Δυτική Ελλάδα: Ας βρούμε «αποθήκες» για το διοξείδιο

Χρήστος Βεργανελάκης

Ο Αβραάμ Ζεληλίδης ρίχνει στο τραπέζι της συζήτησης, για την ακρίβεια στο τραπέζι της διεκδίκησης, ένα ακόμα καίριο θέμα για τα ενεργειακά της περιοχής. Μετά την πρόταση-ανοιχτό μήνυμα που κατέθεσε, μέσω της «Π» πριν δύο εβδομάδες για το πόσο ωφέλιμη και παραγωγική θα ήταν η αποθήκευση του μεθανίου, τώρα θίγει ένα ακόμα σημαντικό κεφάλαιο: την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.

Ο καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων ΠΕΚ του Πανεπιστημίου Πάτρας, εκτιμά ότι «η εξεύρεση και η χρήση θέσεων αποθήκευσης θα προσφέρει σημαντικούς οικονομικούς πόρους στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας»:

Το Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων συνεχίζοντας την παρουσίαση των δράσεών του, πέρα από την αναζήτηση πεδίων υδρογονανθράκων, αλλά και της αξιοποίησης των διαφυγών του μεθανίου στο Ιόνιο Πέλαγος, σήμερα αναφέρεται στην πιθανή ύπαρξη στόχων όπου θα μπορούσε να αποθηκευτεί το διοξείδιο του άνθρακα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται ερευνητικά πακέτα με σκοπό την μείωση της εκπομπής αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Ενα από τα αντικείμενα που την απασχολούν είναι η δέσμευση και η αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα (γνωστό και ως CSS).
Σε αντίθεση με τις διαφυγές μεθανίου που είναι επίσης επιβαρυντικές στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά για τις οποίες δεν έχουμε ακούσει τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή την διάθεση για αξιοποίηση, η δέσμευση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα (CSS) παρουσιάζεται ως κύρια προτεραιότητα για την επίλυση του υφιστάμενου προβλήματος της υπερθέρμανσης του πλανήτη, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Αναζητούνται τρόποι δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά κυρίως αναζητούνται θέσεις αποθήκευσής του, μετά προφανώς από τη δέσμευσή του.

Μέχρι σήμερα οι θέσεις αποθήκευσης που προτείνονται είναι οι παλιές εξαντλημένες γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ ξεκινάνε και νέα προγράμματα για αναζήτηση και άλλων νέων θέσεων αποθήκευσης.

Η ΕΡΩΤΗΣΗ, Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Γιατί όμως δίνεται προτεραιότητα στις παλιές εξαντλημένες γεωτρήσεις; Η απάντηση είναι εύκολη και προφανής. Οπως για τη διατήρηση ενός κοιτάσματος υδρογονάνθρακα που μας «περιμένει» για να το αξιοποιήσουμε, απαιτούνται δύο κύριες προϋποθέσεις, που είναι:

1. η ύπαρξη πετρώματος με καλό πορώδες και διαπερατότητα, κάτι δηλαδή σαν το σφουγγάρι, με πολλούς πόρους που επικοινωνούν μεταξύ τους, για να μπορεί να φιλοξενήσει σημαντικές ποσότητες υδρογονανθράκων και
2. ενός μονωτηρίου πετρώματος που θα σκεπάζει σαν κουβέρτα τον ταμιευτήρα και θα προστατεύει τους υδρογονάνθρακες από την διαφυγή τους. Ετσι, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και στην περίπτωση της αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα, απαιτείται να υπάρχουν οι δύο παραπάνω προϋποθέσεις, δηλαδή να υπάρχει ένα πέτρωμα με καλό πορώδες και διαπερατότητα, όπου θα στείλουμε μέσα από μια γεώτρηση, για να αποθηκεύσουμε το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρχει και ένα πέτρωμα που θα σκεπάζει τον ταμιευτήρα και δεν θα επιτρέπει το CO2 να φύγει, δηλαδή να ξαναγυρίσει στην ατμόσφαιρα.

ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΠΤΑΝΗΣΑ
Τι γίνεται όμως στη Δυτική Ελλάδα και στα Ιόνια νησιά; Υπάρχει τέτοια δυνατότητα;
Δυστυχώς δεν υπάρχουν γεωτρήσεις πετρελαίου που να εντόπισαν και να αξιοποίησαν κοιτάσματα υδρογονανθράκων και σήμερα να βρίσκονται ως ανενεργές δηλαδή, ως εξαντλημένες. Τέτοιες γεωτρήσεις υπάρχουν στον Πρίνο, όπου για τις παλιές εξαντλημένες γεωτρήσεις ξεκίνησε εδώ και πολύ καιρό η συζήτηση για την χρήση τους για την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα. Είναι όμως τόσο έντονη η αντιπαράθεση για το ποιος έχει το δικαίωμα χρήσης των εξαντλημένων γεωτρήσεων, αφού προφανώς η παραχώρηση των γεωτρήσεων θα αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη στον «ιδιοκτήτη» αυτών των εξαντλημένων γεωτρήσεων.

Υπάρχουν όμως στην Δυτική Ελλάδα γεωτρήσεις που έφτασαν και μέχρι το βάθος των 5-6 χιλιομέτρων που μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την στρωματογραφία της κάθε περιοχής, άρα μας δίνουν πληροφορίες για το αν υπάρχουν πετρώματα-ταμιευτήρες και πετρώματα-μονωτήρια. Επίσης, από τις καταγραφές αυτών των γεωτρήσεων βρίσκουμε και πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα των ταμιευτήρων, αφού στις περισσότερες από αυτές είναι καταγεγραμμένο το πορώδες και η διαπερατότητά τους, ενώ από το πάχος των μονωτηρίων πετρωμάτων μπορούμε να εκτιμήσουμε την μόνωση που μπορούν να προσφέρουν στην αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα.

Πρέπει όμως πρώτα να απαντηθεί ένα κύριο ερώτημα για τις γεωτρήσεις αυτές: γιατί δεν βρέθηκαν υδρογονάνθρακες στις γεωτρήσεις αυτές; Η απάντηση μπορεί να είναι είτε γιατί δεν παρήχθησαν ποτέ έτσι ώστε γεμίσουν τους ταμιευτήρες ή ότι δεν μπορούσαν οι παραχθέντες υδρογονάνθρακες να προστατευτούν στους ταμιευτήρες και τελικά διέφυγαν στην ατμόσφαιρα. Η πρώτη εκδοχή δεν μας ενοχλεί στην αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα ενώ η δεύτερη εκδοχή θέτει εν αμφιβόλω την αξιοπιστία συγκεκριμένων θέσεων.
Τα Ιόνια νησιά κυρίως αναπτύσσονται στην Προ-Απούλια ζώνη, μια ζώνη με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, διαφορετικά περιβάλλοντα ιζηματογένεσης και συνθήκες εξέλιξης, σε σχέση με την Δυτική Ελλάδα, που αναπτύσσεται στην Ιόνια ζώνη.
Η Ιόνιος ζώνη εξελίχθηκε διαχρονικά σε τρεις διαφορετικούς τρόπους -στάδια εξέλιξης, με τρία διαφορετικά εξελικτικά χαρακτηριστικά, που όμως είναι αυτά που δημιουργούν όλες εκείνες τις συνθήκες έτσι ώστε να μας δίνουν την δυνατότητα να εκτιμήσουμε πως υπάρχουν περιοχές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΩΝ
Τα δύο Ινστιτούτα Υδρογονανθράκων (Πάτρα και Χανιά) μπορούν να ερευνήσουν όλες εκείνες τις γεωλογικές συνθήκες που μπορούν να ισχύουν για την ύπαρξη των κατάλληλων συνθηκών ανάπτυξης πεδίων αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, που μαζί με την ΕΔΕΥ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων) και με τα σεισμικά δεδομένα που έχει στη διάθεσή της, καθώς και τα στοιχεία όλων τα εκτελεσθέντων παλιών γεωτρήσεων, να προτείνουν πιθανές θέσεις αποθήκευσης. Αν παρατηρήσει κάποιος τις υπάρχουσες καταγραφές των γεωτρήσεων, από μια γρήγορη ματιά, προκύπτει η πρώτη εκτίμηση ότι οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Αν παρατηρήσει δε κάποιος, σε μια πρώτη ανάγνωση, τα δημοσιευμένα αποτελέσματά μας, τόσο για την στρωματογραφική διάρθρωση της περιοχής, όσο και του τρόπου εξέλιξης της της Ιόνιας ζώνης τα τελευταία 200 εκατομμύρια χρόνια, θα ισχυροποιήσει την άποψη και την εκτίμηση ότι συνυπάρχουν οι απαιτήσεις για την επιτυχή υπόδειξη θέσεων αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.

Η χαρά των γεωλόγων είναι η δυνατότητα που τους δίνεται στην Δυτική Ελλάδα και στο Ιόνια νησιά να μελετήσουν, σε επιφανειακές εμφανίσεις, όλη την στρωματογραφία της ευρύτερης περιοχής, και για το λόγο αυτό απαιτείται η πλήρης καταγραφή όλων των δεδομένων με περιγραφές, δοκιμές και λεπτομερή γεωλογική ανάλυση, ενώ όλα τα παραπάνω θα πρέπει να συνδυαστούν με τις υφιστάμενες πληροφορίες των σεισμικών γραμμών και των γεωτρήσεων.

Αντί, λοιπόν, να περιμένουμε από άλλους να μας προφέρουν τις απαιτούμενες λύσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, ας αποτελέσουμε και εμείς μέρος της λύσης, ας διαχειριστούμε με ευελιξία και ας ελέγξουμε τις υπάρχουσες πληροφορίες έτσι ώστε να είμαστε έτοιμοι για να προσφέρουμε ή όχι πιθανές θέσεις αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.

Αν δεν είναι τώρα η ευκαιρία να ενταχθούν ερευνητικές δραστηριότητες σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος με συμβολή των αποτελεσμάτων της στην εφαρμογή για την μείωση των ρύπων και την επιτυχή αντιμετώπιση του φαινομένου θερμοκηπίου, στο επόμενο πακέτο ΕΣΠΑ, τότε ΔΕΝ θα είναι ποτέ. Αν δεν σκύψουμε τώρα στο πρόβλημα για να βρούμε λύση τότε ΔΕΝ θα το δούμε ποτέ.

Τέλος, η εξεύρεση και η χρήση θέσεων αποθήκευσης θα προσφέρει σημαντικούς οικονομικούς πόρους στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, δηλαδή το τερπνό (προστασία του περιβάλλοντος και αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου) μετά του ωφελίμου (οικονομικές παροχές στην Περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας για την διάθεση των χώρων).

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News