Ο λαγόγυρος στα δόντια της αμέλειας: Πώς μια αδέσποτη γάτα εξαφάνισε μια ολόκληρη αποικία

Ο ευρωπαϊκός λαγόγυρος, ένα σπάνιο και απειλούμενο είδος, εξαφανίστηκε από το Αγρόκτημα της Γεωπονικής του ΑΠΘ, όχι από ανθρώπινη δραστηριότητα αυτή τη φορά, αλλά από τα δόντια μιας αδέσποτης γάτας. Η ιστορία αποκαλύπτει μια μεγαλύτερη οικολογική πληγή.

Ο λαγόγυρος στα δόντια της αμέλειας: Πώς μια αδέσποτη γάτα εξαφάνισε μια ολόκληρη αποικία

Ελάχιστοι γνωρίζουν τον λαγόγυρο, ένα μικρό εδαφόβιο σκιουράκι που σκάβει λαγούμια σε λιβάδια και παραμένει κρυμμένο στο υπέδαφος. Κι όμως, αυτό το είδος –γνωστό ως Spermophilus citellus– απειλείται άμεσα με εξαφάνιση, καθώς σήμερα επιβιώνει μόνο σε τρεις περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, καλύπτοντας συνολικά μόλις 124 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Μια μικρή αποικία λαγόγυρων είχε βρει τα τελευταία χρόνια καταφύγιο στα τέσσερα στρέμματα του Αγροκτήματος της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ. Εκεί, υπό την παρακολούθηση των ερευνητών, ο πληθυσμός αριθμούσε περίπου 20 άτομα μεταξύ 2021 και 2022. Όμως η παρουσία μιας αδέσποτης γάτας αποδείχθηκε μοιραία: μέσα σε δύο χρόνια, η αποικία αφανίστηκε.

«Το ζώο είχε εξειδικευτεί στο να ξετρυπώνει λαγόγυρους», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Τμήματος Βιολογίας Λήδα Ράμμου. Η γάτα, θηλυκή και άγρια, είχε γεννήσει στο μεταξύ και οι ερευνητές προσπαθούσαν να βρουν λύση για την απομάκρυνσή της, χωρίς όμως επιτυχία. Όπως εξήγησε η κ. Ράμμου, ακόμα κι αν απομακρυνόταν, η θέση της θα καταλάμβανε πιθανότατα ένα άλλο ζώο, αναδεικνύοντας το βάθος του προβλήματος.

Ο λαγόγυρος, που περιλαμβάνεται στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών τόσο της Ελλάδας όσο και της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), είναι ένα μικρόσωμο τρωκτικό με μήκος περίπου 20 εκατοστά. Τρέφεται με σπόρους, βλαστούς, ρίζες και μικρά ασπόνδυλα, ενώ ζει σε λαγούμια και εμφανίζεται κυρίως την ημέρα. Η μεγαλύτερη απειλή για το είδος είναι η μετατροπή των φυσικών λιβαδιών σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Μέσα σε μόλις δέκα χρόνια, ο πληθυσμός του λαγόγυρου στην Ευρώπη έχει μειωθεί κατά 30%.

Ο Ηλίας Στραχίνης, υποψήφιος διδάκτορας Βιολογίας του ΑΠΘ, σημειώνει ότι οι αδέσποτες γάτες ευθύνονται για την εξαφάνιση τουλάχιστον 63 ειδών παγκοσμίως. «Δεν στοχοποιούμε τις γάτες, αλλά επισημαίνουμε μια πραγματική, τεκμηριωμένη απειλή», ανέφερε. Η ευθύνη, όπως τόνισε, είναι των ανθρώπων, καθώς επιτρέπουν την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή και εγκατάλειψή τους.

Ενδεικτικά, μελέτη του 2013 στο περιοδικό Nature Communications εκτιμά ότι οι γάτες σκοτώνουν ετησίως έως 3,7 δισεκατομμύρια πτηνά και 20,7 δισεκατομμύρια μικρά θηλαστικά. Μια καθημερινή πράξη αδιαφορίας μπορεί, τελικά, να κοστίσει ένα είδος ολόκληρο.