«Ξέρουμε μπάνιο, όχι κολύμβηση» – Γιατί πνιγόμαστε;

Το σφύριγμα των σειρήνων από τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ τους καλοκαιρινούς μήνες συνδέονται, σε μεγάλο βαθμό με πνιγμούς ή παρ ολίγον πνιγμούς συμπολιτών μας.

Παρ’ ότι η χώρα μας είναι «βουτηγμένη» στη θάλασσα, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους σε αυτήν είναι Ελληνες.

Σύμφωνα με στοιχεία του μη-κερδοσκοπικού Οργανισμού Safe Water Sports για το 2021, 238 Ελληνες (71%) πέθαναν στις ελληνικές θάλασσες, 95 αλλοδαποί και 3 θύματα αγνώστου ταυτότητας.

Από τους 336 θανάτους που συνέβησαν το 2021 σε θαλάσσιες δραστηριότητες αναψυχής, 127 οφείλονται σε πνιγμό (38%), 24 σε παθολογικά αίτια (7%), 1 σε θανάσιμο ατύχημα και 184 (55%) δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμα.

Ως «μη προσδιορισμένοι ακόμα» χαρακτηρίζονται οι θάνατοι αυτοί για τους οποίους δεν έχει ολοκληρωθεί η ιατροδικαστική έκθεση. Από αυτούς, οι 336 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα, ενώ οι υπόλοιποι 6 στα εσωτερικά ύδατα της χώρας (λίμνες, ποτάμια, κολυμβητικές δεξαμενές κ.λπ.)

Με βάση την ανάλυση των στοιχείων, το 70% (239) των θυμάτων ήταν άνδρες και το υπόλοιπο 30% (103) γυναίκες. Από τα 336 θανάσιμα ατυχήματα, 275 αφορούσαν άτομα άνω των 60 ετών (82%), 54 άτομα ηλικίας από 18-59 ετών, 4 παιδιά ηλικίας 0-12 και 3 αγνώστου ηλικίας.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, κατά μέσο όρο κάθε χρόνο 400 πεθαίνουν από πνιγμό στη χώρα μας. Ο μέσος όρος θανατηφόρων πνιγμών της πατρίδας μας, είναι διπλάσιος από τον μέσο όρο της Ευρώπης.

Τα περισσότερα θύματα, πνίγονται σε απόσταση 10 μέτρων και σπανίως σε απόσταση μεγαλύτερη από 50 μέτρα από την στεριά. Οι πιο επικίνδυνες ώρες του 24ώρου, είναι οι μεσημεριανές ώρες.

Παγκόσμια Ημέρα κατά των Πνιγμών η 25η Ιουλίου και απευθυνθήκαμε στον χειρουργό, Βασίλη Αλεξόπουλο, ο οποίος είναι εθελοντής εκπαιδευτής επί σειρά ετών στη Σχολή Ναυαγοσωστικής του ΕΕΣ.

 

• Πώς εξηγείτε που στην χώρα μας και ειδικότερα στην περιοχή μας που είναι παραθαλάσσια έχουμε τόσα περιστατικά πνιγμών και παρ’ ολίγον πνιγμών;

Τα συχνότερα αίτια και παράγοντες κινδύνου για πνιγμό είναι: Η ύπαρξη διαφόρων παθήσεων, όπως επιληψία, διανοητική καθυστέρηση, σπασμοί, έμφραγμα μυοκαρδίου ή συγκοπτικό επεισόδιο, νόσος Parkinson, ή άλλες νευρολογικές διαταραχές, μείζων κατάθλιψη/αυτοκτονία, διαταραχή άγχους/πανικού, διαβήτης, υπογλυκαιμία.

Η κατανάλωση αλκοόλ ή ψυχοτρόπων φαρμάκων κατά την κολύμβηση και την ιστιοπλοΐα/χρήση σκαφών.

Η ελλιπής εκπαίδευση κολύμβησης ή θαλάσσιων σπορ, η αποτυχία χρήσης προσωπικών συσκευών επίπλευσης.

Η βλάβη της τραχηλικής μοίρας-αυχενικής σπονδυλικής στήλης, καθώς και το τραύμα κεφαλής σχετιζόμενο με βουτιές σε αβαθή νερά ή νερά που έχουν βράχους ή κατά τη διάρκεια surfing, water skiing, και jet skiing.

 

• Πόσους ναυαγοσώστες βγάζει η σχολή του ΕΕΣ; Αξιοποιούνται από τις αρμόδιες αρχές για την περιφρούρηση των παραλιών;

Η Σχολή Αυτοδυτών και Ναυαγοσωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού ιδρύθηκε το 1974 και έχει έδρα την Πάτρα.

Είναι η μοναδική Σχολή Ναυαγοσωστικής που διαθέτει δύο κρατικές άδειες λειτουργίας

Επιπλέον το Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών, Διασωστών και Ναυαγοσωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στα πλαίσια του οποίου λειτουργεί η Σχολή, είναι αναγνωρισμένο ως το μοναδικό πλήρες μέλος της Διεθνούς Ναυαγοσωστικής Ομοσπονδίας (ILSF) στην Ελλάδα.

Ολοι οι απόφοιτοι της Ναυαγοσωστικής Σχολής μπορούν να συμμετέχουν στις κρατικές εξετάσεις του Λιμενικού Σώματος για την απόκτηση επαγγελματικής άδειας ναυαγοσώστη.

Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται τρεις εκπαιδευτικές σειρές με ανώτατο όριο εκπαιδευόμενων 20 άτομα και μετά την αποφοίτησή τους αξιοποιούνται ως ναυαγοσώστες σε οργανωμένες παραλίες, πισίνες και spa.

 

• Το ότι ζούμε κοντά στη θάλασσα σημαίνει ότι τη γνωρίζουμε και επομένως δεν τη φοβόμαστε; Σε αυτό πιστεύετε, ότι οφείλετε και το έλλειμμα κολυμβητικής παιδείας;

Ζούμε σε μια χώρα που βρέχεται στο μεγαλύτερο ποσοστό της από θάλασσα. Το μεγάλο ποσοστό των πνιγμών που παρατηρείται δεν οφείλεται μόνο στην καθημερινή εξοικείωση και στην έλλειψη φόβου όπως αναφέρατε και την πιθανή υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας και αντίστοιχα, στην υποεκτίμηση των κινδύνων αλλά και στο ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν ξέρει κολύμπι. Δυστυχώς, έχουμε μπερδέψει τις έννοιες «ξέρω κολύμβηση» και «ξέρω μπάνιο». Ξέρω μπάνιο σημαίνει απλώς επιπλέω, ενώ ξέρω κολύμβηση σημαίνει, ότι μπορώ να κολυμπήσω μια απόσταση με άνεση και ασφάλεια. Κάποιος ο οποίος ξέρει κολύμβηση μπορεί να κολυμπήσει μια απλή απόσταση, της τάξεως των 200 μέτρων για παράδειγμα, χωρίς να εξαντληθεί ή να νιώσει μεγάλη μυϊκή κόπωση, και να έχει την ψυχραιμία να κολυμπήσει ακόμα κι αν δεν πατώνει ή αν πάθει κράμπα.

 

• Εκτιμάτε ότι τα μαθήματα κολύμβησης που είχαν ξεκινήσει στα σχολεία ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση;

Η εκμάθηση του αντικειμένου της κολύμβησης στα δημοτικά σχολεία είναι πολύ σημαντική. Στο εξωτερικό η κολύμβηση υπάρχει ως μάθημα από τις πρώτες βαθμίδες εκπαίδευσης και διδάσκεται ήδη από το 1965. Σκοπός της διδασκαλίας της κολύμβησης στους μαθητές και τις μαθήτριες στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση είναι η απόκτηση κολυμβητικής παιδείας/επάρκειας στοχεύοντας στην αποφυγή του πνιγμού, την εξοικείωση των παιδιών με το υδάτινο στοιχείο, την απόκτηση βιωματικής γνώσης των βασικών κανόνων ασφαλείας και υγιεινής, την ανάπτυξη της συνεργασίας και της κοινωνικότητας των μαθητών/τριών, παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους.

Αλλά και πέρα από τον σχολικό χώρο τα μαθήματα κολύμβησης φαίνεται να βοηθούν αποτελεσματικά στην πρόληψη του πνιγμού σε παιδιά ηλικίας άνω του ενός έτους. Αντιθέτως, τα βρέφη δεν είναι αναπτυξιακά ώριμα, ώστε να έχουν τις δεξιότητες και να εκτελέσουν τις σύνθετες κινήσεις που απαιτούνται στην κολύμβηση. Μπορεί τα προγράμματα που απευθύνονται σε βρέφη να είναι πολύ ψυχαγωγικά και να εξοικειώνουν το βρέφος με το υγρό στοιχείο και την κολύμβηση, όμως δεν φαίνεται να είναι ευεργετικά όσον αφορά την πρόληψη του πνιγμού.

Η σωστή ηλικία για την έναρξη μαθημάτων κολύμβησης είναι εξατομικευμένη για κάθε παιδί και καθορίζεται από παράγοντες, όπως η κατάσταση της υγείας του, η συναισθηματική του ωριμότητα, η άνεση που αισθάνεται, όταν βρίσκεται στο νερό, η ύπαρξη σωματικών ή νοητικών περιορισμών.

Να ξέρουν οι γονείς, πως λανθασμένα θεωρείται η κολύμβηση, ότι είναι ένα δαπανηρό άθλημα μιας και η τιμή των μαθημάτων κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με τις περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες.

Χρειαζόμαστε διαρκή πρόληψη

• Ποια πιστεύετε ότι είναι η λύση που πρέπει να υιοθετήσει η πολιτεία, ώστε να σταματήσουμε να καταγράφουμε θύματα θαλάσσιων πνιγμών;

Στην χώρα μας, τα προγράμματα πρόληψης από πνιγμό και ασφάλειας στο νερό είναι περιορισμένα και εμφανίζονται σπασμωδικά. Επίσης, τα απαραίτητα για την αντιμετώπιση περιστατικών πνιγμών, προγράμματα πρώτων βοηθειών, διεξάγονται κυρίως σε εθελοντική βάση. Ο υψηλός αριθμός θυμάτων από πνιγμό που διαπιστώνεται, επιβάλλει την εκπόνηση και υλοποίηση διαρκών προγραμμάτων πρόληψης και ασφάλειας στο νερό, ώστε να μαθαίνουν οι νεότεροι και να συντηρούν τις γνώσεις ή και τις δεξιότητες τους οι μεγαλύτεροι, με απώτερο σκοπό την μείωση του αριθμού των θυμάτων από τυχαίο πνιγμό και όχι μόνο.

Επίσης, θα έπρεπε να καταγράφονται από την πολιτεία και θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον να γνωρίζαμε τον αριθμό των περιστατικών πνιγμού που δεν οδήγησαν σε θάνατο. Μια τέτοια πληροφορία θα οδηγούσε σε περαιτέρω συμπεράσματα και συνεπώς σε λήψεις πιο προσαρμοσμένων μέτρων αντιμετώπισης, αλλά και πρόληψης. Πέραν αυτής της πληροφορίας, υπάρχουν μια σειρά από άλλες πληροφορίες, που δεν είναι διαθέσιμες και θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ορθότερη λήψη αποφάσεων, όπως το κατά πόσο πραγματικά ξέρουμε κολύμβηση και επίσης σε ποιο ποσοστό και σε τι βαθμό γνωρίζουμε και μπορούμε να παρέχουμε πρώτες βοήθειες.

Η νομοθεσία που αφορά τη ναυαγοσωστική έχει εξελιχθεί μόλις τα τελευταία χρόνια. Παρόλα αυτά, το γεγονός, ότι ένα πολύ σημαντικό ποσοστό ανθρώπων χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό, παρουσία ναυαγοσώστη, καταδεικνύει, ότι έχουν πολλά να γίνουν ακόμα προς την κατεύθυνση, είτε της εφαρμογής της νομοθεσίας, είτε της περαιτέρω διαμόρφωσής της. Η θέσπιση προληπτικών μέτρων και διαδικασιών ναυαγοσωστικών υπηρεσιών κατά τη λειτουργία παραλίμνιων ή παραποτάμιων δραστηριοτήτων θα μπορούσε να είναι ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση.

Τέλος, η διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων στους λουόμενους, οι ενημερώσεις σε σχολεία και εργασιακούς χώρους, αλλά και η λήψη επιπρόσθετων μέτρων αντιμετώπισης των πνιγμών, όπως η τοποθέτηση σωσιβίων σε εμφανή σημεία ή η κατάλληλη σηματοδότηση επικίνδυνων σημείων σε παραλίες.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News