογένεια…»

Η Αγγελική Ρουμελιώτου, κοινωνική λειτουργός, επιμελήτρια ανηλίκων και υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας, απάντησε στην «Π», εστιάζοντας στη μοναδική εναλλακτική λύση που θα θωράκιζε την παιδική προστασία:

«Ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος που εκπροσωπεί τους κοινωνικούς λειτουργούς όλης της χώρας, οι οποίοι κάθε μέρα καλούνται να αντιμετωπίσουν περιστατικά κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών ή να στηρίξουν ανθρώπους που έχουν ανάγκη κοινωνικής προστασίας, δεν εκπλήσσεται με όλα αυτά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους μήνες. Εδώ και πολλά χρόνια άλλωστε έχει κατονομάσει και συνεχίζει να κατονομάζει τη βαθιά κακοποιητική λειτουργία των ιδρυματικών δομών, ανεξάρτητα από τον τρόπο που διοικούνται και λειτουργούν.
Η βίαιη απομάκρυνση από την οικογένεια με ασαφές πλαίσιο επανένωσης, ο εκμηδενισμός της ατομικής παιδικής αξιοπρέπειας, η παραβίαση των παιδικών δικαιωμάτων, οι ανορθόδοξες συνέπειες και πειθαρχικές μέθοδοι που βαφτίζονται παιδαγωγικές, δημιουργούν τη βάση μιας σταδιακής αποσάθρωσης της παιδικότητας με δυσμενείς επιπτώσεις, τις οποίες ωστόσο ακόμη δεν καταφέραμε να μετρήσουμε ως χώρα αφού ποτέ δεν υπήρξε συστηματική έρευνα ακόμη και σε μετρήσιμα μεγέθη, όπως αυτά του αντικειμενικού αριθμού των περιστατικών κακοποίησης. Ιδιαίτερα δε για τα παιδιά 0-5 ετών η εισαγωγή σε ιδρυματικό πλαίσιο θα έπρεπε να απαγορεύεται.
Για τα δε παιδιά που ήδη έχουν βρεθεί σε ιδρυματικές δομές, έχουμε πολλάκις απευθύνει έκκληση στους αρμόδιους να θεσμοθετήσουν την επανένωση με την οικογένεια τους, αν υπάρχουν ώριμες προϋποθέσεις, ή διαφορετικά την τοποθέτηση σε ανάδοχη οικογένεια ή τη στήριξη της τεκνοθεσίας, και μάλιστα ως μοναδικών εναλλακτικών μορφών παιδικής προστασίας.
Ωστόσο, για άλλη μια φορά θεωρούμε απαραίτητο να επαναλάβουμε ότι το σημαντικότερο μέτρο παιδικής προστασίας είναι η στήριξη της βιολογικής οικογένειας με μέτρα και πολυεπίπεδη παρέμβαση μέσα από φορείς της κοινότητας, κάτι που απαιτεί λειτουργία κατάλληλων δομών, επαρκή στελέχωση, πρωτόκολλα συνεργειών, διεπιστημονικότητα, πόρους και στήριξη».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News