«Ναι στην Ευρώπη, όχι στο ΝΑΤΟ», ο πρέσβης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην Ελλάδα μιλά στην «Π»

Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος

Το πρόσφατο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Πελοπόννησος» για τη γέφυρα της Πάτρας στην Μπάνια Λούκα, την πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, μας έφερε πιο κοντά στην ταλαιπωρημένη χώρα των κεντρικών Βαλκανίων.

Στον δρόμο μας, μάλιστα, συναντήσαμε και έναν στρατηγό, σήμερα εν αποστρατεία, ο οποίος βίωσε από πρώτο χέρι το δράμα του διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας. Ο λόγος για τον μπαρουτοκαπνισμένο στον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο Ντράγκαν Βούκοβιτς, ο οποίος την τελευταία διετία επιτελεί καθήκοντα πρέσβη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στη χώρα μας.

Μαζί του ξετυλίξαμε ένα άγνωστο σε πολλούς κουβάρι για όλα όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του σπουδαίου συγγραφέα Ιβο Αντριτς, του οσκαρικού σκηνοθέτη Ντάνις Τάνοβιτς και του «ΝΒΑερ» Μπόγιαν Μπογκντάνοβιτς.

Ποιο ήταν το μήνυμα που θέλησε να δώσει ο Βόσνιος πρέσβης με τη σερβική καταγωγή; Οτι η χώρα του συνεχίζει να προσδοκά στη φιλία του ελληνικού λαού. Και ότι ειδικά οι Σέρβοι της Βοσνίας δεν θα ξεχάσουν ποτέ τη στήριξη των Ελλήνων σε εκείνα τα δύσκολα και σκοτεινά χρόνια, όταν οι ισχυροί της γης αποφάσισαν να διαλύσουν τη χώρα των Νοτιοσλάβων.

-Πώς είναι η κατάσταση αυτήν τη στιγμή στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη;

Τριάντα χρόνια μετά τον πόλεμο μπορεί να μην υπάρχουν πλέον πολεμικές συγκρούσεις, όμως το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζουμε μια σοβαρή πολιτική κρίση. Ο κόσμος πρέπει να ξέρει ότι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη δεν είναι ένα κανονικό κράτος όπως π.χ. η Ελλάδα.

Εχουμε δύο ομάδες πληθυσμού, δύο οντότητες όπως τις αποκαλούμε εμείς, τη σερβική Δημοκρατία και την Ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, συν μια ακόμη ανεξάρτητη επαρχία. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ζουν Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, Σέρβοι Ορθόδοξοι και Κροάτες Καθολικοί.

Εγώ για παράδειγμα είμαι Σέρβος Ορθόδοξος. Η ιστορία της χώρας είναι μεγάλη. Το 1991 μπήκαμε στον εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1995 με τη συμφωνία του Ντέιτον που μας προσέφερε μεν την πολυπόθητη ειρήνη, όμως δεν έλυσε όλα τα πολιτικά προβλήματα.

Ακόμη και σήμερα υπάρχουν διαφορετικές οπτικές εντός της χώρας. Υπάρχει π.χ. η μουσουλμανική άποψη που θέλει ένα κεντρικό κράτος, οι Σέρβοι Ορθόδοξοι θέλουν το μεγαλύτερο δυνατό επίπεδο ανεξαρτησίας εντός της χώρας, ενώ οι Κροάτες θέλουν να ζουν με την Κροατία. Κάποιες χώρες προωθούν τα συμφέροντά τους στο έδαφός μας και θέλουν να παίξουν τα δικά τους παιχνίδια. Η κατάσταση είναι αρκετά μπερδεμένη και μπερδευόμαστε ακόμη και εμείς οι ίδιοι ως πολίτες.

-Σας έχει λείψει η άλλοτε ενωμένη Γιουγκοσλαβία;

Βεβαίως. Σήμερα είμαι 61 ετών. Στον πόλεμο υπηρέτησα για μια πενταετία ως νεαρός αξιωματικός στον σερβικό στρατό στα μέτωπα της Βοσνίας και της Κροατίας. Στην ενωμένη Γιουγκοσλαβία ζούσαμε ελεύθερα χωρίς προβλήματα μεταξύ μας. Μετά τον θάνατο του Τίτο ξεκίνησαν τα πρώτα θρησκευτικά προβλήματα, τα οποία εξελίχθηκαν και σε οικονομικά.

Η πτώση της Σοβιετικής Ενωσης άλλαξε την Ευρώπη κι ολόκληρο τον κόσμο και οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν να γίνει ό,τι έγινε στη Γιουγκοσλαβία, δημιουργώντας πολλά ανεξάρτητα κράτη. Η διάλυση ξεκίνησε με τη Σλοβενία και την Κροατία και ακολούθησαν και οι υπόλοιπες χώρες. Τα πρώτα χρόνια του εμφυλίου ήταν πολύ δύσκολα.

Μετά τη συμφωνία του Ντέιτον ζούμε ήρεμα μεν, όμως υπάρχουν και πάλι ζητήματα που επιβάλλεται να επιλυθούν. Τα σύνορα που υπήρχαν εντός της παλιάς Γιουγκοσλαβίας δεν ήταν τα κανονικά σύνορα με βάση τα μέρη που ζούσαν οι διάφοροι πληθυσμοί. Τα είχε δημιουργήσει το προηγούμενο καθεστώς, διαμορφώθηκαν δηλαδή από τους Κομμουνιστές.

Γι΄ αυτόν τον λόγο η Κροατία πήρε και τα περισσότερα παράλια στην Αδριατική θάλασσα κι άφησαν κάποια μικρά κομμάτια στη Σλοβενία και στο Μαυροβούνιο. Αντίθετα, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη στερήθηκε τη δυνατότητα της θαλάσσιας εξόδου, αν εξαιρέσουμε ένα πολύ μικρό τμήμα γης.

– Πώς βλέπετε την κατάσταση που επικρατεί στα Βαλκάνια; Φοβάστε κάποια νέα ένταση στο μέλλον;

Η κατάσταση στα Βαλκάνια εξαρτάται εν πολλοίς από την κατάσταση που επικρατεί σε ολόκληρο τον κόσμο και κυρίως στην Ευρώπη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει αρκετά τις εξελίξεις. Το ίδιο και η ένταση στη Μέση Ανατολή. Η Σερβία έχει πρόβλημα με το Κόσσοβο. Υπάρχουν οι εστίες για να προκύψουν πάλι φασαρίες και εντάσεις. Θεωρώ, πάντως, ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα είναι αυτός που θα καθορίσει τα δεδομένα στα Βαλκάνια.

Ο κόσμος έχει αλλάξει. Δεν είναι όπως πριν από μια τριετία. Θεωρώ ότι οι Ρώσοι θα νικήσουν στρατιωτικά, όμως μετά από έναν πόλεμο υπάρχουν πάντα και οι πολιτικές, οι εμπορικές και οι οικονομικές συνέπειες. Και η Ευρώπη αλλάζει. Νομίζω ότι οι Ρώσοι θα κρατήσουν τον πόλεμο στο ουκρανικό έδαφος. Δεν θέλουν να περάσουν σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Γι’ αυτόν τον λόγο δεν νομίζω ότι τελικά θα υπάρξει θέμα στα Βαλκάνια. Κι επειδή έζησα τα χρόνια του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου, θέλω να επαναλάβω ότι ο πόλεμος είναι κάτι πολύ άσχημο. Ας τσακωνόμαστε χίλια χρόνια, αλλά να μην μπούμε ποτέ σε πόλεμο. Ημουνα αξιωματικός και όλοι περάσαμε πολύ δύσκολα. Οικογένειες υπέφεραν, πόλεις καταστράφηκαν. Δόξα τω Θεώ, τελείωσαν όλα και πιστεύουμε ότι δεν θα το ξαναζήσουμε.

-Σε ποιο επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη; Και ποια είναι η άποψη των Βόσνιων για τη χώρα μας;

Εχουμε εξαιρετικές σχέσεις. Εδώ και τρεις δεκαετίες δεν έχουμε κανένα απολύτως πρόβλημα. Ειδικά οι Σέρβοι της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, με τους οποίους οι Ελληνες έχουν την ίδια ορθόδοξη παράδοση, διατηρούν πολύ καλές σχέσεις με την Ελλάδα. Πολλοί δικοί μας επισκέπτονται την Ελλάδα λόγω τουρισμού, αλλά και θρησκείας. Οι εμπορικές μας σχέσεις θα μπορούσαν να είναι σαφώς καλύτερες.

Η Βοσνία έχει καλά αγροτικά προϊόντα, όμως υστερεί σε βιομηχανία σε σχέση με την Ελλάδα. Μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα σε εμπορικό επίπεδο. Νιώθω τυχερός, πάντως, κάθε μέρα μιλώντας με τους Ελληνες. Χτυπάει συνεχώς το τηλέφωνο στην πρεσβεία κι εκδηλώνεται έντονο ενδιαφέρον από τον ελληνικό λαό για να ταξιδέψει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη για διακοπές, αλλά και για επιχειρηματικότητα.

-Πώς βλέπετε το μέλλον της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης; Θέλετε να ανήκει η χώρα σας στην ενωμένη Ευρώπη ή νιώθετε σαν μια χώρα των Βαλκανίων και της Ανατολής;

Ο στόχος μας είναι να ανήκουμε στη μεγάλη οικογένεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η θέση μας είναι στην Ευρώπη. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Ως Σέρβοι, όμως, δεν ενδιαφερόμαστε να μπούμε στο ΝΑΤΟ. Αντίθετα, αυτό το επιθυμούν οι Μουσουλμάνοι και οι Κροάτες. Ολοι, όμως, συμφωνούμε για την ευρωπαϊκή προοπτική της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

– Ο πρόεδρος των Σέρβων της Βοσνίας Μίλοραντ Ντόντικ βρίσκεται σε έντονη αντιπαράθεση με τον ύπατο εκπρόσωπο του ΟΗΕ Κρίστιαν Σμιτ τους τελευταίους μήνες. Σας ανησυχεί αυτή η διαφωνία;

Για τους Σέρβους άνθρωποι σαν τον κύριο Σμιτ θεωρούνται κάτι σαν… τουρίστες σε ξένη χώρα (σ.σ. γέλια). Καταρχάς, ο κ. Σμιτ δεν έχει την αποδοχή όλων των μελών του Συμβουλίου του ΟΗΕ. Η συμφωνία του Ντέτον προβλέπει τη θέση ύπατου εκπροσώπου στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Ο κύριος Σμιτ, όμως, θέλει να αλλάξει πολλά, χωρίς να ακούει την άλλη πλευρά. Και ο πρόεδρός μας δεν μπορεί να συνεργαστεί μαζί του. Γι’ αυτό και ο Σμιτ θέλει να μπλοκάρει δικαστικά τη συμμετοχή του κ. Ντόντικ στα κοινά. Αυτή η πολιτική κρίση αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το τελευταίο διάστημα.

Ως Σέρβοι ζητάμε τη συνεννόηση με τους Μουσουλμάνους και με τους Κροάτες. Θέλουμε να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι, χωρίς, όμως, άνθρωποι όπως ο Σμιτ να είναι ανάμεσά μας. Επιθυμούμε να είμαστε εντός της χώρας, αλλά θέλουμε να έχουμε περισσότερα δικαιώματα και ελευθερίες. Και ευτυχώς η Ευρώπη δείχνει ότι το κατανοεί.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News