Το 47: Ο ήρωας της γειτονιάς

Το 47 δεν είναι παραμύθι. Γνωρίζει ότι οι πόλεις χτίζονται όχι μόνο με μπετόν αλλά και με θάρρος.

Το 47: Ο ήρωας της γειτονιάς

Ο αστικός ήρωας δεν πετάει, γκαζώνει και κάποιες φορές κορνάρει. Δεν σώζει τον κόσμο, απλώς φέρνει το λεωφορείο στην ώρα του, εκεί που το κράτος είπε «αποκλείεται». Με πείσμα και σωφεράτζικο νάζι.

Η ταινία «Το 47» (El 47) του Μαρσέλ Μπαρένα είναι μια λιτή, ανεπιτήδευτη ωδή στη σιωπηλή πρόκληση ενός ανθρώπου και στη συλλογική αξιοπρέπεια μιας ξεχασμένης γειτονιάς. Στον πυρήνα της, η ταινία αφηγείται την αληθινή ιστορία του Μανόλο Βιτάλ (Εντουάρντ Φερνάντεθ), ενός οδηγού λεωφορείου από την περιθωριοποιημένη συνοικία Torre Baró, που βρίσκεται στην περιφέρεια της Βαρκελώνης, κατά τη διάρκεια των ταραγμένων και μεταμορφωτικών χρόνων της δεκαετίας του 1970. Με στυλ, τρυφερότητα και έντονη αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, ο Μπαρένα  κατασκευάζει μια αφήγηση που είναι ταυτόχρονα οικεία και σαρωτική, έναν τοπικό μύθο με εθνική απήχηση.

Η πλοκή ακολουθεί τον Μανόλο, που υποδύεται με διακριτικό χάρισμα και τραχιά ζεστασιά, καθώς γίνεται ένας απίθανος ήρωας σε μια πόλη που υφίσταται δραματικές αλλαγές. Η Βαρκελώνη της δεκαετίας του 1970 είναι μια πόλη στα όρια, πολιτικά, οικονομικά και γεωγραφικά. Ενώ το κέντρο αρχίζει να εκσυγχρονίζεται και να ευημερεί, γειτονιές όπως η Torre Baró που βρίσκεται στα βόρεια της πόλης, παραμένουν κυριολεκτικά αποκομμένες, στερούμενες ακόμη και της πιο βασικής υποδομής: των δημόσιων συγκοινωνιών. Όταν οι τοπικές αρχές απορρίπτουν τα αιτήματα για επέκταση του δικτύου λεωφορείων της πόλης στην περιοχή, επικαλούμενες τους απότομους, μη ασφαλτοστρωμένους δρόμους και τις υλικοτεχνικές αδυναμίες, ο Βιτάλ παίρνει την κατάσταση στα χέρια του.

Σε μια πράξη πολιτικής ανυπακοής, ο Μανόλο «δανείζεται» ένα αστικό λεωφορείο, τη γραμμή 47, και το οδηγεί ο ίδιος στη γειτονιά. Αυτό που ξεκινά ως μια πράξη διαμαρτυρίας γρήγορα εξελίσσεται σε σύμβολο ελπίδας. Το καθημερινό ταξίδι με το 47 γίνεται γεγονός, μια κοινοτική τελετουργία. Παιδιά, εργάτες και ηλικιωμένοι κάτοικοι επιβιβάζονται στο λεωφορείο όχι μόνο για να πάνε στη δουλειά ή στο σχολείο, αλλά για να ταξιδέψουν με τον Μανόλο, τον δικό τους Μανόλο, που έφερε την πόλη στο κατώφλι τους.

Ο Μπαρένα  συνυφαίνει αριστοτεχνικά το πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας του ύστερου Φράνκο με το προσωπικό ταξίδι του πρωταγωνιστή του. Η ταινία δεν παρασύρεται σε διδακτισμό, αντίθετα, αφήνει την πραγματικότητα του κοινωνικού αποκλεισμού και της αντίστασης της βάσης να μιλήσει από μόνη της. Παρακολουθούμε τη δράση του Μανόλο να κινητοποιεί την κοινότητα, να προσελκύει δημοσιογράφους, ακτιβιστές και τελικά την απρόθυμη προσοχή των αρχών. Αλλά η πραγματική ιστορία δεν αφορά την αναγνώριση από τα πάνω, αφορά τη μεταμόρφωση από τα κάτω. Οι δρόμοι του Torre Baró είναι κυριολεκτικά στρωμένοι με τη θέληση των ανθρώπων του, με μπροστάρη τον Mανόλο, όχι για λόγους εγωισμού, αλλά για λόγους ανάγκης.

Το αξιοσημείωτο στο «Το 47» είναι το πόσο χαρούμενα απεικονίζει την αντίσταση. Ενώ υπάρχουν σκηνές δυσκολιών και στιγμές αμφιβολίας, ο τόνος είναι συχνά πληθωρικός. Κάθε διαδρομή του 47 μοιάζει με μια μικρή γιορτή. Το λεωφορείο είναι διακοσμημένο με πανό, οι επιβάτες τραγουδούν τραγούδια και ο Mανόλο αστειεύεται με τα παιδιά καθώς περνάει τις λασπωμένες ανηφόρες. Η ιστορία γίνεται ένα καρναβάλι υπερηφάνειας της εργατικής τάξης, όπου η αλληλεγγύη, το χιούμορ και η φαντασία καθοδηγούν την πλοκή όσο και η μηχανή του λεωφορείου.

Η τελική πράξη της ταινίας, όπου η πόλη αναγνωρίζει επίσημα τη διαδρομή και τελικά ενσωματώνει το Torre Baró στον χάρτη των δημόσιων συγκοινωνιών, είναι τόσο καθαρτική όσο και λυτρωτική. Αλλά το 47 δεν είναι παραμύθι. Γνωρίζει ότι οι πόλεις χτίζονται όχι μόνο με μπετόν αλλά και με θάρρος. Ο αγώνας του Μανόλο γίνεται ένα σχέδιο για το πώς γίνεται η αλλαγή, αθόρυβα, επίμονα και συχνά πίσω από το τιμόνι ενός δανεικού λεωφορείου.

Στο «Το 47», ο Μαρσέλ Μπαρένα  μας δίνει ένα συγκινητικό, βαθιά ανθρώπινο πορτρέτο του αστικού ηρωισμού, ένα πορτρέτο που κυλάει όχι με εκρήξεις, αλλά με ρόδες που γλιστρούν στη λάσπη, γέλια που αντηχούν μέσα από στενά σοκάκια και μια κοινότητα που αρνείται να μείνει πίσω.

Σε μια εποχή όπου ο ήρωας συνδέεται συχνά με υπεράνθρωπες δυνάμεις και θεαματικά κατορθώματα, ο αστικός ηρωισμός μοιάζει ταπεινός, σχεδόν αόρατος. Κι όμως, είναι αυτός που χτίζει τις πόλεις. Είναι ο ήρωας της καθημερινότητας: ο εργαζόμενος που δεν υποτάσσεται, ο κάτοικος που απαιτεί να ακούγεται, ο άνθρωπος που κοιτάζει γύρω του και λέει «δεν πάει άλλο έτσι». Είναι ο ήρωας που δεν σώζει τον κόσμο από την καταστροφή, αλλά τον επανασυνδέει, μια γειτονιά με την πόλη, μια κοινότητα με την αξιοπρέπειά της.

Σε αυτή τη σφαίρα κινείται ο Μανόλο Βιτάλ και η ιστορία της γραμμής 47: όχι σαν μύθος, αλλά σαν πραγματικότητα. Ένας άνθρωπος, ένα λεωφορείο, μια πλαγιά λάσπης και μια κοινότητα που αρνήθηκε να μείνει αόρατη. Ο αστικός ήρωας δεν φοράει μανδύα, οδηγεί λεωφορείο, ανοίγει δρόμους και ενώνει γειτονιές. Με πείσμα και χιούμορ, μετατρέπει την καθημερινότητα σε συλλογική πράξη αντίστασης.