Όταν η ραπτική είναι ιερή αποστολή: Στην «Π» η ιεράφτρια Χριστίνα Γιωτοπούλου ΦΩΤΟ

Ανθη Ροδοπούλου

Τα ιερά άμφια των κληρικών περιέχουν έναν βαθύτερο συμβολισμό. Είναι γεμάτα ευλογία, ιερότητα, χάρη και κηρύττουν μια ολόκληρη Θεολογία, μια εκκλησιαστική παράδοση, μια λατρευτική ζωή που έρχεται από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια των Αγίων Πατέρων και των Οικουμενικών Συνόδων.

Η ενδυμασία του ιερέα είναι λαμπρή και αρχοντική, γιατί αφενός η Εκκλησία είναι το ιστορικό «σώμα» του Χριστού παρατεινόμενο στους αιώνες και αφετέρου γιατί προέρχεται από το μέλλον, τη Βασιλεία του Θεού, όπου εκεί όλα θα είναι φως και λαμπρά.

Πολλοί απορούν με το κόστος της κατασκευής τους ή ότι αυτά που βλέπουν να γυαλίζουν πάνω τους είναι πολύτιμα και χρυσά.
Αν κοστίζουν περισσότερο από κάποια κοινά ενδύματα, οφείλεται στην τέχνη της ιεροραφικής που την κατέχουν λίγοι και είναι πολύ λεπτοδουλειά με ακριβή λεπτομέρεια. Η Χριστίνα Γιωτοπούλου με προσήλωση στις αρχές και τις αξίες της ιεροραφικής παράδοσης, με δημιουργικότητα, εργατικότητα, θέληση και αγάπη έχει κατασκευάσει άπειρες ιερατικές ενδυμασίες, εξηγώντας μας τη συγκεκριμένη τέχνη.

-Πότε συνειδητοποιήσατε ότι η τέχνη της ιεροραφικής ήταν σημαντική για εσάς; Τι σας ώθησε να τη δείτε επαγγελματικά;

Είχα ήδη μπει στο επάγγελμα της ραφής ενδυμάτων. Μου άρεσε πάντα η τέχνη της ιεροραφικής, την οποία θεωρώ μια όμορφη παραδοσιακή τέχνη. Ο συνδυασμός των χρωμάτων και των υφασμάτων, οι χρυσοποίκιλτες στολές με τα στολίδια και τα κεντήματα, κάνουν τα ιερατικά άμφια να μοιάζουν με αληθινά έργα τέχνης, δημιουργώντας έναν δικό τους κόσμο που ήθελα πολύ να ανακαλύψω και να μάθω. Η παράδοση με ώθησε προς τα εκεί. Ασχολούμαι γενικότερα με το ράψιμο παραδοσιακών στολών. Κατασκευάζω ιερατικές στολές εδώ και πάρα πολλά χρόνια γιατί είναι κάτι που το κάνω με πολλή αγάπη.

-Μιλήσατε για παραδοσιακή τέχνη. Αρα είναι μια τέχνη που πηγαίνει από γενιά σε γενιά;

Το «πήρα» από τα χέρια μιας ηλικιωμένης ιεροράφου. Μου παρέδωσε την τέχνη και μου άρεσε όλη η διαδικασία της εκμάθησης του ραψίματος των ιερατικών αμφίων. Να σας πω, ότι τις πρώτες ενδυμασίες που κατασκεύασα, ένα μαύρο ράσο και μια ιερατική ενδυμασία, τα έχω φυλάξει ως ενθύμιο. Ηταν η πρώτη μου δουλειά, τα πρώτα μου κομμάτια και ένιωσα πολύ περήφανη γι’ αυτά. Η τέχνη της ιεροραφικής πηγαίνει από χέρι σε χέρι, από γενιά σε γενιά. Τη διδάσκει η μεγαλύτερη –ηλικιακά– στη νεότερη, με την εντολή να το παραδώσει και να το μεταφέρει με τη σειρά της στην επόμενη.

-Υπάρχει ενδιαφέρον από νέες κοπέλες σήμερα να μάθουν τη συγκεκριμένη τέχνη;

Στην κοπέλα που παρέδωσα, ήθελε να το μάθει και ασχολείται πλέον επαγγελματικά. Κι εγώ ευχαρίστως της τα έμαθα όλα και δωρεάν, με την εντολή να το μάθει στην επόμενη. Πριν όμως το αφήσω, θα ήθελα να το «περάσω» σε περισσότερα άτομα. Δεν είναι μόνο η παράδοση και η εντολή, είναι να υπάρχει και ζήτηση που ενδεχομένως κάποια εκεί έξω να θέλει να το μάθει.

-Κατά πόσο είναι δύσκολη η ιεροραφική;

Είναι μια τέχνη που έχει ιδιαιτερότητες, κυρίως στην κατασκευή του χειροποίητου, το λεγόμενο «ρεμπάτιμα», πώς ενώνεται το ύφασμα, δηλ. το ένα λουλούδι με το άλλο, πώς ενώνονται χωρίς να φαίνεται σαν να είναι η συνέχεια του υφάσματος. Θέλει λεπτοδουλειά και ακριβή λεπτομέρεια. Το να βλέπεις μία στολή τελειωμένη, όταν έρχεται ο ιερέας να τη φορέσει, είναι για μένα κάτι ευχάριστο, είναι δημιουργία που βγαίνει μέσα από πολλή δουλειά.

-Από πόσα μέρη αποτελείται μια ιερατική ενδυμασία;

Τα άμφια επιτελούν πρακτικούς, αλλά και συμβολικούς σκοπούς και ανάλογα με τον βαθμό ιερωσύνης, διαφέρει η ποσότητα και η μορφή τους. Ετσι ο διάκονος, που είναι ο πρώτος βαθμός της ιερωσύνης, έχει τρία άμφια: το στιχάριον, το ωράριον και τα επιμανίκια. Ο δεύτερος βαθμός της ιερωσύνης, είναι αυτός του πρεσβυτέρου. Ο πρεσβύτερος έχει τα εξής άμφια: το στιχάριον, τα επιμανίκια (που αναφέρθηκαν παραπάνω), το πετραχήλι ή επιτραχήλιον, τη ζώνη, το φαιλόνιο και το επιγονάτιο. Το πετραχήλι έχει τη μορφή του ωραρίου, αλλά έχει και τα δύο άκρα του εμπρός και φοριέται από τον λαιμό. Ενα ακόμη άμφιο του πρεσβυτέρου είναι το επιγονάτιο. Ο επίσκοπος φέρει επτά άμφια. Εχει τα ίδια άμφια με τον πρεσβύτερο, με μόνη διαφορά το ωμοφόριο και το σάκκο, που αντικαθιστά το φαιλόνιο. Το ωμοφόριο, που όπως μαρτυρεί και η ίδια η λέξη φοριέται στους ώμους, μαρτυρείται ήδη από τον τέταρτο αιώνα.

-Από τι υλικά (υφάσματα και χρώματα) δημιουργούνται τα ιερατικά άμφια;

Στόφα, μπροκάρ και μετάξι. Τη στόφα προτιμούν περισσότερο. Είναι ένα ύφασμα πολύ καλής ποιότητας με αντοχή στον χρόνο. Στη συνέχεια προχωρώ στα κεντητά χρυσοποίκιλτα σχέδια με διακοσμητικές λεπτομέρειες, χρησιμοποιώντας πότε τον παραδοσιακό τρόπο και πότε τον σύγχρονο εξοπλισμό με μεθόδους ραπτικής. Το ράσο, που αποτελείται από ένα κομμάτι μόνο, έχει 3 χρώματα: το μαύρο, το μπλε και το γκρι. Στη Μ. Τεσσαρακοστή που είναι πένθιμη περίοδος, κυριαρχεί και ανάλογος ενδυματικός κανόνας, με συνήθη χρώματα το πορφυρό, το μωβ ή το μαύρο. Σε αντίθεση, την Αναστάσιμη περίοδο ή τις Κυριακές, το χρώμα που κυριαρχεί είναι το λευκό, το χρυσό ή οποιοδήποτε φωτεινό για να συμβαδίζει με το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου μας.

-Πόσο χρονικό διάστημα χρειάζεται για μία ολοκληρωμένη ιερατική ενδυμασία;

Στο χέρι, γύρω στις δύο εβδομάδες. Στο χειροποίητο ασχολείσαι περισσότερο με το κομμάτι, είναι σαν να «χαϊδεύεις» το ύφασμα, την κλωστή. Με τη μηχανή χρειάζεσαι σχεδόν μία εβδομάδα.

-Κατά πόσο το επάγγελμα της ιεροράφου αρχίζει να χάνεται, καθώς εμφανίζεται το βιομηχανοποιημένο άμφιο μαζικής παραγωγής που διαφέρει στην ποιότητα;

Στην εποχή μας υπάρχουν και τα δύο. Δεν χάνεται όμως η παράδοση. Υπάρχουν αρκετοί ιεροράφτες που ασχολούνται με τη συγκεκριμένη τέχνη. Αλλά δεν υπάρχει η ποιότητα που μπορεί να έχει μια χειροποίητη στολή, που σπαταλάς πολλές ώρες και ημέρες για να τη δημιουργήσεις.

-Υπάρχει εξέλιξη στην εμφάνιση των ιερατικών αμφίων; Κατά πόσο υπάρχουν παραλλαγές στις ενδυμασίες του παρελθόντος από τις σημερινές;

Εξελίσσεται το ράψιμο των ιερατικών αμφίων. Αλλά προσπαθούμε όσο μπορούμε να διατηρούμε αυτό το παραδοσιακό, στοχεύοντας στη διατήρηση της μακράς παράδοσης της ορθοδοξίας μας και στη συμβολή της στην ιστορική εξέλιξη της εκκλησιαστικής τέχνης.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News