Παναχαϊκό, το βουνό της Πάτρας
Εχει ιστορία, μύθους, φυσικό πλούτο και τοπία με απαράμιλλη ομορφιά. Μπορεί να προσελκύσει λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού.
Βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την Πάτρα. Τόσο κοντά μας, αλλά και τόσο μακριά μας… Με μια λέξη: Παναχαϊκό!
Η σημερινή έκδοση των «Επιλογών» είναι αφιερωμένη στο βουνό της Πάτρας.
∆εν περιοριστήκαμε στην παράθεση στοιχείων, αλλά θέλουμε να κινήσουμε την περιέργεια εκείνων που δεν έχουν ανέβει ούτε μια φορά στις κορυφές του. Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη που έχει συνταχθεί από το 2006 για την προστασία και την ορθή διαχείριση του Παναχαϊκού βρίσκεται καταχωνιασμένη σε κάποια συρτάρια. Το βουνό αντιστέκεται στην πίεση του ανθρώπινου παράγοντα με μοναδικούς συμμάχους αυτούς που το αγαπούν πραγματικά, και τα άυλα οφέλη που προκύπτουν από τη συμμετοχή του στο δίκτυο «Natura».
{ΕΠΙΛΟΓΕΣ 7/2/2015}
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ
Η υπογραφή της ΕΠΜ θα είναι το πρώτο βήμα για να μπουν ορισμένα πράγματα σε τάξη στο βουνό. Με σεβασμό στον πρωτογενή τομέα, όχι μόνο για να μην κινδυνεύει η κοινωνική ισορροπία, αλλά γιατί στην πράξη έχει αποδειχθεί πως μπορούν να συνυπάρξουν όλες οι πλευρές. Επίσης, τα είδη τουρισμού που φιλοξενούνται στο βουνό δεν ασεβούν προς αυτό. Αλλωστε κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να ισχυρίζεται ότι αγαπά το Παναχαϊκό περισσότερο από τον άλλο.
Χρειάζεται, όμως, έγκαιρα να απο φασίσουμε για το μέλλον του. Η εμπειρία έχει δείξει ότι όσο πολεμάς, χωρίς στρατηγική, για να αποτρέψεις ένα κακό σενάριο, έρχεται η στιγμή που αυτό σου επιβάλλεται άνωθεν. ∆εν υπάρχει λόγος να επαναληφθεί η ιστορία. Κυρίως, όμως, δεν πρέπει να αφήσουμε να το ζήσουν οι επόμενες γενιές των Πατρινών που θα κληρονομήσουν όχι απλά «ένα βουνό». Τον τόπο μας…
ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ
Το όρος Παναχαϊκό βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, νοτιοανατολικά της πόλης της Πάτρας. Χαρακτηρίζεται από πολυσχιδές ανάγλυφο με αρκετές κορυφές από τις οποίες η υψηλότερη είναι ο Βοϊδιάς με υψόμετρο 1926m. Το όρος αυτό έχει κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο και αποτελεί αντιπροσωπευτικό τμήμα της γεωτεκτονικής ζώνης Ολωνού – Πίνδου. Γι ́ αυτό τον λόγο χαρα κτηρίζεται από μία μεγάλη ποικιλία γεωλογικών υποστρωμάτων και τύπων εδαφών, όπως μεγάλου πάχους αλπικά ιζήματα, ασβεστόλιθους, αργιλικούς σχιστόλιθους και φλύσχεις που είναι έντονα συμπιεσμένα. Επιπλέον η περιοχή χαρακτηρίζεται από αποθέσεις της Πλειοκαίνου – Τεταρτογενούς περιόδου που αποτελούνται κυρίως από αργιλικά στοιχεία, κροκαλοπαγή, χαλίκια κ.λπ.
Η βλάστηση σε αρκετά μέρη στα κατώτερα υψόμετρα επηρεάζεται έντονα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (καλλιεργήσιμοι αγροί και βοσκοτόπια). Η παρουσία της μακκίας βλάστησης στις άκρες των δρόμων και στα όρια των αγρών φανερώνει ότι σε παλαιότερα χρόνια επικρατούσε αυτός ο τύπος βλάστησης στις περιοχές. Στα μέρη όπου η θαμνώδης βλάστηση είναι αραιότερη φύονται φρυγανικά είδη, ενώ στις υπόλοιπες εκχερσωμένες επιφάνειες επικρατούν φρύγανα με κυρίαρχο είδος την ασφάκα (Phlomis fruticosa).
Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ
Σε ένα μεγάλο τμήμα της δυτικής πλευράς του όρους αναπτύσσεται μέχρι το υψόμετρο των 800m πυκνής δομής μακκία βλάστηση. Το κυρίαρχο είδος είναι το Quercus coccifera, που κατά τόπους σχηματίζει αμιγείς δενδρώδεις συστάδες.
Σε μερικά μέρη κοντά σε ρέοντα ύδατα, το είδος Platanus orientalis σχηματίζει συστάδες κατά μήκος των οχθών. Τα δάση κωνοφόρων με το ενδημικό είδος ελάτης Abies cephalonica καλύπτουν κυρίως το μεγαλύτερο τμήμα της κατώτερης ανατολικής περιοχής του τόπου, πάνω από τα χωριά Πιτίτσα, Ανω Σαλμένικο και Βουνόπυργος, καθώς επίσης και το κατώτερο νότιο μέρος πάνω από τα χωριά Μοίρα, Βετέικα και Κουναβέικα.
ΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ
Το Παναχαϊκό Ορος κυρίως λόγω της γεωγραφικής του θέσης έχει ιδιαίτερη σημασία σε ότι αφορά τη βιοποικιλότητα.
Στο Παναχαϊκό Ορος απαντώνται 22 διαφορετικοί τύποι οικοτόπων κάποιοι από τους οποίους έχουν ιδιαίτερη οικολογική αξία και έχουν τεθεί σε ειδικό καθεστώς προστασίας.
Αυτά είναι:
> Στεπόμορφα λιβάδια
> Ξυρισμένα λιβάδια
> Χασμοφυτικές κοινότητες απόκρημνων βράχων του Campanulion versicoloris
> Χασμοφυτικές κοινότητες απόκρημνων βράχων του Silenion caesiae
> Κοινότητες σαρρών
> Φρύγανα
> Garrigue
> Δάση κεφαλληνιακής ελάτης
> Κοινότητες με Crataegus heldreichii
> Παρόχθια δάση Πλάτανου
> Διαπλάσεις με άρκευθο
> Κοινότητες με βούρλα
> Δάση μαύρης πεύκης
> Δάση χαλέπιου πεύκης
> Δάση φυλλοβόλων δρυών
> Δάση αριάς
> Ελληνικά δάση πρίνου
> Δάση στοές με Salix alba
> Καλαμώνες με Typha angustifolia
> Ευτροφικές φυσικές λίμνες
> Γεωργικές καλλιέργειες και εγκαταλειμμένοι αγροί
> Ολιγοτροφικά ρέοντα ύδατα υποαλπικών περιοχών
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Το Παναχαϊκό κυριαρχεί στο αχαϊκό τοπίο και δικαίως φέρει το όνομα. Από τους αρχαίους συγγραφείς το αναφέρει μόνο ο Πολύβιος. Η μεσαιωνική ονομασία Βοδιάς έχει σλαβική προέλευση και δηλώνει ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του βουνού, την αφθονία του νερού. Ο Κριτόβουλος ο Ιμβριος το 15ο αιώνα αποκαλεί το Παναχαϊκό «Βοός όρος», που σημαίνει ότι ήδη στα τέλη της Βυζαντινής εποχής είχαν προκύψει παρετυμολογήσεις. Σύμφωνα με την παράδοση, στον καιρό του κατακλυσμού το νερό είχε σκεπάσει τα πάντα εκτός από ένα σημείο στην κορυφή του βουνού, τόσο μικρό «όσο μπορούσε να σταθεί ένα βόιδι».
Το Παναχαϊκό είναι το βουνό της Πάτρας, όπως λένε οι αιτωλοί γείτονες της Αχαΐας. Και πράγματι, από τα αρχαία χρόνια οι κάτοικοι της Πάτρας και των κοντινών ορεινών οι κισμών βρίσκονται σε μια διαρκή αλληλεπίδραση με αυτό. Την αλληλεπίδραση μαρτυρούν τα ίχνη της δραστηριότητας του ανθρώπου που μπορεί να παρατηρήσει κανείς σε διάφορα μέρη του ορεινού τοπίου. Λείψανα εγκαταστάσεων, μόνιμων ή εποχιακών, που χρονολογούνται σε διάφορες περιόδους, βρίσκονται ακτινωτά σε πολλές θέσεις, από τα υψηλά μέρη ως τους πρόποδες του βουνού, πάνω σε πλατώματα που αντικρίζουν τη θάλασσα ή την ενδοχώρα ή μέσα στις εύφορες κοιλάδες που διαρρέουν οι ποταμοί.
ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ
Οι ορειβάτες της Πάτρας μπορούν να καυχώνται ότι στο Παναχαϊκό υπάρχουν οι υποδομές για να βρουν ασφαλές και αξιοπρεπές
καταφύγιο. Τα δύο καταφύγια του ΕΟΣ Πατρών, στο Πρασούδι και το Ψάρθι, αποτελούσαν το απάγκιο για ορειβάτες και αθλητές χιονοδρόμους εδώ και πολλές δεκαετίες.
Το πρώτο -με βάση το χρόνο κατασκευής- καταφύγιο χτίστηκε στη θέση «Ψάρθι» το 1932, σε ιδιόκτητη έκταση έξι στρεμμάτων σε υψόμετρο 1.450 μέτρων. Εχει θέα την Πάτρα, τον Πατραϊκό και τον Κορινθιακό κόλπο. Το έτος 1935 επεκτάθηκε, ώστε να έχει τη δυνατότητα φιλοξενίας 50 ατόμων. Παρέχει δυνατότητες ύπνου, διαθέτει καντίνα και θέρμανση στους φιλοξενούμενους. Η μεγάλη χαρά για τους πατρινούς ορειβάτες ήλθε αργότερα με τα εγκαίνια του ανακατασκευασμένου καταφυγίου στο Πρασούδι.
ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ
Η παρουσία και συμβολή του Παναχαϊκού Ορους στη ζωή και στην εξέλιξη της πόλης ιστορικά, είναι από κάθε πλευρά αξιοσημείωτη, με εξαίρεση τις τελευταίες δεκαετίες που φαίνεται να περνά απαρατήρητο από την πόλη και τους κατοίκους της.
Ομως και σήμερα ακόμα μπορούμε να απαριθμήσουμε τα πολλαπλά και ποικίλα οφέλη που αποκομίζει η πόλη από τη παρουσία του βουνού της Πάτρας. Αλλωστε από κανένα άλλο βουνό της χώρας μας δεν έχει κανείς την αίσθηση της πόλης στα πόδια του όσο από το Παναχαϊκό Ορος.
Στα δεκαπέντε και πλέον χρόνια που ασχολούμαι με την προστασία και ανάπτυξη του Παναχαϊκού Ορους, έχω ακούσει να διατυπώνονται βάσιμοι αλλά και άνευ ουσίας λόγοι εξ αιτίας των οποίων το Παναχαϊκό αποτελεί σήμερα άγνωστη περιοχή (terra incognita) για τους περισσότερους από τους Πατρινούς. Ανεπαρκείς υποδομές πρόσβασης, έλλειψη πληροφόρησης, το καθεστώς προστασίας, η απουσία σχεδίου ανάδειξης κ.ά.
Κάποια από αυτά ισχύουν, όμως αυτά δεν εμποδίζουν τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερους πολίτες να επιζητούν την επανασύνδεση με την εγγύτερη στη πόλη μας φυσική περιοχή. Εκείνο που ακόμα μένει είναι αυτή η τάση να αποκτήσει μαζικό χαρακτήρα και να ενσωματώσουν οι Πατρινοί το ενδιαφέρον τους για το βουνό της πόλης μας, στη ζωή τους.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
